«Արհեստական բանականության ChatGPT ծրագրի օգտագործումը անգլերենի ուսուցման-ուսումնառության ընթացքում». այլոց փորձի ուսումնասիրություն
Բրիտանական խորհրդի ուսուցիչների վերապատրաստման բաժանմունքի վարիչ Ջորջ Վիլսոնը իր «Արհեստական բանականությունը և անգլերենի ուսուցումը» հոդվածում, որը հրապարակվել է 2023-ի փետրվարին, կարևոր փոփոխություններ է կանխատեսում անգլերենի ուսուցման ոլորտում։ Նա այն կարծիքին է, որ երբեք նախկինում այդքան արագ զարգացումներ չեն եղել բարձր տեխնոլոգիական հնարավորությունների մեջ, ինչը դիտվում է որպես հեղափոխություն ցանկացած բնագավառում աշխատող մարդկանց մասնագիտական կյանքում։ Նա գրում է, որ իրենից ավելի շատ ժամանակ պահանջվեց իր հարցը ձևակերպելու համար, քան արհեստական բանականության ծրագիրը տվեց դրա պատասխանը։ Որպեսզի պատկերացնենք դրա ամբողջական ազդեցությունը մեր աշխատանքային կյանքի վրա, մենք պարզապես պետք է ինքներս մեզ հարցեր տանք, օրինակ՝ որքա՞ն ժամանակ ենք ծախսում նամակներ գրելու վրա: Որքա՞ն ժամանակ են ծախսում մենեջերները բիզնես ռազմավարությունների մշակման վրա: Որքանո՞վ են գովազդային արշավի նախագծերը ստեղծագործական ու արարողական ։ ChatGPT-ն որոշ չափով արդեն կարող է անել այս բոլոր բաները միլիվայրկյանների ընթացքում: Հետևաբար, թվում է, թե հարմար պահ է մտածելու, թե ինչպես են տարբեր ոլորտները հարմարվելու այս նոր իրականությանը, և կարևոր է պատկերացնել արհեստական բանականության կիրառման հետևանքները մեր՝ անգլերենի ուսուցման բնագավառում։
Վերջերս համացանցում շատ են հրապարակվում հոդվածներ, որտեղ անգլերենի մասնագետները լուսաբանում են արհեստական բանականության ծրագրով աշխատելու իրենց փորձը։ Իհարկե կարելի էր ընտրել մի քանի նման հոդված, ուսումնասիրել և ամփոփել դրանք ու շարադրել որպես այլոց փորձի ուսումնասիրություն։ Այդուհանդերձ, որոշեցի այս անգամ չգնալ արդեն տրորված արահետներով և անմիջական կապ հաստատել արհեստական բանականության ծրագրի հետ ու ստանալ ինձ հուզող հարցերի պատասխանները հենց առաջին ձեռքից։ Այլ կերպ ասած՝ որոշեցի ինքս բռնել ցուլի եղջյուրներից։ Դրա համար գրանցվեցի ChatGPT ծրագրում և ստեղծեցի իմ էջն այնտեղ` ընտրելով ծրագրի 3․5 տարբերակը, որն արագ տեղեկատվական պատասխաններ է տալիս։
Իմ առաջին հարցը արհեստական բանականությանը․ «Անգլերենը որպես օտար լեզու ուսուցանելու նախագծային մոտեցումը»
Թարգմանաբար ներկայացնում եմ արհեստական բանականության պատասխանը։
Ահա անգլերենը որպես օտար լեզու նախագծային ուսուցման քայլաշարային ուղեցույցը։
1․ Ընտրե՛ք նախագծի թեման, որն ինքնին լուծում պահանջող մի խնդրի ձևակերպում է։ Թեման պետք է համապատասխանի սովորողների հետաքրքրություններին, արդիական լինի, կամ էլ՝ առնչվի այլ ուսումնական առարկաների խնդիրներին։ Այսինքն՝ նախընտրելի է ինտեգրված ուսուցում-ուսումնառությունը։
