Անգլերեն գրված հետազոտական աշխատանքների պաշտպանությունը ապրիլի 29-ին

Թեմա՝ The main colours of political ideologies/ Քաղաքական գաղափարախոսությունների գլխավոր գույները

• Պաշտպանող՝ Քեթրին Աղաջանյան, 11-րդ դասարան
• Ղեկավար՝ Նունե  Այդինյան

Հետազոտական աշխատանքը բավարարում է հետազոտական աշխատանքին ներկայացվող պահանջներին։

Քանի որ այս թեմայով չկա գրախոսություն, ստիպված եմ ավելի մանրամասն ներկայացնել այն, որպեսզի բալորին հասկանալի լինի այս հետաքրքիր հետազոտական աշխատանքը և դրա կարևորությունը։

Ներածական մասում Քեթրինը մի քանի հարցադրում է անում և նշում է, որ այդ հարցերի պատասխանները գտնելը և ներկայացնելը իր հետազոտական աշխատանքի նպատակն է լինելու։

Ի՞նչ գաղափարներ են իրենց մեջ պարունակում տարբեր գույները, և արդյո՞ք դրանք կապված են քաղաքական գաղափարախոսությունների հետ։ Արդյո՞ք միևնույն գույները նույն գաղափարախոսություններն են ներկայացնում տարբեր երկրներում։

Կարևոր է հասկանալ, թե ինչու են որոշ գույներ կապված կոնկրետ քաղաքական համոզմունքների հետ: Դա նման է տեսադաշտում թաքնված գաղտնի հաղորդագրության վերծանմանը: Ժամանակակից աշխարհում, որտեղ քաղաքականությունը հաճախ մարտադաշտ է հիշեցնում, այս գույների իմաստներն իմանալը կարող է օգնել մեզ հասկանալու քաղաքական իրադրության քաոսը: Բայց դրա մեջ ավելին կա, քան պարզապես պատմական համառոտ ստուգամանումները։ Շատ կարևոր է քաղաքական խորհրդանիշների հասկանալը։ Իմանալով, թե ինչ են նշանակում այս գույները, մենք կարող ենք ավելի լավ վերծանել մեզ ուղարկվող կոդավորված հաղորդագրությունները: Դա նման է քաղաքական լանդշաֆտի  ապակոդավորիչ օղակ ունենալուն։

Քեթրինը կարմիր և սև գույները մի ենթավերնագրի տակ է բնութագրել՝ հիմնավորելով, որ կարմիրը, որը սոցիալիստների գույնն է, իսկ սևը՝ անարխիստների, նույն քաղաքական համոզմունքներն ունեն՝ ազատություն, հավասարություն և համերաշխություն։

Կապույտ

Ընդհանրապես կապույտը ժողովրդավարության գույնն է։ Բայցևայնպես, կապույտը նույն գաղափարական խորհրդանիշը չունի տարբեր երկրներում։ Եթե եվրոպական

Շատ երկրներում կապույտը ժողովրդավարության, կենտրոնական և աջ թևի գաղափարախոսությունն է խորհրդանշում։ Այլ երկրներում՝ պահպանողականությունը։

Իսկ ի՞նչ է խորհրդանշում կապույտը մեր դրոշի վրա։ Քեթրինը իր ուսումնասիրությամբ եկել է այն համաոզմանը, որ մեր դրոշի վրա կապույտը խորհրդանշում է խաղաղությունը՝ անամպ երկինքը։ Հայերն ասում են՝ անամպ երկինք եմ ցանկանում, այսինքն՝ խաղաղություն եմ ցանկանում։

Ինչպես արդեն նշվել է, կարմիրը սոցիալիզմի գույնն է, որը խորհրդանշում է ազատություն, հավասարություն և համերաշխություն։ Քեթրինը պնդում է, որ Հայաստանի դրոշի կարմիրը Հիսուսի արյան գույնն է և խորհրդանշում է հայերի քրիստոնեական հավատքը։

Դեղինը (նարնջագույնը) խորհրդանշում է միասնականություն։ Հայկական դրոշի նարնջագույնը խորհրդանշում է հայ ժողովրդի տաղանդն ու աշխատասիրությունը։

Հետաքրքիրն այն էր, որ ուսումնասիրության արդյունքներով որքան անվստահելի և անհամոզիչ էին տարբեր գույների խորհրդանշանական նշանակությունները տարբեր երկրներում, այնքան ինքնավստահ էր լինում Քեթրին Աղաջանյանի խոսքը։

Նորանոր հետաքրքիր բացահայտումներով հետազոտական աշխատանքներ եմ ցանկանում Քեթրին Աղաջանյանին։       

Թեմա` The Importance of the English Language 

• Պաշտպանող՝  Գայանե Բալաբանյան
• Ղեկավար՝ Անահիտ Ամիրխանյան
• Գրախոս՝ Մարիամ Պետրոսյան

Հետազոտական աշխատանքը բավարարում է կարգի պահանջներին։ Գրախոսող Մարիամ Պետրոսյանը մանրամասն և դրականորեն է արտահայտվել աշխատանքի վերաբերյալ։

• Թեմա՝ Basketball and Health: The Physical and Mental Benefits of Playing the Game 
• Պաշտպանող՝ Անիելա Հավանճեան
• Ղեկավար՝ Անահիտ Ամիրխանյան
• Գրախոս՝ Ալբերտ Հարությունյան, Ալինա Թումասյան

Անիելա Հավանճյանի հետազոտական աշխատանքը բարձր է գնահատել Ալբերտ Հարությունյանը՝ Անիելայի բասկետբոլի մարզիչը և աշխատանքի գրախոսողը։

Defense of research papers written in English on April 26

Mother School – Small Hall, 13:40

Topic: Independent Media with their political order takers  

Defender:  Hania Stepanyan, Grade 12

Supervisor: Irina Apoyan

Reviewer: Arpine Tamrazyan, reporter of Lraber news agency, second Armenian TV channel, co-founder of “Family Media”

Hania Stepanyan’s research work meets the requirements for research paper.

The reviewer, Lraber news reporter Arpine Tamrazyan, gave an excellent mark to Hania Stepanyan’s research work, justifying that she has achieved the set goal. Hania Stepanyan has been able to fully present the relationship between independent mass media and their political order takers.

In her research paper, Hania has conducted a very interesting and satisfying research on Armenia. She writes that the “Reporters Without Borders” organization noted that Armenia ranks 49th among 180 countries in the world in terms of press freedom. It is a great achievement. Azerbaijan occupies the 151st place.  

Topic:  Baroque religious art: Depictions of faith and spirituality in paintings

Defender:   Karina Armenakyan , Grade 12

Supervisor: Irina Apoyan

Reviewer: Yana Miskaryan, 3rd year student of the American University in Armenia

Karina Armenakyan’s research work meets the requirements for research work.
Here we can see the title page, structure of the work, introduction, main part, conclusion, and bibliography.
The introduction states the goal that Karina is trying to achieve in her research work.
Yana Miskaryan, a 3rd-year student of the American University in Armenia, has highly appreciated the research work done by Karina Armenakyan.

Անգլերեն գրված հետազոտական աշխատանքների պաշտպանությունը ապրիլի 26-ին

Փոքր դահլիճ, -ժամը 13։40

Թեմա՝  Independent Media with their political order takers   – Անկախ ԶԼՄ-ները և նրանց քաղաքական պատվիրատուները

Պաշտպանող ՝ Հանիա Ստեփանյան, 12-րդ դասարան

Ղեկավար՝ Իրինա Ապոյան

Գրախոս ՝  Լրաբեր լրատվականանի թղթակից,Հայկական երկրորդ հեռուստաալիք, “Family Media”-ի համահիմնադիր  Արփինե Թամրազյան

Հանիա Ստեփանյանի հետազոտական աշխատանքը բավարարում է հետազոտական աշխատանքին ներկայացվող պահանջներին։  

Գրախոսը՝ Լրաբեր լրատվականի թղթակից Արփինե Թամրազյանը, գերազանց է գնահատել Հանիա Ստեփանյանի հետազոտական աշխատանքը՝ հիմնավորելով, որ այն հասել է իր առաջադրած նպատակին։  Հանիա Ստեփանյանը կարողացել է ամբողջությամբ ներկայացնել անկախ ԶԼՄ-ների և նրանց քաղաքական պատվիրատուների փոխհարաբերությունները։

Շատ հետաքրքիր և գոհացնող հետազոտություն է իրականացրել Հանիան Հայաստանի վերաբերյալ։ Նա գրում է, որ «Լրագրողներ առանց սահմանների» կազմակերպությունը նշել է, որ Հայաստանը աշխարհում 180 երկրների մեջ 49-րդ տեղն է զբաղեցնում մամուլի ազատության առումով։ Դա մեծ ձեռքբերում է։ Ադրբեջանը զբաղեցնում է 151-րդ տեղը։

Թեմա  ՝ Baroque religious art: Depictions of faith and spirituality in paintings – Բարոկկո կրոնական գեղարվեստ․ հավատի և հոգևորության պատկերները կտավներում

·   Պաշտպանող ՝  Կարինա Արմենակյան, 12-րդ դասարան

·   Ղեկավար՝ Իրինա Ապոյան

·   Գրախոս ՝ Ամերիկայն համալսարանի 3-րդ կուրսի ուսանողուհի  Յանա Միսկարյան

Կարինա Արմենակյանի հետազոտական աշխատանքը համապատասխանում է հետազոտական աշխատանքին ներկայացված պահանջներին։

Առկա է տիտղոսաթերթը, աշխատանքի կառուցվածքը, ներածությունը, հիմնական մասը, եզրակացությունը, աղբյուրները։

Ներածության մեջ նշված է նպատակը, որին ձգտում է հասնել Կարինան իր հետազոտական աշխատանքով։

Հայաստանում ամերիկյան համալսարանի 3-րդ կուրսի ուսանողուհի Յանա Միսկարյանը բարձր է գնահատել Կարինա Արմենակյանի հետազոտական աշխատանքը։

Թարգմանաբար ներկայացնում եմ հատվածներ գրախոսությունից․

Կարինայի հետազոտական աշխատանքը հմուտ կերպով նավարկում է բարոկկո արվեստի բարդ նրբերանգներում՝ առաջարկելով տարբեր նկարների և դրանց հիմքում ընկած ուղերձների մանրակրկիտ վերլուծություն: Ինձ հատկապես տպավորեց Կարինայի կարողությունը՝ արդյունավետ կերպով լուսաբանելու բարոկկոյի դարաշրջանի բազմաշերտ կողմերը՝ սկսած նրա ոճական ծագումից մինչև թեմատիկ մոտիվները, միաժամանակ ինտեգրելով համեմատությունները արվեստի տարբեր գործերի միջև: Նկարների ծագման մասին նրա նկարագրությունները և այն հաղորդագրությունները, որոնք նրանք փոխանցում են դիտողներին, խորաթափանց էին և մտորումներ առաջացնող՝ ցույց տալով թեմայի խորը ըմբռնումը:

․․․

Որպես այս ոլորտում փորձ ունեցող մարդ, ես մեծապես տպավորված եմ Կարինայի աշխատանքով և հետազոտության նպատակը արդյունավետ և հստակորեն փոխանցելու նրա կարողությամբ: Ընդհանուր առմամբ, Կարինայի աշխատանքը առանձնանում է որպես ակադեմիական մանրակրկիտության և գիտական հետաքննության հիանալի օրինակ:

Defense of research papers written in English on April 16 in the small hall of the educational complex

Mary Markosyan «Exploring the Impact of Volunteering» 

Presentation:  youth-volunteering-a-growing-movement-1

Review by Emma Levonyan

The research work is in order.

The topic of research work is also covered in relation to Armenia, which is positive, and at the end, Mary Markosyan has written about the volunteer work she has done.

My questions.

What volunteering activity do you appreciate more: formal or informal?

Do you know that there is an American peace corps volunteering organization in Armenia? What is their main activity?

The defense of the research work passed at the appropriate level. Mary Markosyan was speaking calmly and confidently. Quite a lot of work has been done.

 Topic: Visual effects in the film industry 

Defender: Astghik Hakobyan, Grade 11

Supervisor: Irina Apoyan

Reviewer: Armen Amirjanyan

The research work meets the requirements for research work. The issue of how developed the use of visual effects in filmmaking in Armenia is also covered. The interesting thing is that Astghik herself deals with the problems of his research work. The review has been done by Armen Amirjanyan at a knowledgeable and high level. However, I want to mention a very important work done by Astghik. It is Astghik’s English interview with a visual effects expert.

This research work is highlighted by the fact that Astghik Hakobyan has studied the basics of her future profession. Her love for her chosen direction is felt in her work. I think that this is the most important thing in our pedagogy.

Topic:  Marketing and Advertising

Defender: Arevik Arzumanyan, Grade 12

Presentation

Supervisor: Silva Harutyunyan

Reviewer: Ani Harutyunyan

The research work meets the requirements for research work. Many types of marketing and advertising are presented with their explanations. However, the work does not present what the situation is like in Armenia. Only one example from the Armenian reality is presented; All examples and pictures are foreign, American. The drawback of the work is that the situation of marketing and advertising in Armenia has not been studied. When I asked what is missing in this research work, Arevik Arzumanyan immediately guessed the answer to my question, saying that no separate study has been done on Armenia.