2․ Սահմանե՛ք նպատակներ և խնդիրներ. հստակ սահմանե՛ք լեզվի ուսուցման նպատակները։ Համոզվեք, որ նախագիծը համընկնում է լեզվական հմտությունների և կարողությունների հետ, որոնք ցանկանում եք զարգացնել ձեր սովորողների մոտ՝ խոսելը, լսելով հասկանալը, կարդալը, գրելը և քննադատական մտածողությունը:
3․ Ձևավորե՛ք խմբեր. դասարանը բաժանե՛ք փոքր խմբերի, որոնք կազմված են խառը լեզվական կարողություններ ունեցող սովորողներից։ Խթանվում է սովորողների համագործակցությունը և ապահովվում է գործընկերների աջակցություն նախագծի իրականացման ընթացքում:
4․ Տրամադրե՛ք ուղեցույցներ նախագծի փուլերի համար, ինչպիսիք են պլանավորումը, հետազոտությունը, վերջնական արդյունքի ստացումը և դրա հանրային ներկայացումը։
5․ Խրախուսե՛ք սովորողներին անգլերենով հետազոտություններ անցկացնել՝ օգտագործելով վավերական նյութեր, ինչպիսիք են հոդվածները, տեսանյութերը և հարցազրույցները:
Տրամադրեք վստահելի ռեսուրսների և վեբկայքերի ցանկ՝ նրանց հետազոտություններին աջակցելու համար:
6․ Նախագծի իրականացման տարբեր փուլերի ընթացքում կազմակերպե՛ք մինիդասեր, որոնց շնորհիվ ինտեգրեք նախագծի թեմատիկ բովանդակությունը համապատասխան լեզվական բառապաշարին, լեզվական կառուցվածքներին։
7․ Նախագծային յուրաքանչյուր խումբ ներկայացնում է ընդհանուր նախագծի իրականացման իր հատվածը։ Իրականացվում է ներկայացվող հատվածների քննարկումներ, արվում են դրանց բարելավմանը ուղղված առաջարկություններ։
8․ Նախագծի վերջնական արդյունքի հանրային ներկայացում։
Իմ կարծիքով մեր մանկավարժության լաբորատորիայի մշակած «Ուսումնական նախագծերի մշակման և իրականացման կարգի» հավելվածում ավելի հստակ և հիմնավորված է ներկայացված ուսումնական տարբեր նախագծերի իրականացման քայլաշարը։
Արհեստական բանականության ծրագիրը կարող է առաջարկել ուսումնական գործունեության ձևեր ըստ կրթական աստիճանների
Լսելով հասկանալու կամ ունկնդրելու կարողությունները զարգացնող ուսումնական գործունեության ձևեր․
Կրտսեր դպրոցում
- Օգտագործե՛ք տեսողական օժանդակ միջոցներ. ցույց տվեք առարկաներ և գործողություններ կատարելու հրահանգների նկարներ, որոնք կարող են աջակցել դրանց ըմբռնմանը։
- Ընտրե՛ք կարճ աուդիո հոլովակներ կամ ձայնագրություններ հստակ և դանդաղ խոսքով: Գրավիչ բովանդակությունը, ինչպիսիք են պատմությունները, երգերը և ոտանավորները, կարող են պահպանել սովորողների հետաքրքրությունը:
- Կրկնությունն օգնում է ամրապնդել բառապաշարը և լեզվական կառուցվածքը։ Ընտրե՛ք նյութեր կանխատեսելի լեզվական արտահայտություններով, որոնք սովորողները կարող են կանխատեսել և հասկանալ։
- Ներառե՛ք ինտերակտիվ գործողություններ, ինչպիսիք են՝ «լսեք և նկարեք», «լսեք և գունավորեք» կամ «լսեք և համապատասխանեցրեք»՝ սովորողներին լսելու գործընթացում ակտիվորեն ներգրավելու համար:
- Լսողական գործունեությունից հետո տվե՛ք պարզ ըմբռնման հարցեր: Օգտագործե՛ք այո/ոչ պատասխաններ պահանջող, կամ բազմակի ընտրության հարցեր՝ հասկանալու համար:
Միջին դպրոցում
- Լսողական նյութերի բազմազանություն. Ներկայացրե՛ք լսողական նյութերի բազմազանություն, ինչպիսիք են երկխոսությունները, լուրերի հաղորդումները, հարցազրույցները և փոդքաստները: Սա սովորողներին օգնում է հասկանալ տարբեր շեշտադրումներով և արագություններով արտաբերված խոսքը։
- Նախնական լսողական գործունեություն. ներգրավե՛ք սովորողներին նախապես լսելու այնպիսի գործողությունների մեջ, ինչպիսիք են կանխատեսումը, հարակից թեմաների քննարկումը կամ նոր բառերի իմաստների կռահումը համատեքստից։ Սա ակտիվացնում է նախնական գիտելիքները և պատրաստում նրանց լսելու համար:
- Նշումներ անելու հմտություններ. սովորողներին սովորեցրե՛ք, թե ինչպես կարճ նշումներ անել լսելիս: Ընդգծե՛ք հիմնական կետերը, հիմնական գաղափարները և օժանդակ մանրամասները:
- Քննարկումներ լսելուց հետո․ լսելուց հետո քննարկումներ կամ բանավեճեր կազմակերպե՛ք թեմայի շուրջ: Խրախուսե՛ք ուսանողներին արտահայտել իրենց կարծիքը, կիսվել իրենց մեկնաբանություններով և հարցեր տալ:
- Համեմատական ունկնդրում. տրամադրե՛ք մի քանի աուդիո աղբյուրներ միևնույն թեմայի վերաբերյալ և հանձնարարեք սովորողներին համեմատել յուրաքանչյուրում ներկայացված տեղեկատվությունը, տեսակետները կամ ոճերը:
Ավագ դպրոցում
- Սովորողները վավերական նյութեր են լսում. TED Talks, լրատվական հեռարձակումներ, վավերագրական ֆիլմեր, ելույթներ։ Ներառեք վավերական նյութեր, ինչպիսիք են TED Talks-ը, լրատվական հեռարձակումները, վավերագրական ֆիլմերը և ելույթները:
- Բարդ առաջադրանքներ. հանձնարարեք լսելու բարդ առաջադրանքներ, ինչպիսիք են՝ ամփոփելը, վերափոխելը, բազմաթիվ աղբյուրներից տեղեկատվության սինթեզելը կամ լսելու տվյալների հիման վրա հետազոտություն իրականացնելը:
- Քննադատական մտածողություն. խրախուսե՛ք քննադատական մտածողությունը՝ տալով բաց հարցեր, որոնք պահանջում են սովորողներին վերլուծել, գնահատել և մեկնաբանել իրենց լսած բովանդակությունը:
- Ընդլայնված ունկնդրում․ խնդրե՛ք սովորողներին լսել ավելի երկար աուդիո հատվածներ, այնուհետև ներկայացնել պրեզենտացիաներ կամ գրել էսսեներ՝ հիմնվելով իրենց հավաքած տեղեկատվության վրա:
- Լսել հատուկ նպատակների համար. ներկայացրե՛ք լսելու մասնագիտացված առաջադրանքներ, ինչպիսիք են հրահանգներ հանելը, ակադեմիական դասախոսություններին հետևելը կամ տեխնիկական բացատրությունները հասկանալը:
- Ինքնագնահատում. սովորեցրե՛ք սովորողներին գնահատել իրենց լսողական հմտությունները՝ բացահայտելով բարելավման ոլորտները, դնելով նպատակներ և վերահսկելով իրենց առաջընթացը:
Խոսելու ուսումնական գործունեության ձևեր