My question:

What can you say about the marketing and advertising system in Armenia?

Arevik said that almost all types of marketing and advertising described in her research work are available in Armenia.

Topic:  The mysterious works of Leonardo da Vinci 

Defender: Meline Abrahamyan   Grade 12

Presentation

Supervisor: Silva Harutyunyan

Reviewer: Hrayr Khachatryan

When Meline Abrahamyan finished her presentation, I expressed my opinion with great satisfaction by saying that Meline had done a very interesting and important informative research work, and I recommended that Meline translate her work into Armenian, because it was valuable and worth being published on the Armenian page of Wikipedia.

Անգլերեն գրված հետազոտական աշխատանքների պաշտպանությունը ապրիլի 16-ին կրթահամալիրի փոքր դահլիճում

Մերի Մարկոսյան «Exploring the Impact of Volunteering» – Ուսումնասիրելով կամավորության ազդեցությունը

Պրեզենտացիան՝  youth-volunteering-a-growing-movement-1

Գրախոսությունը՝ Էմմա Լևոնյան

Հետազոտական աշխատանքը համապատասխանում է կարգին։

Հետազոտական աշխատանքի թեման լուսաբանվել է նաև Հայաստանի առնչությամբ, ինչը դրական է, իսկ ամենավերջում Մերի Մարկոսյանը գրել է այն կամավորական աշխատանքների մասին, որոնք ինքն է կատարել։

My questions.

What volunteering activity do you appreciate more: formal or informal?

Do you know that there is an American peace corps volunteering organization in Armenia? What is their main activity?

Հետազոտական աշխատանքի պաշտպանությունը անցավ պատշաճ մակարդակով։ Մերի Մարկոսյանը խոսում էր հանգիստ և ինքնավստահ։ Բավականին մեծ աշխատանք է կատարված։  

 Թեմա  ՝ Visual effects in the film industry – Տեսողական էֆեկտները կինոարտադրության մեջ

Պաշտպանող՝ Աստղիկ Հակոբյան, 11-րդ  դասարան

• Ղեկավար՝ Իրինա Ապոյան
• Գրախոս՝  Թումո ստեղծարար տեխնոլոգիաների կենտրոնի 3Դ մոդելավորման դասընթացավար և վիզուալ էֆեկտների մասնագետ Արմեն Ամիրջանյանը

Հետազոտական աշխատանքը համապատասխանում է հետազոտական աշխատանքին ներկայացվող պահանջներին։ Անդրադարձ է կատարված նաև այն հարցին, թե որքանով է Հայաստանում զարգացած վիզուալ էֆեկտների օգտագործումը ֆիլմերի ստեղծման գործում։ Հետաքրքիրն այն է, որ Աստղիկը ինքն էլ է զբաղվում իր հետազոտական աշխատանքի խնդիրներով։ Գրախոսությունը բանիմաց ու բարձր մակարդակով արել է Արմեն Ամիրջանյանը։ Այնուամենայնիվ, ուզում եմ նշել Աստղիկի արած մի շատ կարևոր աշխատանքի մասին, որին չի անդրադարձել գրախոսողը։ Դա Աստղիկի անգլերեն արված հարցազրույցն է վիզուալ էֆեկտների փորձագետի հետ։

Այս հետազոտական աշխատանքը կարևորվում է նրանով, որ Աստղիկ Հակոբյանը ուսումնասիրել է իր ապագա մասնագիտության հիմունքները։ Զգացվեց նրա սերը իր ընտրած ուղղության նկատմամբ։ Կարծում եմ, որ դա ամենակարևորն է մեր մանկավարժության մեջ։

Թեմա ՝ Marketing and Advertising – Մարկետինգ և գովազդում

Պաշտպանող՝ Արևիկ Արզումանյան, 12-րդ դասարան/Presentation/

• Ղեկավար՝ Սիլվա Հարությունյան
• Գրախոս՝ Անի Հարությունյան

Հետազոտական աշխատանքը բավարարում է հետազոտական աշխատանքին ներկայացվող պահանջներին։ Ներկայացված են մարկետինգի և գովազդման բազմաթիվ տեսակներ իրենց բացատրություններով։ Այնուամենայնիվ աշխատանքում ներկայացված չէ, թե ինչպիսին է վիճակը Հայաստանում։ Ընդամենը մեկ օրինակ է ներկայացված Հայաստանյան իրականուէթյունից; Բոլոր օրինակները, նկարները արտասահմանյան են՝ ամերիկյան։ Աշխատանքի թերությունն է, որ չի ուսումնասիրված մարկետինգի և գովազդման իրավիճակը Հայաստանում։ Երբ ես հարցրեցի, թե ինչն է պակասում այս հետազոտական աշխատանքում, Արևիկ Արզումանյանը միանգամից կռահեց հարցիս պատասխանը՝ ասելով, որ առանձին ուսումնասիրություն չի արված Հայաստանի վերաբերյալ։

Իմ հարցը․

What can you say about the marketing and advertising system in Armenia?

Այս հարցին Արևիկը պատասխանեց, որ Հայաստանում առկա են մարկետինգի և գովազդման գրեթե բոլոր տեսակները, որոնք նկարագրված են իր հետազոտական աշխատանքում։

Թեմա՝  The mysterious works of Leonardo da Vinci – Լեոնարդո Դա Վինչիի խորհրդավոր աշխատանքները

Պաշտպանող՝ Մելինե Աբրահամյան, 12-րդ դասարան/Presentation/

• Ղեկավար՝ Սիլվա Հարությունյան
• Գրախոս՝ Հրայր Խաչատրյան

Երբ Մելինե Աբրահամյանը վերջացրեց իր ներկայացումը, ես մեծ գոհունակությամբ արտահայտեցի իմ այն միտքը, որ Մելինեն շատ հետաքրքիր և կարևոր տեղեկատվական արժեք ներկայացնող հետազոտական աշխատանք է կատարել, և խորհուրդ տվեցի, որ Մելինեն իր աշխատանքը թարգմանի հայերեն, քանի որ այն արժեք է ներկայացնում և արժանի է, որ այն հրապարակվի Վիկիպեդիայի հայերեն էջում։    

Ներկա էին սովորողներ, դասավանդողներ, ծնողներ։

Types of Motivation

Intrinsic motivation I am very much interested in mathematics and physics. I can say that solving math broblems is my favorite passtime, my hobby. I simply relax by doing math sums. Mathematics or physics tests, exams or olympiads are a holiday for me. So my motivation for mathematics and physics is intrinsic. It is self-driven. It means that my motivation originates from inside me. I am ready to be engaged in physics and mathematics without even being paid. I will be a programmer and make people’s life easier.	Ներքին մոտիվացիա (շարժառիթ) Ես շատ եմ հետաքրքրվում մաթեմատիկայով և ֆիզիկայով։ Կարող եմ ասել, որ մաթեմատիկական խնդիրներ լուծելը իմ սիրելի զբաղմունքն է, իմ հոբին է։ Ես պարզապես հանգստանում եմ մաթեմատիկական հաշվարկներ անելով։ Մաթեմատիկայի կամ ֆիզիկայի ստուգողական աշխատանքները, քննությունները կամ օլիմպիադաները ինձ համար տոն են։ Այսպիսով մաթեմատիկայի և ֆիզիկայի նկատմամբ իմ մոտիվացիան ներքին է։ Ներքին շարժառիթով եմ գործում։ Դա նշանակում է, որ իմ շարժառիթը իմ մեջից է սկիզբ առնում։ Ես պատրաստ եմ զբաղվել մաթեմատիկայով և ֆիզիկայով՝ նույնիսկ առանց վճարվելու դրա համար։ Ես ծրագրավորող եմ դառնալու և հեշտացնելու եմ մարդկանց կյանքը։
Extrinsic motivation I am not so much interested in mathematics or physics but I have to study these subjects hard because I will have to take an examination in them at the end of the academic year. I will breathe freely after I pass my examinations. My motivation for mathematics and physics is extrinsic. I have chosen these subjects because I will be able to become a programmer and will have a very well-paid job.	Արտաքին մոտիվացիա Ես այնքան էլ հետաքրքրված չեմ մաթեմատիկայով կամ ֆիզիկայով բայց ստիպված եմ ջանասիրաբար աշխատել դրանմց վրա, որովհետև ստիպված եմ լինելու քննություն հանձնել դրանցից ուսումնական տարվա վերջին։ Ես ազատ շունչ կքաշեմ այդ քննությունները դրական հանձնելուց հետո։ Մաթեմատիկայի և ֆիզիկայի նկատմամբ իմ մոտիվացիան արտաքին է։ Ես ընտրել եմ այս ուսումնական առարկաները, որովհետև դրանք լավ սովորելով կարող եմ ծրագրավորող դառնալ և բարձր վարձատրվել։
Power motivation The opposition isn’t a success because none of them has intribsic motivation. They have only external and power motivation.	Իշխելու մոտիվացիա Ընդդիմությունը հաջողություն չի ունենում, որովհետև նրանցից ոչ մեկը չունի ներքին մ ոտիվացիա։ Նրանք բոլորն էլ ունեն արտաքին և իշխելու մոտիվացիա։
Creative motivation	Ստեղծագործական մոտիվացիա

Italian with Bianka Grella

It has been a long time since our Italian teacher Mariam Sardaryan has established partnership relations with Bianca Grella, an employee of the Italian Embassy in Armenia, who has already visited our educational complex several times and personally conducted Italian language classes with Italian language groups. March 14 was also such a day. That day Mrs. Grella gave a master class lesson on teaching Italian with a language game. What was interesting for me was that she gave additional explanations in English so that the learners could understand everything. The impression was that English played the role of mother tongue for our learners. Bianca Grella had brought card sets of various pictures with her. She showed the cards mixed up on the table and choosing a picture, she asked the children to choose as many other pictures corresponding to that picture as possible and arrange them according to their meanings. When the pictures led to a linguistic pattern, she would write it on the board with a marker and ask the students to make sentences using the nouns, adjectives, verbs on the cards and language structures on the board. The important thing was that the students were interested, and the atmosphere in the classroom was relaxed, respectful, creative, active and happy.

Thank you, dear Bianca Grella.

Իտալերենը Բիանկա Գրելլայի հետ

Արդեն տևական ժամանակ է, ինչ մեր իտալերենի դասավանդող Մարիամ Սարդարյանը գործընկերային կապեր է հաստատել Հայաստանում Իտալիայի դեսպանատան աշխատակից Բիանկա Գրելլայի հետ, ով արդեն մի քանի անգամ այցելել է մեր կրթահամալիր և անձամբ վարել իտալերենի պարապմունքներ իտալերենի ընտրությամբ խմբերի հետ։ Այդպիսի օր էր նաև մարտի 14-ը։ Այդ օրը տիկին Գրելլան լեզվական խաղով իտալերեն սովորելու վարպետության դաս տվեց։ Ինձ համար հետաքրքիրն այն էր, որ նա բացատրությունները անգլերեն էր անում։ Տպավորությունն այն էր, որ անգլերենն էր մայրենիի դերը կատարում։ Բիանկա Գրելլան իր հետ տարբեր նկարների քարտային հավաքածուներ էր բերել։ Նա սեղանի վրա խառը ցուցադրեց քարտերը և ընտրելով մի նկար՝ խնդրեց երեխաներին որքան կարելի է այդ նկարին համապատասխանող այլ նկարներ ընտրել և դասավորել ըստ իմաստների։ Երբ որևէ լեզվական օրինաչափության էին հանգեցնում այդ նկարները, նա դա մարկերով արձանագրում էր գրատախտակի վրա ու սովորողներին խնդրում էր, որպեսզի նրանք նախադասություններ կազմեին՝ օգտագործելով այդ նկարներում պատկերված գոյականները, ածականները, բայերը և գրատախտակի վրա նշված լեզվական կառույցները։ Կարևորն այն էր, որ սովորողները հետաքրքրված էին, իսկ դասասենյակում անկաշկանդ, փոխհարգալից, ստեղծական և ակտիվ ու ուրախ մթնոլորտ էր։

The Future Specialists Speak

According to the program of the first day of the open gathering of the “foreign languages” educational field, at 11:05 Irina Apoyan and the 11th graders were to present the results of the  “The future Specialists Present” project at their open lesson.

Mary Markosyan,  the future financial specialist, informed the listeners that financial specialists work closely with their clients to understand their financial goals, assess their risk tolerance, and develop tailored strategies to help them achieve financial success. They analyze market trends, evaluate investment opportunities, and provide recommendations to optimize their clients’ financial portfolios. A question rose in me: “Which school subject is closest to Mary’s future profession? mathematics, social science, or economic geography?”

Anahit Vermishyan talked about her future profession. She wants to become a graphic designer. Anahit Vermishyan’s speech was interesting. She has well understood the essence of the graphic designer’s work. In her presentation, she informs that the graphic designer gives ideas, feelings and future-determining messages with the design. Various computer programs are of great help to the designer. Karine Matsakyan works professionally as a graphic designer in our educational complex. Does Anahit know what computer programs K

Ari Agop made his presentation in quite an interesting way and at a high level. The title of Ari’s presentation was “The Future Lawyer”. He had done research to find out what challenges he would have to overcome in order to become a lawyer and how to be a sought-after professional in the job market.

When Ari finished his speech, I asked him what he would like to be: a prosecutor, a defense attorney, or a judge. He replied that he would like to protect the law from criminals, not the other way around.

I think that the open training achieved its goal. The students presented their future professions, the difficulties of becoming a good specialist and the ways to overcome them in fluent English.

Խոսում են ապագա մասնագետները

Ըստ «օտար լեզուներ» ուսումնական բնագավառի բաց հավաքի առաջին օրվա ընդհանուր ծրագրի՝ ժամը 11։05-ին Իրինա Ապոյանը և 11-րդ դասարանցիները իրենց բաց պարապմունքին ներկայացնելու էին «Ապագա մասնագետները ներկայացնում են» նախագծի արդյունքները։

Մարի Մարկոսյանը՝ ապագա ֆինանսիստը, տեղեկացրեց ունկնդիրներին, որ ֆինանսիստները գնահատում են ռիսկերի հանդուրժողականությունը և մշակում են ռազմավարություններ՝ օգնելու գործարարներին հասնել ֆինանսական հաջողությունների: Նրանք վերլուծում են շուկայի միտումները, գնահատում ներդրումային հնարավորությունները և առաջարկություններ են տալիս գործարարներին ֆինանսական գործառույթները օպտիմալացնելու համար։ Հարց իմ կողմից․ հետաքրքիր է, ո՞ր ուսումնական առարկան է ամենամոտը կանգնած Մարիի ապագա մասնագիտությանը․ մաթեմատիկա՞ն, հասարակագիտությու՞նը, տնտեսական աշխարհագրությու՞նը։ Ինչու՞ մեր հանրակրթական դպրոցների ավագ դասարանների ուսպլաններում չի ներառվում ֆինանսական գրագիտություն ուսումնական առարկան։ Դա պահանջված կլինի ապագա բոլոր մասնագետների համար։    

Անահիտ Վերմիշյանը խոսեց իր ապագա մասնագիտության՝ մասին։ Նա ուզում է դառնալ գրաֆիկական դիզայներ։ Հետաքրքիր էր Անահիտ Վերմիշյանի ելույթը։ Նա լավ է հասկացել գրաֆիկական դիզայների աշխատանքի էությունը։ Նա իր ներկայացման մեջ տեղեկացնում է, որ գրաֆիկական դիզայները իր դիզայնով գաղափար, զգացողություններ, ապագան կանխորոշող մեսիջներ է տալիս։ Դիզայների համար մեծ օգնություն են տարբեր համակարգչային ծրագրերը։ Մեր կրթահամալիրում արհեստավարժ կերպով գրաֆիկական դիզայների աշխատանք է կատարում Կարինե Մացակյանը։ Արդյո՞ք Անահիտը գիտի, թե ինչ համակարգչային ծրագրերով է աշխատում Կարինե Մացակյանը և ինչ աշխատանքներ է նա արդեն կատարել։

Բավականին հետաքրքիր և բարձր մակարդակով էր կազմել իր ներկայացումը Արի Ագոփը։ Արիի ներկայացման վերնագիրն էր «Ապագա իրավաբանը»։ Նա հետազոտական աշխատանք էր կատարել պարզելու համար, թե ինչ մարտահրավերներ է հաղթահարելու, որպեսզի իրավաբան դառնա և աշխատանքի շուկայում էլ պահանջված մասնագետ լինի։

Երբ Արին վերջացրեց իր ելույթը, ես հարցրեցի նրան, թե ինչ կուզենար դառնալ՝ դատախա՞զ, դատապաշտպա՞ն, թե՞ դատավոր։ Նա պատասխանեց, որ կցանկանար օրենքը պաշտպանել հանցագործներից, այլ ոչ թե՝ հակառակը։

Կարծում եմ, որ բաց պարապմունքը հասավ իր նպատակին։ Սովորողները բավականին վարժ անգլերենով ներկայացրեցին իրենց ապագա մասնագիտությունները, լավ մասնագետ դառնալու դժվարությունները և դրանց հաղթահարման ուղիները։        

The lessons conducted by Hans Christoph Pocha and the new educational program of our College

Language specialist Hans Christoph Pocha from Germany has come come to Armenia for the second year at the invitation of the Armenian Volunteer Corps and Dar Foundation to help the foreign language teachers of the villages involved in the Gagarin project in Gegharkunik Region to acquire new advanced teaching methods. The founding director of Yerevan Mkhitar Sebastatsi educational complex, Ashot Bleyan, coordinates the public education sector of the “Gagarin” project, and that is the reason why Hans Christoph holds educational exchange meetings with the students and teachers of the educational complex. This article of mine tells about his activities in January-February of this year.

   January 18 was a busy day for the German guest specialist Hans Christoph and the students and teachers of Mkhitar Sebastatsi educational complex. First, a meeting was held with students and teachers of the Middle School. Hans Christoph conducted a unique English lesson with the learners using an interactive, communicative approach to foreign language teaching. That day’s session was based on a teaching material I created, Balance in Love, designed to influence the formation of two key components of pedagogy content: attitude and value system.

    My main idea in the text is that both in nature and in social life there are laws that immediately begin to influence and bring balance to any unbalanced phenomenon. In social life, a person is kept in spiritual balance by love and respect for the other person, and in nature, by the laws of nature. Hans Christoph did not resort to reproducing the text to discuss the topic, as many teachers usually do. He had chosen six pictures from the Internet, and by discussing them, it became clear how well the students understood the spirit of the text, what it had to say. At the end of the lesson, Hans Christoph asked the students to invent dialogues and by role-playing to show how to bring balance to any unbalanced social phenomenon. Everyone was inspired by the lesson: the students, the teachers, I myself and of course Hans Christoph himself.

      At 13:00 all foreign language teachers of the educational complex gathered in the high school reading room. As previously planned, Hans Christoph was to present the Google Workspace For Education platform to our foreign language teachers. At first, Hermine Antonyan helped the teachers to register on that platform, after which Hans Christoph explained step by step why it is important to use this educational platform in a public school. All our foreign language teachers now have the Google Workspace for Education icon on their PCs.

       Of course, we have already implemented several tools of the platform, for example, Google Drive and Google Forms, but Hans Christoph is of the opinion that our educational sessions will be more organized and we will benefit in terms of content if the Google Classroom platform is implemented.

The System of Dual Education in Germany

The educational session on this topic aroused special interest among the students of our College during the meeting on February 1. Such programmes offer plenty of opportunities for on-the-job training and work experience. Programmes usually last between two and three and a half years and consist of theoretical as well as practical elements. You will spend one or two days a week, at vocational school where you will acquire the theoretical knowledge needed in your future occupation. The rest of the time will be spent at a company, where you get to apply your newly acquired knowledge in practice, for example by learning to operate machinery. You will get to know what your company does, learn how it operates, and find out if you can see yourself working there after completing your vocational training. It acts as a smooth transition from public school to the workplace. In Germany, students of general education schools can be included in the dual education system at the age of 16. 50% of 16-19 year olds in the country are enrolled in the dual education system.

     Students’ studies are carried out both at the workplace of the production enterprise and in the classrooms of the specialized school. The duration of study is from 2 to 3.5 years. After graduation, students receive professional qualification certificates that are recognized not only by Germany, but also by manufacturing companies in other developed countries, and about 90% of students in this system are immediately in demand on the labor market after graduation, and they go to permanent employment. That is why the youth unemployment rate in Germany is so low at 5.6%.

      Hans Christoph gave the presentation on the German dual education system with great enthusiasm. The attractive thing here is that every young person can choose any of the hundreds of trades and secondary vocational education components according to their preferences and get both secondary education and secondary vocational qualifications while receiving an average monthly salary of €1100. The video included in the presentation shows the equipment of vocational schools.

The February 8 educational session on “Emigration of Armenians from Armenia” in the College was a real master class.

During the lesson, the role-playing method of panel discussion of the topic was used. The students had previously received and read an informative article on the topic, the words and phrases of which would greatly help them during the discussion. Hans Christoph, in his turn, had made a list of polite expressions to be used during the discussion:

• when you completely agree with the point of view expressed
• when you generally agree with the point of view expressed, but would like to make some additions
• when you disagree with the expressed point of view and present your arguments.

This is how the word combination “panel discussion” is explained in Wikipedia, the free encyclopedia: “A panel discussion, or simply a panel, involves a group of people gathered to discuss a topic in front of an audience, typically at scientific, business, or academic conferences, fan conventions, and on television shows. Panels usually include a moderator who guides the discussion and sometimes elicits audience questions, with the goal of being informative and entertaining.” For example, Petros Ghazaryan organizes panel discussions on various topics of interest to the public on the first channel of Armenian Public Television, where the debating parties are real people with their real views.

      During our open class, the debating parties were the College students, who were assigned to express the views of one or another fictional character. The moderator of the discussion was also a student. In the first part of the class, Hans Christoph had assigned the roles and presented the views of the panel discussion participants, which the students had to defend according to their roles, and during the discussion that lasted for about 45 minutes, he did not say a word. A student supported the point of view of 49-year-old Samvel Grigoryan, who was a great patriot and was completely against emigration. Arina Zohrabyan, manager of the Armenian Volunteer Corps, who was repatriated from the USA, had something important to say. The Minister of Internal Affairs, Vahe Ghazaryan, informed about the functions of the government, with which they will be able to soften the flow of emigrants. Gayane Gevorgyan, who has been living abroad with her five children for five years, talked about her work abroad and her willingness to help her homeland in some way from abroad. Young doctor Tevos Adamyan is preparing to emigrate to Germany and expressed his concerns about his future.

     I was very pleased to hear the views of all the role-playing participants and their answers to the audience’s questions. It was as if that group of students had prepared for the lesson for months, memorizing their roles. It was simply unbelievable that they had received Hans Christoph’s instructions about their roles only a few minutes earlier. The students’ speeches were impromptu, created while speaking. I think that Armine Khachatryan who teaches English at the College, has had a positive impact on the students’ ability to express themselves freely in English.

The new educational program at our college

Our College has completely changed. I have worked here for the past seven years and I can say with confidence that a community of knowledgeable and dedicated teachers, well-mannered students, and pedagogical workers with human relationships based on love and respect has been created. Such a community can fully meet and satisfy the requirements of the program for the involvement of non-Armenian speaking students in the College in the new academic year.

Դիտարկումներ և առաջարկներ սովորողների հետազոտական աշխատանքի կարգի վերաբերյալ

7-րդ կետում գրված է՝ «Տեքստի տառատեսակը՝ հայերեն՝ Sylfaen, ռուսերեն և անգլերեն՝ Times New Roman»: Մեր Դպիրը, կայքը իր բոլոր լեզուներով, մեր բոլոր փաստաթղթերի ընդունված տառատեսակը Sylfaen է։ Ինչու՞ պետք է փոխել Times New Roman-ի։

Առաջարկում եմ գրել՝ «Տեքստի տառատեսակը՝ Sylfaen, տառատեսակի չափսը՝ 12»։

8-րդ կետում նկարագրվում է, թե ինչպիսին պետք է լինի հետազոտական աշխատանքի տիտղոսաթերթը, բայց գրված է՝ «Առաջին էջի վերին տողում․․․»

Առաջարկում եմ գրել՝ «Տիտղոսաթերթի վերին տողում․․․»

Նույն 8-րդ կետում, նույն տիտղոսաթերթիկարագրության մեջ կա այս նշումը՝ «Մեկ տող ներքևում՝ տողի աջ կողմում, 9pt տառաչափով, շեղատառ (Italic) տրվում է գիտական ղեկավարի գիտական աստիճանը, կոչումը, անուն, ազգանունը»։ Իսկ եթե որևէ գիտական ղեկավարի հետ պայմանավորվածություն չի եղե՞լ, այլ աշխատանքը ղեկավարել է խորհրդատու ուսուցի՞չը։  Այդ պատճառով առաջարկում եմ նույն տեղում ավելացնել՝

․․․կամ խորհրդատու ուսուցչի անուն ազգանունը՝ նշելով ին՞չ առարկա է դասավանդում։

Նույն 8-րդ կետում աշխատանքի ղեկավարին նշելուց հետո գրված է՝  «Մեկ տող բաց թողնելով՝ անհրաժեշտ է ներկայացնել աշխատանքի հիմնական տեքստը, որի տառաչափը՝ 10pt, տողերի հեռավորությունը 1։ Տեքստը պետք է հավասարեցված լինի երկու կողմերից (Aligument: Justify): Պարբերությունները անհրաժեշտ է սկսել 1սմ․ խորքից՝ TAB-ի կիրառմամբ։

Ի՞նչ է նշանակում «աշխատանքի հիմնական տեքստ»։  Ի՞նչ բովանդակություն պետք է ունենա այդ տեքստը։

Շատ ավելի անհասկանալի է 10-րդ կետը։

Փաստորեն հենց առաջին էջում՝ տիտղոսաթերթում, երկու անգամ նշվում է հետազոտական աշխատանքի վերնագիրը և երկու անգամ էլ նշվում է հեղինակի (հեղինակների) անունը։

Անհասկանալի «հոդվածի հիմնական տեքստ»-ից հետո մեկ տող ներքև պարտադրվում է գրել աշխատանքի եռալեզու ամփոփագրերը։ Եվ այս ամենը առաջին էջու՞մ, տիտղոսաթերթու՞մ։