Կրտսեր դպրոցում
- Ցույց տալ և պատմել. սովորողները տնից բերում են որևէ առարկա և դասարանի առջև խոսում դրա մասին՝ նկարագրելով դրա տեսքը, նշանակությունը և ցանկացած անձնական կապ, որն իրենք ունեն այդ առարկայի հետ:
- Սայմոնն ասում է. Ուսուցիչը հրամաններ է տալիս, և սովորողները պետք է կրկնեն ու կատարեն դրանք միայն այն դեպքում, եթե հրամանին նախորդում է «Սայմոնն ասում է»: Սա օգնում է նրանց սովորել լսել և խոսել՝ միաժամանակ հետևելով հրահանգներին:
- Սովորողները նստում են շրջանագծի մեջ և հերթով նախադասություն են ավելացնում համատեղ ստեղծվող պատմությանը: Սա խթանում է ստեղծագործական և բանավոր հաղորդակցությունը:
- Նկարագրել նկարը. ցույց տվե՛ք մի նկար դասարանին, և սովորողները հերթով նկարագրում են այն, ինչ տեսնում են: Այս գործունեությունը մեծացնում է բառապաշարը և նկարագրական հմտությունները:
- Դերախաղ. սովորողները խոսում են ըստ պարզ սցենարների, օրինակ՝ ռեստորանում սնունդ պատվիրելը կամ խանութում մի բան գնելը։
Միջին դպրոցում
- Բանավեճեր. դասարանը բաժանե՛ք թիմերի և նրանց հանձնարարե՛ք բանավեճի տարբեր թեմաներ: Սա խրախուսում է քննադատական մտածողությունը, հետազոտական ունակությունը և սեփական տեսակետը պաշտպանելու կարողությունը։
- Մտածածին հարցազրույց պատմական գործչի հետ. ովորողները հետազոտում են մի որևէ պատմական անձի գործունեությունը, և հարցեր են պատրաստում նրանց հետ հարցազրույց անցկացնելու համար։ Այս մտածածին հարցազրույցը զարգացնում է հետազոտական և իմպրովիզացիոն խոսքի հմտությունները:
- Մեկ րոպեանոց ելույթ․ սովորողները պատրաստում են կարճ և համոզիչ մեկ րոպեանոց ելույթ մի որևէ բանի մասին։
- Քննարկող խմբեր․ սովորողները նստում են փոքր խմբերով և քննարկում մի որևէ թեմա։ Նրանք հերթով խոսում են և արտահայտում իրենց տեսակետները։ Նպատակը հարգալից և գրավիչ զրույց պահպանելն է։
- Լրատվական հաղորդումների ներկայացում․ սովորողներին հանձնարարվում է ընթացիկ թեմաներով իրադարձությունների մասին զեկույց պատրաստել և ներկայացնել այն։
Այս գործունեությունը բարելավում է հետազոտության, ներկայացման և խոսելու հմտությունները:
Ավագ դպրոցում
- Խաղարկային դատավարություն. սովորողները մասնակցում են կեղծ դատավարությանը՝ ստանձնելով փաստաբանների, վկաների և երդվյալ ատենակալների դերերը: Այս բարդ գործունեությունը զարգացնում է հրապարակային խոսքի, քննադատական մտածողության և փաստարկելու հմտությունները:
- TED-Style Talks. Խնդրե՛ք սովորողներին հետազոտել և պատրաստել կարճ ելույթներ իրենց նախընտրած թեմաների շուրջ, ինչպես TED Talks-ում են անում։ Սա օգնում է նրանց զարգացնել հետազոտական, կազմակերպչական և հրապարակային խոսքի հմտությունները։