————————————————————————————————–

9-րդ կետում առկա է այս պարտադրանքը՝ «Հղումները պարտադիր տրվում են տողատակում՝ 8pt տառաչափով, տողերի հեռավորությունը՝ 1»։ 2023-ի հուլիսին՝ գիտակցելով թեմայի հրատապությունը, արդիականությունը և անհրաժեշտությունը՝ մի հոդված գրեցի «Գիտական բարեվարքության պահպանումը հետազոտական աշխատանք գրելիս» Ուսումնասիրել էի ԱՄՆ-ի ավագ դպրոցներում սովորողների հետազոտական աշխատանքներին ներկայացղվող պահանջները, որտեղ առանձնացված են  աղբյուրին հղումներ անելու 3 ձևերը`փոխադրաբար մեջբերումներ անելը՝ նշելով հեղինակին,  էջատակի կամ տողատակի ծանոթագրություններ անելը և աղբյուրի հեղինակի տեքստի ճշգրիտ փոխադրում՝ հղում կատարելով հեղինակին։

Կարծում եմ, որ 9-րդ կետի պարզաբանման շարունակությունը վերաբերում է հետազոտական աշխատանքի վերջում աղբյուրների նշմանը։ Ընդհանրապես աղբյուրների գերակշիռ մասը՝ որոշ դեպքերում էլ բոլոր աղբյուրները լինում են թվային, քանի որ երբեմն անլուծելի հարց է տպագիր աղբյուրից օգտվելը։ Այդ պատճառով էլ պարտադրել նշել աղբյուրի էջը, հրատարակման վայրը հնացած պնդում է։ Այժմ շատ է կարևորվում հիպերլինքով հղումը, ամսագրի անունը, թվականը։

10-րդ կետը պարզաբանման խիստ կարիք ունի

Որտե՞ղ է գրվում եռալեզու ամփոփագիրը։ Գրված է հիմնական տեքստից հետո։ Ի՞նչ է հիմնական տեքստը։

Կարծում եմ, որ չի կարելի կատեգորիկ կերպով պնդել, որ աղբյուրները պետք է լինեն տպագիր և էլեկտրոնային, որոնցից ոչ մեկը չի կարող գերազանցել բոլոր աղբյուրների 2/3-ը։ Կարելի է գրել, որ խրախուսվում է օգտվել և էլեկտրոնային, և տպագիր աղբյուրներից՝ առանց նշելու դրանց քանակը։ Անցյալ տարի եղել էին հետազոտական աշխատանքներ, որոնց մասին տպագիր գրականություն Հայաստանում գրեթե անհնար կլիներ ձեռք բերել։

Պարզաբանման կարիք ունի, թե ինչ է նշանակում ոչ էական թերություն և էական թերություն։

Կարգում չափազանց մեծ նշանակություն է տրվում հետազոտական աշխատանքի կատարման տեխնիկական կողմին (տառատեսակներ ու դրանց չափերը, տողերի հեռավորությունը, տպագիր և էլեկտրոնային աղբյուրներ, ամփոփագրի պահանջներ․․․) և գրեթե չեն կարևորվում հետազոտական աշխատանքի բովանդակային մասի պահանջներըը։ Եթե բովանդակային մասի պահանջները կարևորված լինեին, ավելի պարզ կլիներ, թե ինչ են նշանակում էական և ոչ էական թերությունները։

Առաջարկում եմ կարգում նշել՝

• ներածության բովանդակության մասին պահանջները (խնդրի, խնդիրների առկայությունը և դրանց լուծումից բխող նպատակի ձևակերպումը )
• հիմնական մասի բովանդակությանը ներկայացվող պահանջները (տրոհումը ըստ խնդիրների ու դրանց լուծման ուղիների`ենթավերնագրերով)
• եզրակացության բովանդակությունը    

Հանս Քրիստոֆի դասերը և Քոլեջի նոր ծրագիրը

  Գերմանացի լեզվի մասնագետ Հանս Քրիստոֆ Պոխան արդեն երկրորդ տարին է ժամանում Հայաստան՝ Հայկական կամավորական կորպուսի և Դար հիմնադրամի հրավերով, որպեսզի օգնի Գեղարքունիկի մարզի «Գագարին» նախագծում ներգրավված գյուղերի օտար լեզուների ուսուցիչներին ձեռք բերել դասավանդման նոր առաջադեմ մեթոդներ։ Կրթահամալիրի հիմնադիր տնօրեն Աշոտ Բլեյանը համակարգում է «Գագարին» նախագծի հանրակրթության ոլորտը, և այդ է պատճառը, որ Հանս Քրիստոֆը կրթական փոխանակման հանդիպումներ է ունենում նաև կրթահամալիրի սովորողների և դասավանդողների հետ։ Նրա այս տարվա հունվար-փետրվար ժամանակահատվածի այդ գործունեության մասին է պատմում իմ այս հոդվածը։

  Հունվարի 18-ը գերմանացի հրավիրյալ մասնագետ Հանս Քրիստոֆի և «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի սաների ու ուսուցիչների համար հագեցած օր էր։ Նախ հանդիպում տեղի ունեցավ Միջին դպրոցի սովորողների և ուսուցիչների հետ։ Հանս Քրիստոֆը սովորողների հետ յուրօրինակ անգլերենի պարապմունք անցկացրեց՝ օգտագործելով օտար լեզուների ուսուցման ինտերակտիվ, հաղորդակցական մոտեցումը: Այդ օրվա պարապմունքը հիմնված էր իմ ստեղծած ուսումնական նյութի վրա, Balance in Love – Հավասարակշռությունը սիրո մեջ, որը նախատեսված է ազդելու և ուղղորդելու մանկավարժության բովանդակության երկու հիմնական բաղադրիչների՝ վերաբերմունքի և արժեքային համակարգի ձևավորման վրա: Տեքստում իմ հիմնական գաղափարն այն է, որ թե՛ բնության մեջ, թե՛ հասարակական կյանքում կան օրենքներ, որոնք անմիջապես սկսում են ազդել ու հավասարակշռության բերել ցանկացած անհավասարակշռված երեւույթ։ Հասարակական կյանքում մարդը հոգևոր հավասարակշռության մեջ է պահվում դիմացինի հանդեպ սիրով ու հարգանքով, իսկ բնության մեջ՝ բնության օրենքներով։ Հանս Քրիստոֆը թեման քննարկելու համար չդիմեց տեքստի վերարտադրմանը, ինչպես սովորաբար անում են շատ ուսուցիչներ: Նա համացանցից ընտրել էր վեց նկար, և դրանք քննարկելով՝ պարզվեց, թե աշակերտները որքան լավ են հասկացել տեքստի ոգին, դրա ասելիքը։ Դասի վերջում Հանս Քրիստոֆը սովորողներին  առաջարկեց երկխոսություններ հորինել և դերակատարումներով ցույց տալ, թե ինչպես հավասարակշռության բերել ցանկացած անհավասարակշռված սոցիալական երևույթ: Դասից ոգեշնչված էին բոլորը՝ ուսանողները, ուսուցիչները, ես և, իհարկե, ինքը՝ Հանս Քրիստոֆը:

Ժամը 13:00-ին. Ավագ դպրոցի ընթերցասրահում հավաքվել էին Կրթահամալիրի օտար լեզուների բոլոր ուսուցիչները։ Ինչպես նախապես պլանավորվել էր, Հանս Քրիստոֆը պետք է ներկայացներ Google Workspace For Education հարթակը մեր օտար լեզուների ուսուցիչներին: Սկզբում Հերմինե Անտոնյանն օգնեց ուսուցիչներին գրանցվել այդ հարթակում, որից հետո Հանս Քրիստոֆը քայլ առ քայլ բացատրեց, թե ինչու է կարևոր կրթության կազմակերպման այս հարթակը հանրակրթական դպրոցում իրականացնել։ Այժմ մեր բոլոր օտար լեզուների ուսուցիչների անհատական համակարգիչների վրա կա Google Workspace for Education պատկերակը: Իհարկե հարթակի մի քանի գործիք մենք արդեն իրականացնում ենք, օրինակ՝ Google Drive և Google ձևաթղթերը, բայց Հանս Քրիստոֆը այն կարծիքին է, որ մեր ուսումնական պարապմունքները ավելի կազմակերպված կլինեն և բովանդակային առումով էլ կշահեն, եթե ներդրվի Google Classroom հարթակը։

Արտադրությամբ ուսուցման գերմանական երկակի (դուալ) համակարգը

Այս թեմայով ուսումնական պարապմունքը առանձնահատուկ հետաքրքրություն առաջացրեց մեր Քոլեջի ուսանողների մոտ փետրվարի 1-ի հանդիպման ընթացքում։  Կրթական դուալ համակարգը այլ կերպ մեկնաբանվում է որպես միջին մասնագիտական կրթության և որակավորման բարձրացման համակարգ: Այն գործում է որպես սահուն անցում հանրակրթական դպրոցից աշխատավայր: Գերմանիայում հանրակրթական դպրոցների սովորողները արդեն 16 տարեկանում կարող են ընդգրկվել ուսման դուալ համակարգում: Երկրում 16-19 տարեկանների 50%-ը ընդգրկված է կրթական դուալ համակարգում: Սովորողների ուսումնառությունն իրականացվում է և՚ արտադրական ձեռնարկության աշխատավայրում, և՚ մասնագիտացված դպրոցի դասասենյակներում: Ուսման տևողությունը 2-ից մինչև 3,5 տարի է: Ուսումն ավարտելուց հետո սովորողները ստանում են մասնագիտական որակավորման հավաստագրեր, որոնք ճանաչված են ոչ միայն Գերմանիայի, այլ նաև այլ զարգացած երկրների արտադրական ընկերությունների կողմից, և այս համակարգում սովորողների մոտ 90%-ը ուսումն ավարտելուց հետո միանգամից պահանջված է լինում աշխատաշուկայում և նրանք անցնում են մշտական  աշխատանքի: Այդ է պատճառը, որ Գերմանիայում երիտասարդների գործազրկության մակարդակն այդքան ցածր է՝ 5,6%:

Հանս Քրիստոֆը առանձնահատուկ ոգևորությամբ ներկայացրեց Գերմանիայի կրթական դուալ (երկակի) համակարգը ներկայացնող պրեզենտացիան։ Այստեղ գրավիչն այն է, որ յուրաքանչյուր պատանի կարող է ընտրել իր նախասիրություններին համապատասխան հարյուրավոր արհեստներից և միջին մասնագիտական կրթական բաղադրիչներից ցանկացածը ու ստանալ և՛ միջնակարգ կրթություն, և՛ միջին մասնագիտական որակավորում՝ միաժամանակ ստանալով միջինը 1100 €  ամսեկան աշխատավարձ։ Պրեզենտացիայի մեջ ընդգրկված տեսաֆիլմը ցույց է տալիս մասնագիտական ուղղվածությամբ դպրոցների կահավորվածությունը։

«Հայերի արտագաղթը Հայաստանից» թեմայով փետրվարի 8-ի ուսումնական պարապմունքը Քոլեջի վերնատանը մի իսկական վարպետության դաս էր։   

Դասի ընթացքում կիրառվեց թեմայի պանելային քննարկման դերախաղային մեթոդը։ Ուսանողները նախօրոք ստացել և կարդացել էին թեմայի վերաբերյալ մի տեղեկատվական հոդված, որի թեմատիկ բառերն ու արտահայտությունները մեծապես օգնելու էին նրանց քննարկման ընթացքում։ Հանս Քրիստոֆն էլ իր հերթին կազմել էր քննարկման ընթացքում կիրառվող բարեկիրթ արտահայտությունների ցանկ՝

• երբ լիովին համաձայն ես արտահայտված տեսակետին
• երբ հիմնականում համաձայն ես արտահայտված տեսակետին, բայց կուզենայիր որոշ լրացումներ անել
• երբ համաձայն չես արտահայտված տեսակետին և բերում ես քո փաստարկները։     

«Պանելային քննարկում» բառակապակցությունը այսպես է բացատրվում Վիկիպեդիա ազատ հանրագիտարանում՝ «(նաև՝ պանելային բանավեճ  կամ պարզապես՝ պանել), որոշակի թեմայի քննարկում մի խումբ մարդկանցով լսարանի առջև, որպես կանոն, գիտական, գործարար կամ ակադեմիական կոնֆերանսների, երկրպագուների համաժողովների կամ հեռուստատեսային շոուների ժամանակ։ Սովորաբար քննարկումը վարում է մոդերատորը, որը ղեկավարում է քննարկումը, երբեմն հարցեր է տալիս լսարանին և փորձում է քննարկումը դարձնել տեղեկունակ և հետաքրքիր^[»։ Օրինակ՝ հանրությանը հետաքրքրող տարբեր թեմաների վերաբերյալ պանելային քննարկումներ է կազմակերպում Պետրոս Ղազարյանը Հանրային հեռուստատեսության առաջին ալիքով, որտեղ բանավիճող կողմերը իրական մարդիկ են՝ իրենց իրական տեսակետներով։

Մեր բաց դասի ընթացքում բանավիճող կողմերը Քոլեջի ուսանողներն էին, ովքեր դերաբաշխումով ստանձնել էին այս կամ այն մտածածին կերպարի տեսակետները արտահայտողները։ Քննարկման մոդերատորը նույնպես ուսանող էր։ Դասի առաջին մասում Հանս Քրիստոֆը արել էր դերաբաշխումը և ներկայացրել էր պանելային քննարկման մասնակիցների տեսակետները, որոնք պետք է պաշտպանեին ուսանողները ըստ իրենց դերերի, իսկ արդեն մոտ 45 րոպե տևողությամբ քննարկման ընթացքում նա ոչ մի բառ չասաց։ Իր տեսակետն էր պաշտպանում 49 տարեկան Սամվել Գրիգորյանը, որը մեծ հայրենասեր էր ու միանգամայն դեմ էր արտագաղթին։ Կարևոր ասելիք ուներ Հայկական կամավորական կորպուսի մենեջեր Արինա Զոհրաբյանը, ով հայրենադարձվել էր ԱՄՆ-ից։ Ներքին գործերի նախարար Վահե Ղազարյանն էլ տեղեկացնում էր կառավարության այն գործառույթների մասին, որոնցով կկարողանան մեղմացնել արտագաղթողների հոսքը։ Իր հինգ երեխաների հետ արդեն հինգ տարի արտասահմանում ապրող Գայանե Գևորգյանը պատմում էր արտասահմանում իր աշխատանքի մասին և արտասահմանից իր հայրենիքին ինչ-որ ձևով օգնելու իր պատրաստակամության մասին։ Երիտասարդ բժիշկ Թևոս Ադամյանը պատրաստվում է արտագաղթել Գերմանիա և արտահայտում է ապագայի նկատմամբ իր մտահոգությունները։

Մեծ բավականությամբ էի լսում դերախաղի բոլոր մասնակիցների տեսակետները ու լսարանի հարցադրումներին նրանց պատասխանները։ Այնպիսի տպավորություն էր, որ ուսանողների այդ խումբը ամիսներ շարունակ պատրաստվել էր այդ դասին՝ անգիր սովորելով իրենց դերերը։ Ողղակի անհավատալի էր այն, որ նրանք ընդամենը մի քանի րոպե առաջ էին ստացել Հանս Քրիստոֆի հրահանգները իրենց դերերի վերաբերյալ։ Ուսանողների խոսքը հանպատրաստից էր՝ խոսելու ընթացքում ստեղծվող։ Կարծում եմ, որ անգլերեն ազատ արտահայտվելու ունակությունների վրա իր դրական ազդեցությունն է ունեցել նաև Հայաստանի ամերիկյան համալսարանի շրջանավարտ Քոլեջում անգլերեն դասավանդող Արմինե Խաչատրյանը։

Քոլեջի նոր ծրագիրը

Լիովին փոխվել է մեր Քոլեջը։ Այստեղ եմ աշխատել վերջին յոթ տարիների ընթացքում և վստահությամբ կարող եմ ասել, որ ստեղծվել է բանիմաց ու իրենց գործին նվիրված դասավանդողների, բարեկիրթ ուսանողների, բոլոր մանկավարժական աշխատողների առանց չափազանցության սիրո և հարգանքի վրա հիմնված մարդկային փոխհարաբերություններով մի համայնք։ Ստեղծված նման համայնքը լիովին կարող է համապատասխանել ու բավարարել նոր ուսումնական տարում Քոլեջում ոչ հայախոս ուսանողների ներգրավման ծրագրի պահանջներին։    

Armenian-Georgian Public Educational Bridges

Margaret Sargsyan

The project “Armenian-Georgian Public Educational Bridges”, being implemented with the written approval of the Ministers of Education and Science of Armenia and Georgia, started in 2009.

This year we mark the 15th year of educational bridges and joint activities with Georgia. Let’s celebrate the 15th anniversary of public educational bridges. Let’s organize an exhibition and a concert dedicated to our 15th anniversary at Caucasian University.

This general education program has been a reality in the Mkhitar Sebastatsi Educational Complex for a long time with Georgian language clubs, elective courses, online platforms, joint training camps, rituals, and with educational exchanges.

Ashot Bleyan, founding director of the “Mkhitar Sebastatsi” Educational Complex, and Giorgi Momtselidze, director of School 98 in Tbilisi, made an important contribution to the construction of these bridges. The founding director of the EduComplex Ashot Bleyan received the “Cultural Ambassador of Georgia” medal of Tbilisi Municipality. Giorgi Momtselidze, the director of school 98, was awarded with the certificate of honor of the Minister of Science and Education of RA.

The “Armenian-Georgian Public Educational Bridges” program was supported at different times and with different activeness by the Ministries of Education and Culture of the Republic of Armenia and the Republic of Georgia, the Embassy of the Republic of Georgia in Armenia, the Embassy of the Republic of Armenia in Georgia, the “Caucasian Partnership” organization, the Municipality of Tbilisi, the Free Trade Union of Teachers and Scientists of Georgia, the state and other public organizations and individuals.

The project has the unanimous blessing and support of the Armenian and Georgian churches (the leaders of the Ararat Patriarchal Diocese of the Armenian Apostolic Church, the Diocese of Armenians in Georgia, the General Vicarage of Javakhk, the Diocese of Akhalkalaki-Kumurdo of the Georgian Orthodox Church).

In emergency conditions, the program developed on online platforms, forming new, online organization and online projects. For reasons beyond our control, educational ties have weakened, so we ask for the support of the honorable minister in activating them.

Now, we consider the visit of honorable minister Giorgi Amilakhvari to be important from the point of view of updating and activating educational institutions and creating new partnership bridges.

The following activities are carried out through “Armenian-Georgian Public Educational Bridges”

Georgian language is taught at the students’ choice in the High and Middle schools and in the College of the EduComplex. There is a club of Georgian speakers here. There are also such clubs of French, Spanish, German, Persian, Turkish speakers in the EduComplex.

The mskh.am website and the pedagogical magazine Dpir have Georgian pages.

There has been established a partnership between the EduComplex and Georgian schools in Tbilisi, Javakhk, Bolnis, Lanchkhut, Lagodekhi, Batumi, including Tbilisi. 98, 24, 104, 37, 6, schools and kindergartens of fine arts named after Versaladze, schools and kindergartens  in Gldani district, schools in Gandzai, Valei, Damalai districts, N 3 School in Akhalkalaki,  pre-school in Bakuriani, schools in Bolnisi “Davidiani”, Bolnis-Khacheni, Lagodekhi Vardisuban schools. A partnership has also been established between the EduComplex and Georgian educational and cultural state, non-governmental organizations, Georgian-Armenian community, “Hayartun” center, Armenian and Georgian Churches.

The students and teachers of the Georgian schools in Tbilisi and Javakhk participate in the annual open educational projects determined by the educational calendar of the author educational program of the EduComplex: reviews (public educational Digitech, ecotour, Georgian days, Yerevan Plein Air, music and theater festivals, open review of Armenian-Georgian educational projects, etc.

April 14 is the Day of the Georgian language in the educational complex. This is a cooperative day determined by the fifteen-year old academic calendar.

Visits to the EduComplex by state-public figures and groups interested in the author educational program (Ministers of Education and Science of Georgia, including: Dmitry Shashkin, Aleksandre Jejelava, Minister of Culture and Monuments Protection of Georgia, Mikheil Giorgadze, Ambassadors of Georgia to Armenia: Tengiz Sharmanashvili, Giorgi Saganelidze, culture and education specialists.

Trainings of Georgian teachers and pedagogical workers of preschool institutions were carried out in the educational complex and in Tbilisi.

The students of the EduComplex take part in open competitions and projects organized in Tbilisi schools and educational centers (International competition of technical creativity, “We are Reading Rustaveli”, “Leonardo da Vinci”, Eco-lesson, Tbilisi Plein Air, “Paintings by Pirosmani” project and others). They also initiate and implement educational projects related to Georgia and Georgian culture (such as contemporary Georgian writers, Shalva Amonashvili’s pedagogy, Georgian-Armenian translations).

The concerts of the EduComplex teachers’ choir “Sebastsiner” were organized in Tbilisi, Javakhk, in the halls of cultural and educational institutions and in churches.

The language experience of the EduComplex middle and high schools students studying Georgian was organized in Tbilisi.

Joint educational projects are implemented, that also include Armenian and Georgian artists: concerts, educational plein airs in Tbilisi, Yerevan, Armenian and Georgian national song dance trainings, project “Holidays together” (New Year and Christmas, Resurrection, Independence Days, Golden Autumn, Tbilisoba, “Sebastatsi days” and others).

The EduComplex and Georgian partner schools cooperate within the framework of international projects (SPAR, CEEN, others).

The students of the educational complex participate in the creative gatherings of the Georgian creative camps of Anaklia, Svaneti, Bulachauri, Bakuriani, Kakheti Manavi, including the international ones. Georgian students participate in the review camps and creative gatherings organized by the EduComplex in the picturesque places of Armenia.

Educational literature and teaching materials are transferred to the schools of the Armenian villages of Javakhk and Bolnis. Tbilisi Municipality donated Georgian books to the EduComplex.

Educational exchanges are carried out between classes, and parents join this project.

Through educational exchanges, personal friendship and family ties of Armenian and Georgian teenagers have been created. They are also active in social networks.

Cooperation of the sports school of the EduComplex with Georgian sports clubs: fencing tournaments in Armenia and Georgia, judo tournament in Georgia.

Proposed developments for the 2024-2025 academic year

• New partners: new public educational bridges
• “Historical Platforms of Armenian-Georgian Unity” educational projects
• Trainings of educational workers through the author educational program
• Trainings of kindergarten teachers with the author educational program
• Readings, discussions of contemporary Georgian literature
• Reviewing students’ research works, joint presentations
• Joint work of creative groups, speeches
• Cooperation with the EduComplex Wine School: creation of Armenian-Georgian partnership wine
• Training by production : joint exhibitions, plein airs, creative gatherings
• Other.

Research work in high school: new organization, new approaches

Margaret Sargsyan

Mkhitar Sebastatsi Educational Complex has always emphasized research work as an important component of the author educational program.

First of all, it has been emphasized the researcher teacher is ready and wants to research, make new discoveries and analyze and present his/ findings. The basis of teacher entry camps, professional trainings, teacher clubs, and other group trainings being implemented, developed and organized in the EduComplex is the raising, discovery, encouragement and development of the teacher’s research skills. For years, the pedagogical magazine “Dpir” of the EduComplex has united and unites hundreds of research teachers, disseminating research teachers’ developments, encouraging their activities. In the order of annual awards given to author teachers (determined by the author educencational program, fixed by the educational calendar), the researcher teacher himself/herself is highlighted, his/her ability to research is emphasized and encouraged.

The system of voluntary certification of teachers was developed and fully implemented in the educational complex in 2022-2023. At the basis of our approach is the importance of just these qualities of the teacher: considering teaching as a profession and preparing the teacher to be a creator and researcher, as a result, encouraging such teachers. This is important to understand and to accept. This approach is systemic in the Mkhitar Sebastatsi Educational Complex: it is not just words, which may sound good as expressions, but, at the same time, completely different skills are considered to be important. The best expressions and wishes written on paper may remain on paper if other skills are valued and appreciated. This is the core of our pedagogy: a non-researching teacher cannot have researching students. It will be a closed circle. As a result, we will have a teacher who memorizes, who alienates the responsibility and mental work, reading and studying. For such a teacher, it will be comfortable to have students who are used to memorizing and repeating, in other words reproducing (and only within the permitted limits).

We cannot see innovation and development in education if we do not see and care about these seemingly simple things. The teacher’s work should become interesting, creative, and yes, also well-paid, so that the young person wants to work at school. By creating the image of a teacher who is oppressed, works in a closed system and is constantly labeled, we came to the reality that schools today have a visible and gradually increasing shortage of teachers.

I don’t know why, but a stereotype has been created in the society that the teacher is ignorant, that only the weakest student goes to work at school (this is also a question, why should a weak student graduate from university?) Who has this situation been created by? Why has this situation been created? Yes, it is difficult to work with a research teacher, because that teacher will demand a decent salary for his work, will have his own opinion, his own approaches, but let’s admit that we need this kind of a teacher: an independent, self-confident, creative and thinking teacher who will bring a new culture. We need a new and thoughtful teacher, and it is this teacher who will be able to guide and lead the education of the generation marching with the time.

This is the researching teacher, with his constant desire to learn and research. He is open to new skills, and his outward appearance is in line with the times.  Researching students gather around such a teacher.

In 2022, the procedure for conducting research work by the student was fully introduced,  and developed in the Pedagogical Laboratory of the educational complex, tested in several stages, revised and started to be implemented in the research high school of the EduComplex. With the consistent efforts of the head of the Research High School and teachers, the research work in the school became one of the important and key developments, attracting the students, having unexpected developments. Most of the students were excited by this work. It turned out that there were many topics that the students wanted to propose, and those topics were quite interesting. Teachers also worked specifically on many topics because they can’t supervise a research paper without carrying out research work. Many topics were new to the teachers, modern and not having been explored. So supervising research paper became interesting work.

Already in the new academic year, the results were studied, additions to the order were proposed. It was noted that the research work was an important contribution to the development, further course and activity of the Research High School.