Գրական վերլուծական ներկայացումներ (պրեզենտացիաներ). Գիրք կարդալուց կամ գրական ստեղծագործություն ուսումնասիրելուց հետո սովորողները ներկայացնում են իրենց կարդացած գրքի վերլուծությունը։ Այս գործունեությունը կատարելագործում է վերլուծական և խոսելու հմտությունները:
Ավելի խորը քննարկումներ. Ներգրավե’ք սովորողներին սոկրատյան սեմինարներում, որտեղ նրանք խորը քննարկում են բարդ թեմաներ՝ կենտրոնանալով քննադատական մտածողության, ապացույցներով փաստարկների և հարգալից դիսկուրսի վրա:
Էքսպրոմտ Խոսք. Տվե՛ք սովորողներին պատահական թեմաներ և խնդրեք նրանց մի քանի րոպե հանպատրաստից խոսել դրանց մասին: Սա նրանց ստիպում է արագ մտածել և արդյունավետ հաղորդակցվել:
Գրելու ուսումնական գործունեության ձևեր
Կրտսեր դպրոցում
- Սկսեք հիմունքներից. սովորողները գրում են այն, ինչը արդեն խոսել են։ Կենտրոնացե՛ք նախադասության կառուցվածքի և գրավոր հիմնական կանոնների վրա: Օգտագործե՛ք գրելու պարզ հուշումներ՝ խրախուսելու ստեղծագործությունը։
- Պատումներ գրելը. սովորողները գրում են այնպիսի պատումներ, որոնք բանավոր կերպով արդեն կարողանում են ներկայացնել։ Խրախուսեք նրանց այնպես գրել պատումը, որ այն ունենա սկիզբ, միջին մաս և վերջ։
- Տեսողական օժանդակ միջոցներ. օգտագործե՛ք տեսողական օժանդակ միջոցներ, ինչպիսիք են գրաֆիկական պատկերներ, նկարներ՝ օգնելու սովորողներին կազմակերպել իրենց մտքերն ու գաղափարները նախքան գրելը։
Մջին դպրոցում
- Հետազոտություն. Ներկայացրե՛ք գրելու տարբեր ժանրեր, ինչպիսիք են պատմվածքները, էսսեները և տեղեկատվական տեքստերը: Սովորեցրեք յուրաքանչյուր ժանրի բնութագրերն ու կառուցվածքները:
- Մտագրոհ և ուրվագծում. սովորողներին սովորեցրեք գրոհել գաղափարները և ստեղծել ուրվագծեր, նախքան նրանք գրելը: Սա օգնում է նրանց կազմակերպել իրենց մտքերը և արդյունավետ պլանավորել իրենց գրածը:
- Շարունակեք ամրապնդել քերականության և խմբագրման հմտությունները: Սովորեցրե՛ք կետադրական կանոնները և նախադասությունների տեսակները։
- Հանձնարարե՛ք առաջադրանքներ, որոնք դրդում են սովորողներին ուսումնասիրել իրենց համար հետաքրքրություն ներկայացնող թեմաները՝ միաժամանակ կիրառելով տվյալ թեմային բնորոշ բառապաշար և արտահայտություններ։
Այստեղ ուզում եմ մի փոքր պարզաբանում անել տարբեր սովորողների համար հետաքրքրություն ներկայացնող թեմաների մասին։ Օրինակ, եթե մի որևէ սովորող անչափ շատ է սիրում ֆուտբոլը և ոգևորվում է միայն այն ժամանակ, երբ խոսք է բացվում ֆուտբոլի մասին, պետք նրան հանձնարարել մեկնաբանել մի որևէ ֆուտբոլային խաղ, որը նրան շատ է դուր եկել։
Ավագ դպրոցում
- Քննադատական վերլուծւթյուն. խրախուսե՛ք սովորողներին վերլուծել և քննադատաբար գնահատել տարբեր տեսակի տեքստեր: Սովորեցրե՛ք նրանց, թե ինչպես բացահայտել և քննարկել թեմաները։
- Հետազոտական հմտություններ. ներկայացրե՛ք հետազոտության վրա հիմնված գրություն՝ սովորողներին սովորեցնելով, թե ինչպես հավաքել տեղեկատվություն վստահելի աղբյուրներից, մեջբերել նրանց հղումները և ինտեգրել հետազոտությունն իրենց գրավոր աշխատանքի մեջ:
- Գրելու առաջադեմ տեխնիկա. սովորեցրեք գրելու բարդ մեթոդներ, ինչպիսիք են փոխաբերական լեզվի օգտագործումը, նախադասության կառուցվածքի փոփոխումը և ազդեցիկ ներածությունների և եզրակացությունների ստեղծումը:
- Փաստարկային գրություն. օգնեք սովորողներին լավ կառուցված փաստարկային էսսեներ ստեղծելու հարցում, ներառյալ ամուր թեզերի ձևավորումը և թե ինչպես ապացույցներ տրամադրել՝ իրենց պնդումները հաստատելու համար:
- Պորտֆոլիոյի մշակում. սովորողներին հանձնարարեք ուսումնական տարվա ընթացքում պատրաստել գրավոր պորտֆոլիո՝ ցուցադրելով իրենց աճն ու զարգացումը որպես գրողներ:
- Հրատարակման հնարավորություններ. բացահայտեք սովորողների համար դասարանից դուրս իրենց գրածը կիսելու հնարավորությունները, օրինակ՝ նրանց աշխատանքը ներկայացնել գրական ամսագրերին կամ մասնակցել գրավոր մրցույթներին:
Մեր սովորողները այս հարցում առավելություն ունեն՝ բլոգային ուսուցման շնորհիվ։ Նրանց բլոգային հրապարակումները հայտնվում են համացանցում և բազմաթիվ ընթերցողներ են ունենում։
Այս հոդվածը գրելու ընթացքում անընդհատ ուզում էի փնտրել ու գտնել անգլերենի ուսուցման արդյունավետ գործիքներ, որոնք առաջարկում է արհեստական բանականության ծրագիրը։ Բոլոր իմ փնտրտուքները ապարդյուն էին, քանի որ բոլոր առաջարկվող գործիքները անգլերեն և այլ օտար լեզուներ անհատապես ուսանելու համար են՝ վճարովի հիմունքներով, այլ ոչ թե՝ ուսուցանելու։ Ահա մի քանի գովազդվող գործիքներ, որոնցից օգտվելու համար, յուրաքանչյուր ոք անհատապես պետք է գրանցվի և սկսի իր ուսումնառությունը՝ Babbel, Rozetta Stone, Duolingo: Այդուհանդերձ, դասավանդողների համար արհեստական բանականության ChatGPT ծրագիրը մեթոդաբանական տարբեր հարցերի պատասխաններ ստանալու անսպառ, արագ և արդյունավետ շտեմարան է։ Օրինակ՝ ինձ հետաքրքրում է, թե ինչ լեզվական խաղեր կարելի է կազմակերպել կրտսեր դպրոցում անգլերեն դասավանդելիս։ Գրում եմ իմ հարցը ChatGPT-ի իմ էջի հարցման պատուհանում և մի քանի վայրկյանների ընթացքում համակարգչի մոնիտորին է հայտնվում հետաքրքիր լեզվական խաղերի մի մեծ ցուցակ (15 խաղ) յուրաքանչյուր խաղի կազմակերպման մանրամասն բացատրություններով։ Նույն կերպ կարող են վարվել նաև տարբեր ուսումնական առարկաներ դասավանդողները։ Նրանք կարող են գրել իրենց հետաքրքրող մի որևէ հարց (մի որևէ խնդրով նախագծի իրականացման քայլաշար, մի որևէ թեմայով դասի պլանավորում) և հաշված վայրկյանների ընթացքում ստանալ պատասխանը, իսկ Google Translator ծրագիրն էլ կարող է օգնել անգլերեն լավ չիմացողներին։
Ողջունում եմ արհեստական բանականության ծրագրի ողջամիտ և տեղին օգտագործումը մեր ամենօրյա աշխատանքում։
ganjalyanyura 