 The topics of the research work with their descriptions are published in the teacher’s blog, discussed and clarified in the relevant laboratories. The head of the Research High School gives students the opportunity to get to know the presented topics better. They can also  propose their own topic and choose the supervisor. Already in September we have a clear picture. Each student chooses his/her topic, supervisor and starts working.

According to the order, the work schedule, topics, students’ names, and other details related to the work are published on the supervisor’s.

During the first months students determine the general content of their work, begin to find and study the material. Questions arise and some amendments are made. The actual work may last until the end of the year. The first defenses begin already in November-December.

Public presentations are important for learners and teachers. They are open platforms where the students demonstrate their skills in public presentations, oral speech, presentation of the content of the material, answering questions and in other skills. These are also important from the point of view of presenting and defending the student’s work to others. The role of the reviewer, who reads, studies the work, and in many cases also supports the student, is also important.

Research work brought a new culture and new interests to academic work. Translated into English by Yura Ganjalyan

Guest specialist Hans Christoph’s visit to Mkhitar Sebastatsi EduComplex

Wednesday, January 18, was a busy day for the German guest specialist Hans Christoph and the students and teachers of the “Mkhitar Sebastaտsi” Eeducational Complex. First, the meeting was held with students and teachers of the Middle School. Hans Christoph conducted an interesting English lesson with the learners using an interactive, communicative approach to foreign language teaching. Today’s lesson, based on the teaching material I created, Balance in Love – Հավասարակշռությունը սիրո մեջ , was designed to influence and guide the formation of the two main components of pedagogy content: attitude and value system. The main idea of my text is that both in nature and in social life there are laws that immediately begin to influence and bring into balance any phenomenon that is misbalanced. In social life, a person is kept in spiritual balance by love and respect for the other person, and in nature, by the laws of nature. Hans Christoph did not turn to the text to discuss the topic, as many teachers usually do. He had chosen six pictures from the Internet, and by discussing them, it was revealed how well the students had understood the spirit of the text, what it had to say. At the end of the lesson, Hans Christoph suggested that the students make up dialogues and role play them showing how to bring any misbalanced social phenomenon into balance. Everybody was inspired by the lesson: the students, teachers, me and of course – Hans Christoph himself.

At 13:00 p.m. all the foreign language teachers of the EduComplex gathered in the High School reading hall. As previously planned, Hans Christoph was to present the Google Workspace For Education platform to our foreign language teachers. At first, Hermine Antonyan helped the teachers to register on that platform, after which Hans Christoph explained step by step why it is important to implement this education organization platform in the public school. Now there is the Google Workspace for Education icon on the personal computers of all our foreign language teachers. The second meeting with Hans Christoph will be held on this issue next Thursday. I think our teachers will take advantage of what this platform has to offer.

Միջին դպրոցի սովորողների համար անգլերենի պարապմունքը վարում է գերմանացի մասնագետ Հանս Քրիստոֆը

Միջին դպրոցի սովորողների հետ գերմանացի անգլերենի մասնագետ Հանս Քրիստոֆի պարապմունքը կրթահամալիրի փոքր դահլիճում մեծ հաջողությամբ անցավ։ Ոգևորված էին բոլորը՝ սովորողները, միջին դպրոցի անգլերեն դասավանդողներ Անահիտ Մելքոնյանը, Տաթևիկ Ալեքսանյանը, ինչպես նաև ես, իսկ ամենաոգևորվածը հենց ինքը՝ Հանս Քրիստոֆն էր։ Պարոն Քրիստոֆը յուրահատուկ վարպետության դաս տվեց: Պետական չափորոշչով սահմանվում են հանրակրթության բովանդակության հետևյալ բաղադրիչները՝ գիտելիք, հմտություն, դիրքորոշում և արժեքային համակարգ։ Այսօրվա դասը, որը հիմնված էր իմ ստեղծած ուսումնական նյութի վրա՝ «Balance in Love – Հավասարակշռությունը սիրո մեջ», կոչված էր ազդելու և ճիշտ ձևով ուղղորդելու այդ չորս բաղադրիչներից երկուսի ձևավորմանը՝ դիրքորոշմանը և արժեքային համակարգին։ Իմ տեքստի հիմնական միտքը այն է, որ և՛ բնության մեջ, և՛ հասարակական կյանքում կան օրենքներ, որոնք անմիջապես սկսում են ազդել ու հավասարակշռության մեջ բերել դրանից խախտված որևէ երևույթ։ Հասարակական կյանքում մարդուն հոգևոր հավասարակշռության մեջ է պահում սերը և հարգանքը դիմացինի նկատմամբ, իսկ բնության մեջ՝ բնության օրենքները։ Հանս Քրիստոֆը այդ թեման քննարկելու համար չդիմեց տեքստին, ինչպես սովորաբար անում են շատ դասավանդողներ։ Նա վեց նկար էր ընտրել համացանցից, որոնց քննարկմամբ բացահայտվեց, թե որքանով են սովորողները ճիշտ հասկացել տեքստի ոգին՝ դրա ասելիքը․ բարձրահարկ շենքի պատուհանից վայր ընկնող մարդ, վիճաբանող մի զույգ, ծեծկռտուք, բողոքի ցույց, ժայթքող հրաբուխ, ռումբի պայթյուն։          

Անգլերենի իմացությամբ, թեմայի բացահայտման խորությամբ իրենց հիանալի , դրսևորեցին Մարիա Սահակյանը, Եվա Արտաշեսյանը, Նանե Սահակյանը, Եվա Մարտիրոսյանը, Աշխեն Շեյթանյանը և Կարոլինա Եսայանը։ Սովորողները քննարկեցին նաև տեքստում նկարագրված երկու դրվագները, իսկ վերջում պարոն Քրիստոֆը առաջարկեց զույգերի բաժանվել և նույն թեմայով երկխոսություններ հորինել ու ներկայացնել դրանք։

Անկեղծ գոհունակությամբ մեր հրավիրյալ մասնագետը իր շնորհակալությունն արտահայտեց սովորողներին այդ հիանալի ինտերակտիվ՝ հաղորդակցական ուղղվածությամբ ուսումնական պարապմունքի համար։ Դասի թեմային համահունչ մեր Եվան էլ իր պատասխան շնորհակալական խոսքով վերականգնեց սիրո ու հարգանքի հավասարակշռությունը։

Դիտարկումներ՝ նախքան Google Workspace for Education-ի փորձնական ներդնումը մեր կրթահամալիրում

Նախաբան

Արդեն տաս տարուց ավելի է, ինչ մեր կրթահամալիրում իրականացվում է բլոգային ուսուցում-ուսումնառություն, և էլ ավելի ժամանակ է անցել այն օրվանից, երբ սկսեցինք հաղորդակցվել էլեկտրոնային նամակագրությամբ ու դեռ ավելի վաղ էլ սկսել էինք համակարգչային գրագիտության ներդնումը 90-ականներին, երբ առաջին անգամ մեր Մայր դպրոցում համակարգչային լաբորատորիա ստեղծվեց, իսկ 2000-ականներին էլ սկսեցինք լայնորեն կիրառել համացանցը՝ համարձակորեն դուրս գալով դասագրքային սահմանափակվածությունից։

Նորարարական ի՞նչ ողջունելի քայլ է կատարելու այս նոր ծրագրի ներդնումը, որը կբարելավի ուսուցում-ուսումնառությունը կրթահամալիրի դպրոցներում։ Արդեն մի ամիս է, ինչ համացանցում պարբերաբար փնտրում եմ Google Workspace for Education ծրագրի մասին հոդվածներ, որոնք թույլ կտային ավելի լավ պատկերացնել դրա գործնական արդյունավետությունը, բայց ամեն անգամ, երբ նման հարցում եմ անում Google-ի որոնման պատուհանում, սուղ տեղեկատվություն է տրամադրվում և մեծ խոստումներով  առաջարկվում է միանալ այդ ծրագրին։ Փաստորեն այս ծրագիրը դեռ փորձարկման առաջին քայլերն է անում և համացանցում չկան դրա ամփոփման մասին դիտարկումներ և հոդվածներ։ Այդ էր պատճառը, որ հարցում արեցի ChatGPT արհեստական բանականությանը և ստացա համեմատաբար բավարար տեղեկատվություն։ Այս հոդվածում ուղիղ տառերով գրված տեքստը արհեստական բանականության տրամադրած անգլերեն տեղեկատվության հայերեն թարգմանությունն է, իսկ շեղատառերովը՝ իմ դիտարկումները։        

Հարց․ Ինչպե՞ս է Google Workspace for Education ծրագիրը բարելավում կրթությունը հանրակրթական դպրոցում

Google Workspace for Education-ը կրթական գործառույթները կազմակերպելու գործիքների փաթեթ է, որը նախատեսված է կրթական միջավայրում համագործակցությունը, հաղորդակցությունը և արտադրողականությունը բարձրացնելու համար: Ծրագիրը ներառում է այնպիսի հավելվածներ, ինչպիսիք են Google Docs, Sheets, Slides, Forms և այլն: Ահա մի քանի եղանակներ, որոնցով Google Workspace for Education-ը կարող է բարելավել կրթությունը հանրակրթական դպրոցներում.

Համագործակցային ուսուցում-ուսումնառություն

• Համաժամանակյա համագործակցություն. Սովորողները և ուսուցիչները կարող են համաժամանակյա համագործակցում իրականացնել փաստաթղթերի, ներկայացումների և աղյուսակների վրա։

Այո, բայց մենք նույնը կարողանում ենք անել Microsoft–ի Teams գործիքով։ Դրա անհրաժեշտությունը և արդյունավետությունը զգացինք հատկապես համավարակի պայմաններում, երբ ստիպված հեռավար էինք աշխատում։  

• Մեկնաբանություններ և առաջարկություններ. օգտատերերը կարող են դիտողություններ և առաջարկություններ ներկայացնել ուղղակիորեն փաստաթղթերի ներսում՝ հեշտացնելով կառուցողական հետադարձ կապի և վերանայման գործընթացները:

Նույնը կարողանում ենք անել նաև հիմա։ Օրինակ, երբ Outlook-ով նամակ ենք ստանում քննարկման համար, կարող ենք տողեր գունավորել, նոր մտքեր ավելացնել։ Ի՞նչը նկատի ունեն, երբ «փաստաթուղթ» բառն են օգտագործում։

Հաղորդակցություն և կապվածություն

• Կրթական էլեկտրոնային նամակագրությունն իրականացվում է Gmail-ով․ Դպրոցի բոլոր սովորողների և ուսուցիչների համար բացվում են Gmail-ով էլեկտրոնային անհատական և խմբային հասցեներ, ինչը զգալիորեն հեշտացնում է սովորողների, ուսուցիչների և դպրոցի ղեկավարության միջև հաղորդակցությունը։

Նույնը գերազանց է անում նաև Microsoft—ի Outlook-ը էլեկտրոնային նամակագրության մեր գործիքն է, և մենք բոլորս ունենք մեր անհատական ն, ինչպես նաև ընդգրկված ենք այս կամ այն խմբային հասցեներում։ Տարիների ընթացքում Outlook-ով մեր նամակագրությունը դարձել է վիթխարի մի արխիվ։ Ինչպե՞ս կարելի է սա թողնել ու սկսել աշխատել Gmail-ով։ Կարծում եմ, որ սա նպատակահարմար կլինի միայն այն դպրոցների համար, որտեղ դեռ չի ստեղծվել էլեկտրոնային հաղորդակցման համակարգ, և ամեն ինչ պետք է սկսել զրոյից։   

• Google Meet. Google Meet-ի հետ ինտեգրումը հնարավորություն է տալիս վիրտուալ դասասենյակներ, վիդեո կոնֆերանսներ և առցանց քննարկումներ, խթանելով հաղորդակցությունն ու կապը ուսանողների և մանկավարժների միջև:

Ես չգիտեմ Google Meet-ի հնարավորությունները, բայց այդ նույն գործառույթներն իրականացնում է նաև Microsoft-ի Teams-ը։

Կազմակերպում և արդյունավետություն

• Google Drive. դպրոցները կարող են օգտագործել Google Drive-ը ամպային պահեստավորման համար՝ հեշտացնելով ուսանողների և ուսուցիչների համար մուտք գործել իրենց ֆայլերը ցանկացած սարքից՝ խթանելով կազմակերպությունը և ճկունությունը:

Ընդունում եմ, որ Google Drive–ը հիանալի գործիք է, բայց մենք այն արդեն իսկ օգտագործում ենք։ Դա մի հրաշալի պահոց է, որտեղ կարելի է պահել համացանցի հետ կապված հղումով կարևոր փաստաթղթերը։ Օրինակ՝ ես այդտեղ պահում եմ 6 տարիների ընթացքում ստեղծված անգլերենի ֆլեշմոբի բոլոր առաջադրանքները Google ձևաթղթերում, ինչպես նաև այդ բոլոր տարիների բոլոր սովորողների յուրաքանչյուր ֆլեշմոբի պատասխանները Excel ֆայլերի մեջ։

• Google օրացույց. ուսուցիչները կարող են պլանավորել դասեր, առաջադրանքներ և միջոցառումներ՝ օգնելով ուսանողներին կազմակերպված մնալ և կատարել իրենց պարտականությունները։

Հիշում եմ, որ տարիներ առաջ որոշ ժամանակ օգտագործում էինք այս գործիքը, բայց կյանքը ցույց տվեց, որ այն անիմաստ ձևով աշխատատար է։ Այդ բոլոր հարցերը լուծում է դասավանդողի բլոգը։

Մատչելիություն և ճկունություն.

• Cross-Platform Համատեղելիություն. Google Workspace-ը հասանելի է տարբեր սարքերից, ներառյալ դյուրակիր համակարգիչները, պլանշետները և սմարթֆոնները, ինչը թույլ է տալիս ուսանողներին աշխատել առաջադրանքների վրա և օգտվել ռեսուրսներից ցանկացած վայրից:

Ընդունելի է։

• Անցանց մուտք. որոշ Google Workspace հավելվածներ թույլ են տալիս օգտատերերին աշխատել անցանց ռեժիմում և համաժամացնել իրենց փոփոխությունները, երբ նրանք նորից միանում են ինտերնետին, ապահովելով տարբեր ուսումնական միջավայրեր:

Ողջունելի առավելություն է։

Հեռավար ուսուցման հեշտացում.

• Google Classroom. Google Workspace-ի ինտեգրված մաս է կազմում Google Classroom-ը, որը ուսուցիչներին հնարավորություն է տալիս ստեղծել և կառավարել վիրտուալ դասեր, բաշխել առաջադրանքները և տրամադրել հետադարձ կապ՝ հեշտացնելով հարմարվել հեռավոր կամ խառը ուսուցմանը։ սցենարներին:

Ծախսերի արդյունավետ լուծումներ.

• Կրթության համար անվճար հասանելիություն. Google Workspace for Education-ն առաջարկում է անվճար մուտք դեպի գործիքների փաթեթ՝ իրավասու կրթական հաստատությունների համար՝ օգնելով դպրոցներին խնայել ծրագրային ապահովման ծախսերը:

Ողջունելի առավելություն է։

Անվտանգություն և գաղտնիություն.

• Անվտանգության միջոցառումներ. Google-ն ունի անվտանգության լուրջ միջոցներ՝ պաշտպանելու օգտատերերի տվյալները և գաղտնիությունը, ինչը կարևոր է կրթական զգայուն տեղեկատվության հետ գործ ունենալիս:

Նորարարություն և շարունակական բարելավում.

Կանոնավոր թարմացումներ և գործառույթներ. Google-ը պարբերաբար թարմացնում և ավելացնում է գործառույթներ իր Workspace for Education գործիքներում՝ ապահովելով, որ դպրոցների համար հասանելի լինեն վերջին տեխնոլոգիաները և կրթական տեխնոլոգիաների բարելավումը։

Համագործակցային և արդյունավետ թվային միջավայր տրամադրելով՝ Google Workspace for Education-ը նպատակ ունի բարելավելու ընդհանուր կրթական փորձը, լինի դա ավանդական դասարանում, թե հեռավար, կամ խառը ուսուցման միջոցով: Այն խրախուսում է հաղորդակցությունը, համագործակցությունը և կազմակերպվածությունը՝ ի վերջո նպաստելով ավելի արդյունավետ և գրավիչ կրթական գործընթացին:

Հաշվի առնելով մեր կրթահամալիրի մանկավարժական աշխատողների, սովորողների և դասավանդողների ուսուցման-ուսումնառության, կրթության կազմակերպման երևակվող թվայնացված հետքը, կարելի է վստահաբար ասել, որ հնարավոր է մասնակիորեն և փորձնական ձևով ներդնել Google Workspace for Education ծրագիրը մեր կրթահամալիրի Հետազոտական վարժարանում։      

When the training project is developed and implemented according to the approved procedure: Armine Khachatryan’s entrance to our EduComplex College

December 15, time: 13:40, place: the attic of the College of “Mkhitar Sebastatsi” EduComplex.  Second, third and fourth year students and teachers studying the specialty “Organization of Tourism Services with Advanced Foreign Language Learning” have gathered here. The public presentation of the “Types of Tourism” project developed and implemented by the English teacher Armine Khachatryan and his group of students is going to take place.

Before the students started their presentations, I quickly familiarized myself with the project. The project was developed according to the requirements presented to the educational project: the topic, the problem of the topic, the goal, the participants of the project, the dates of the project implementation, the type of the project, the planning of the project implementation works, the research work: information search and procurement phase of the project, the final result of the project implementation with a public presentation.

I have to admit that I was a little surprised by the degree of accuracy of Armine Khachatryan and his students in developing the project and implementing it, and by the consistency of achieving the goal set before them. The result of their proper cooperative work with Tigran Zohrabyan, the teacher of the tourism specialty of the College, was also felt. However, it turned out that the biggest surprise was still to come. The surprise was the fluent and knowledgeable oral speech of the students. They were not reading the texts written in formal style in the performances. They were speaking freely expressing the same thoughts in lively informal language, as they would talk to tourists in real life. The following types of tourism were presented: sports, adventure, cultural, ecological, hiking and camping, agrarian and gastro – discovering national dishes. Each type of tourism was presented in both outbound and inbound formats.

After all this, it can be said with confidence that the College of our EduComplex prepares future competent specialists in the organization of tourism with advanced knowledge of English.

Երբ ուսումնական նախագիծը մշակվում և իրականացվում է ըստ հաստատված կարգի. անգլերենի մասնագետ Արմինե Խաչատրյանի մուտքը կրթահամալիրի Քոլեջ

Դեկտեմբերի 15, ժամը՝ 13։40,  վայրը՝ «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի Քոլեջի վերնատուն։ Այստեղ են հավաքվել «Զբոսաշրջության ծառայությունների կազմակերպում՝ օտար լեզուների խորացված ուսուցմամբ » մասնագիտությունը սովորող երկրորդ, երրորդ և չորրորդ կուրսերի ուսանողներ, դասավանդողներ։ Կայանալու է անգլերեն դասավանդող Արմինե Խաչատրյանի և ուսանողների իր խմբի մշակած և իրականացրած «Տուրիզմի տեսակները» նախագծի հանրային ներկայացումը։ Նախքան ուսանողները կսկսեին իրենց ներկայացումները, ես արագ ծանոթացա նախագծին։ Նախագիծը մշակված էր ըստ ուսումնական նախագծին ներկայացված պահանջների՝ թեման, թեմայի խնդիրը/հիմնահարցը, նպատակը, մասնակիցները, իրականացման ժամկետները, նախագծի տեսակը, իրականացման աշխատանքների պլանավորումը, նախագծի հետազոտական, տեղեկատվությունների որոնման և հայթայթման փուլը, նախագծի իրականացման վերջնական արդյունքը հանրային ներկայացմամբ։    

Պետք է խոստովանեմ, որ ինձ համար մի փոքր անակնալ էր նախագիծը մշակելու և այն իրականացնելու Արմինե Խաչատրյանի և իր ուսանողների այդ աստիճանի ճշգրտությունը և իրենց առջև դրված նպատակին հասնելու հետևողականությունը։ Զգացվեց նաև Քոլեջի զբոսաշրջության մասնագիտության դասավանդող Տիգրան Զոհրաբյանի հետ նրանց ճիշտ համագործակցային աշխատանքի արդյունքը։  Այդուհանդերձ, պարզվեց, որ ամենամեծ անակնկալը դեռ առջևում էր։ Անակնկալը ուսանողների սահուն և բանիմաց բանավոր խոսքն էր։ Նրանք նույնությամբ չէին կարդում ներկայացումներում պաշտոնական ոճով գրված տեքստերը, այլ խոսում էին ազատ և նույն մտքերն արտահայտում էին կենդանի ոչ պաշտոնական լեզվով՝ այնպես ինչպես կխոսեին զբոսաշրջիկների հետ իրական կյանքում։ Ներկայացվեցին տուրիզմի հետևյալ տեսակները՝ սպորտային, արկածային, մշակութային, էկոլոգիական, արշավավրանային, ագրարային և գաստրո – ազգային ուտեստներ բացահայտող։ Տուրիզմի յուրաքանչյուր տեսակ ներկայացվում էր և՛ արտագնա, և՛ ներգնա ձևաչափով։

Այս ամենից հետո կարելի է վստահությամբ ասել, որ մեր կրթահամալիրի Քոլեջում պատրաստվում են զբոսաշրջության կազմակերպման ապագա կարող մասնագետներ՝ անգլերենի խորացված իմացությամբ։

5-րդ դասարանի անգլերենի նոր դասագիրքը

Բացում եմ այս տարի լույս տեսած անգլերենի 5-րդ դասարանի դասագիրքը։ Դասագրքի հեղինակային խումբն է՝ Մ․Ամիրաղյան, Կ․ Պողոսյան, Ք․ տոնոյան, Գ․ Վարդանյան։ (Մարի հրատարակչություն, Երևան 2023)

Դասագիրքը ստեղծված է ըստ  «Օտար լեզու» ուսումնական բնագավառի նոր չափորոշիչների։  

Այն տպավորությունն է ստեղծվում, որ հեղինակները դասագիրքը ստեղծելիս ամենայն մանրամասնությամբ հաշվի են առել անգլերենի 5-րդ դասարանի առարկայական ծրագրի յուրաքանչյուր կետն ու պահանջը և նաև այն, որ դասագրքի և նոր չափորոշիչների համապատասխանությունը անպայմանորեն ստուգելու են ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության վստահված փորձագետները։ Այս առումով ամեն ինչ գերազանց է արված։ Այդուհանդերձ, բոլորովին անտեսված են սովորողի անգլերեն բառապաշարի, լեզվական կառուցվածքների և բառակապակցությունների իմացության համապատասխանությունը դասագրքի լեզվական նյութին, բառապաշարի և բառակապակցությունների մատուցմանը, տեքստերի և երկխոսությունների լեզվական աստիճանական բարդացմանը։

Արդյո՞ք դասագրքի առավելությունն է մայրենիի իսպառ բացակայությունը

2022-ի դեկտեմբերին ես մի հոդված գրեցի՝ «Օտար լեզու դասավանդելիս գործածե՞լ մայրենին, թե՞ չգործածել․ այս է խնդիրը» ։  Հոդվածը հիմնականում այլոց փորձի ուսումնասիրության վրա է հիմնված, բավականին ծավալուն է և տարբեր հարցեր է բարձրացնում և տալիս դրանց պատասխանները։ Այստեղ ուզում եմ մի տեղին համեմատություն անել հոդվածում արծարծված մի մտքի և սույն դասագրքի մեթոդաբանության միջև։ Մեջբերում հոդվածից «Երբ օտար լեզվի մի լավ ուսուցչի բաց դասի ենք ներկա լինում, ուսուցիչը սովորաբար ցուցադրական դաս է ներկայացնում, որով ցույց է տալիս իր ուսուցման արդյունքը, սովորողների ձեռք բերած լեզվական կարողությունները: Սովորաբար նման դասերի ընթացքում մայրենին չի օգտագործվում, և դա բնական է ու տրամաբանական: Ուսուցիչն ուզում է իր ուսուցման վերջնարդյունքը երևա: Միտքս ավելի պատկերավոր արտահայտելու համար տեղին եմ համարում անել այս համեմատությունը. բաց դասը մարդու արտաքինն է իր մաքուր և արդուկված վերնաշապիկով, կոստյումով ու փայլեցված կոշիկներով, իսկ մայրենիի օգտագործումը փոխհասկացվածությունն է, որը չի երևում, բայց դրա աննկատ օգտագործման անհրաժեշտությունը միշտ էլ եղել է ամբողջ դասընթացի ընթացքում»։

Այս դասագրքում իսպառ բացակայում է մայրենիի գործածումը ու այդ պատճառով էլ անհարկի ձևով շատ է կարևորվում ապրումակցող, հոգատար ու բանիմաց ուսուցչի դերը, ով ստիպված է լինելու տալ դասագրքում օգտագործված բազում բառերի, բառակապակցությունների բացատրությունները, հայերեն համարժեքները։ Իսկ եթե ուսուցիչը ոչ ապրումակցող է, ոչ հոգատար և ոչ էլ շատ բանիմա՞ց։ Այս առումով դասագիրքը իր էությամբ նմանվում է մի անվերջանալի բաց դասի, որի ընթացքում նույնիսկ սովորելը սիրող ներքին մեծ մոտիվացիա ունեցող սովորողների համար արհեստական դժվարություններ են ստեղծվում և ուսումնառությունը հոգեմաշ ու ձանձրալի կդառնա։

Դասագրքի հենց առաջին էջերում բազմաթիվ են այն բառերն ու բառակապակցությունները և արտահայտությունները, որոնք տեղ չեն գտել դասագրքի վերջում տրված «Vocabulary – բառապաշար» բաժնում։ Դասագրքի առաջին թեման ըստ չափորոշչի 5-րդ դասարանի ծրագրի՝ սիրելի զբաղմունքներն են՝ հոբիները, նախասիրությունները։ Հետաքրքիր և միևնույն ժամանակ՝ զարմանալի և անհասկանալի է այն, որ «preferences – նախասիրություններ» բառը, որը տվյալ թեմայի ամենակարևոր բառերից է և այդ պատճառով էլ հենց առաջին էջում ու առաջին պահանջում օգտագործված է, բացակայում է գրքի վերջում տրված բառապաշարային ցանկում։ Այդ ցանկում բացակայում է նաև «to prefer – նախընտրել» բայը, ինչը նույնպես օգտագործվում է թեմայի տարբեր բաժիններում։ Ինչու՞ չի կարող սովորել սիրող ու հետաքրքրասեր սովորողը այդ բայի և բայով կազմված գոյականի իմաստը գտնել գրքի վերջում տրված բառապաշարային ցանկում։ Ուսուցի՞չը պետք է տա այդ բառերի հայերեն բացատրությունները՝ դասը վերածելով հայերեն բացատրությունների։ Ինչու՞ պետք է այս դասագիրքը առաջին անգամ իր ձեռքը վերցնող սովորողը չհասկանա հենց առաջին էջի առաջին պահանջը։ Կարդում ենք բառապաշարի «p» տառով սկսվող բառերի ցանկը։ Այստեղ տեղ են գտել այնպիսի բառեր, որոնք սովորողը դեռ երրորդ դասարանում էր յուրացրել՝ «pen – գրիչ, pencil – մատիտ, play – խաղալ, put – դնել», բայց բացակայում են առաջին թեմային բնորոշ և տեքստերում էլ առկա «prefer և preference» բառերը։ Դասագրքի երկրորդ էջում զետեղված պահանջում էլ առկա են «bake – թխել, artist – նկարիչ, delicious – համեղ, hate – ատել, չսիրել» բառերը, որոնք նույնպես բացակայում են գրքի վերջի բառապաշարի ցանկում, որոնց փոխարեն ամենայն ջանասիրությամբ ներառված են բոլոր սովորողներին քաջածանոթ «ball – գնդակ, bag – պայուսակ, apple – խնձոր, dog – շուն, door – դուռ, hand – ձեռք, hat – գլխարկ» բառերը։  Դասագրքի կազմման նման անհեթեթ մեթոդաբանության հետևողական շարունակումը դիտարկելով՝ գալիս ենք այն եզրահանգմանը, որ դասագրքի հեղինակները անտեսում են այն փաստը, որ սովորողների մեջ հնարավոր է լինեն այնպիսիները, ովքեր ցանկություն կունենան և ամենակարևորը՝ կկարողանան առանց ուսուցչի օգնության կատարել նշված առաջադրանքները՝ օգտվելով գրքի վերջում տրված անգլերեն-հայերեն իրենց առաջին բառարանից։ Նման մոտեցումով դասագրքի հեղինակները թույլ չեն տալիս սովորողներին անել իրենց առաջին հետազոտական աշխատանքները ու առաջին փոքրիկ հայտնագործությունները։ Նրանք պետք է անպայման ուշադիր լսեն ուսուցչի հայերեն բացատրությունները, որպեսզի կարողանան կատարել դասագրքի առաջին էջերի առաջին պարզագույն առաջադրանքները։ Փաստորեն բացառվում է այն իրողությունը, որ սովորողների շարքերում կարող են լինել այնպիսիները, ովքեր երբեմն էլ անուշադիր են լինում դասերի ընթացքում։

Նույն անհեթեթությունը հետևողականորեն շարունակվում է անընդհատ դասագրքի բոլոր էջերում և բաժիններում։ Օրինակ՝ գրքի վերջի բառարանում բացակայում են «science և fiction» բառերը, բայց դա չի խանգարում, որ սովորողները «ունկնդրելը» բաժնում մի տեքստ լսեն և կռահեն «science fiction movie – գիտաֆանտաստիկ ժանրի ֆիլմ» բառակապակցության իմաստը։ Խե՜ղճ ուսուցիչ։ Փաստորեն նրա անգլերեն դասը անընդհատ հայերեն բացատրություններով է ընթանալու։  

Վստահ եմ, որ «Types of Hobbies» (14-րդ էջ )10 տողանոց տեքստում սովորողների համար կլինի մոտ 30 անծանոթ բառ, ինչը հակասում է օտար լեզվի դասավանդման մեթոդաբանությանը։ Մանկավարժահոգեբանական ուսումնասիրություններով հաստատված է և օտար լեզվի դասավանդման մեթոդաբանության մեջ ընդունված է, որ կրտսեր դպրոցի նոր տեքստը պետք է ունենա 6-7 նոր բառ։ Սա այն դեպքում, եթե տեքստին նախորդեն այդ բառերի բացատրությունները։ Դասագրքի հեղինակների մեթոդաբանական ամենամեծ նորամուծությունը այն է, որ նրանք նոր բառերով, նոր բառակապակցություններով ընթերցանության համար տեքստեր են առաջարկում  ու առաջադրանքներ են տալիս՝ գաղտնի պահելով դրանց հայերեն համարժեքները և դեռ ավելին՝ դրանք բացակայում են նաև դասագրքի վերջի տեղեկատվական բառարանում։

Մարթա Ասատրյանի «Երկաթյա լեդին» ճամփորդական պատումը կարդալուց հետո

Երկաթյա լեդին հրապարակված է Մարթա Ասատրյանի ճամփորդական պատումների բլոգում։

Երբ Մարթա Ասատրյանն է տպավորություններ գրում իր այցելած մի որևէ երկրից, քաղաքից, տեսարժան վայրից, անպայմանորեն ապրում ես այն զգացողությունները, որոնք ունեցել  է նա այդ այցելության ընթացքում։ Դա նրանից է, որ ոչ մի տող, ոչ մի միտք, ոչ մի գաղափար վերցված չէ մի որևէ այլ տեղեկատվական աղբյուրից։ Ամեն ինչ սեփական աչքերով տեսած, սեփական մտքով վերլուծած, սեփական հույզերով ապրված է։ Մի այլ գրավչություն է տալիս Մարթայի պատումներին իր շարադրանքի լեզուն, որն այնքան սահուն, թեթև ու տրամաբանված է։ Ո՞վ կարող էր պատկերացնել, կամ ու՞մ մտքով կանցներ Փարիզի մասին տպավորությունների շարադրանքը վերնագրել  «Երկաթյա լեդին»։   Չկա ոչ մի ավելորդ բառ կամ նախադասություն, որը գրվել է տեսածը, զգացածը, ապրվածը ավելի ճոխ ներկայացնելու համար։ Շարադրանքից զգում ես, որ ամեն ինչ հենց այդպես է տեսել Մարթան, հենց այդ հույզերով ու զգացողություններով է ապրել այդ պահը։ Ամեն ինչ բնական է, արժանահավատ ու անկեղծ։

Շնորհակալություն, Մարթա ջան։                

12․08․2023

Մեր սիրելի Գայանե Թերզյանի հիշատակին

Մի փոքրիկ դրվագ, որը ցույց է տալիս, թե ինչ մանկավարժ էր մեր Գայանեն:

Ամպամած մի աշնանային առավոտ էր: նոր էինք եկել Քոլեջ և ես ու Գայանեն Քոլեջի առաջին հարկի սրահում մանկավարժական հարցերով մեր հերթական անչափ հաճելի բանավեճն էինք սկսել, երբ նկատեցինք, որ մուտքի դռան մոտ նախադպրոցական տարիքի մի տղա երեխա էր լացում, իսկ նրա ձեռքը պինդ բռնել էր մի երիտասարդ «մանկավարժ(ուհի)»: Մոտեցանք նրանց: Պարզվեց, որ այդ փոքրիկը կրթական հատուկ կարիքով երեխա էր, իսկ նրա ձեռքից ամուր բռնածը՝ հոգեբանի, թե հատուկ մանկավարժի դիպլոմավոր մի երիտասարդ մասնագետ: Ես լուռ էի, իսկ Գայանեն հարցրեց. «Ինչու ես լացում, բալիկ ջան»: Երեխան ոչինչ չպատասխանեց ու ավելի ուժգին սկսեց լացել: Նա կարծես օգնություն էր ուզում մեզնից: Խոսեց հոգեբանը. «Դրսում ցուրտ է, անձրև է սկսել, իսկ նա ուզում է դուրս գնալ: Նա միշտ էլ լացում է և ուզում է դուրս գնալ, երբ մայրը թողնում է իրեն այստեղ»: Գայանեն իրեն հատուկ հանդարտությամբ ժպտաց ու նայելով տղայի աչքերին՝ ասաց. «Ես էլ եմ ուզում դուրս գնալ: Այնքան շատ եմ ուզում դուրս գնալ, բայց չգիտեմ, թե ում հետ գնամ: Կգա՞ս ինձ հետ»: Նա բռնեց երեխայի ձեռքը ու միասին դուրս գնացին: Ես ու հոգեբանը մնացինք ներսում ու սկսեցինք աչքերով հետևել նրանց: Երեխան այլևս չէր լացում, իսկ Գայանեն ինչ-որ բան էր ասում նրան, որը մենք չէինք լսում: Մի քանի րոպե հետո նրանք ներս մտան՝ մի փոքր թրջված ու մրսած, բայց նրանց երկուսի դեմքերին էլ ինչ-որ հաղթական ժպիտ կար, ու արդեն իմ հերթն էր հուզվելու: Փոքրիկն առանց դժկամության բռնեց հոգեբանի ձեռքը և նրանք միասին գնացին իրենց խմբասենյակը:

«Գիտե՞ս, Յուրա, երբեմն ավելի լավ է երեխան մրսի ֆիզիկապես, բայց ոչ՝ հոգեպես», ասաց Գայանեն:

Շաբաթը երեք անգամ էի հանդիպում Գայանեին՝ այն օրերին, երբ մեր դասերը համընկնում էին ու ամեն անգամ էլ մանկավարժական կամ այլ հարցերով բանավեճի էինք բռնվում, որտեղ հաղթողը ինքն էր լինում, իսկ շահառուն՝ ես:

Միշտ կհիշեմ քեզ, իմ սիրելի Գայանե Թերզյան՝ մեծ մանկավարժ:

Գիրք նվիրելու օրը

When everyone and the individual matter

Lusine Bush

The weekly Friday Concert determined by the educational calendar, which used to be called Media Friday, has its unique place among the author creative programs of the EduComplex. Years ago, it had a different purpose: a group of students, and teachers presented their achievements in the media world: new programs learned, materials created with these programs, educational packages, etc.

In the course of time, Media Friday was transformed, changed its image, and became a concert of the EduComplex, a weekly holiday. In accordance with the requirements of the educational calendar, the annual program of Friday Concerts is drawn up, and responsible persons are appointed. Those responsible for Friday Concerts are different: music or dance groups, groups of teachers and students, guest musicians, actors, etc. The calendar is compiled in such a way that every school in the educational complex becomes responsible for its organization at least twice a year. Here you are faced with the most difficult pedagogical problem: how to make all the students of the largest and, based on the age of the students, the most stubborn Middle School of the educational complex, participate in that concert?

There are 665 girls and boys aged 11 to 14 in middle school. 665 students who are different, unique, and original, with their own taste, their own interests, their own daily life, and it is difficult to draw their attention to one common idea, to unite them with one common behavior. To find ways to overcome that difficulty, we look for different approaches and use various pedagogical tricks and methods. Sometimes these approaches work, and sometimes they fail. We cannot impose and we do not want to impose, otherwise, it would be the biggest failure.

To solve the problem, we had long discussions with the organizers, music and dance teachers. It was necessary to find such a program and format that would make almost everyone participate with enthusiasm. The song list and dance list were not to be deviated too much from the program approaches and requirements, but the preferences and wishes of the students had to be taken into account as well.

And the way out was found. It was decided to organize the Friday Concert in the format of a large general education choir. It is clear that it was not an easy task, it is clear that the organization required effort and energy, but after two or three joint attempts it became clear that we were on the right track. The big choir format allows everyone to be fully involved, not to be constrained, not to be embarrassed.

And the inferiority complexes also vanish because when you see everyone singing, you join in too. You become everyone, everyone unites and sings and dances as one person.

We have been using this successful experience for two years. I must mention that the preparation stage is no less exciting and difficult than the concert itself. Deciding on clothes, deciding on places to stand in the Marble Hall, deciding on the list of songs. According to tradition, the list of songs includes Armenian ritual songs, Armenian pop songs, and songs in foreign languages.

The whole process of teaching singing becomes an educational activity. Foreign language teachers teach these songs in their classes, and students learn the words of the song, their meanings, and explanations. The content of Armenian songs is discussed in native language classes. In the repertoire of the general education choir, there are also joint oral readings of poems, which is also a result of educational activities. Dance songs and national dances are also included.

Rehearsing is an important stage in preparing for the Friday Concert. It requires a special effort because it is necessary that we should organize properly so that at the scheduled time all the students quickly gather in the Marble Hall, stand in their places, be quiet, disciplined, and involved in the process.

Thanks to the organizers and musicians, everything is organized quickly. Convenient hours and days for the rehearsals are determined. These hours and days are entered in the calendar, and the students are informed in advance. First, all 6th graders, then all 7th graders, then all 8th graders participate in the rehearsals. When everyone gets to know their places and positions, they know who will stand next to whom, and they know all the songs and reading materials by heart, it’s time for joint rehearsals. I must mention that enthusiasm is great and the result is already visible even during rehearsals. From the first sounds, everyone gets serious, involves in the process, and understands their importance.

Such organization of Friday Concerts gives the whole school the opportunity to participate. Even those students who, for various reasons, cannot participate in the performance on that day, are included in the rehearsals and learn the songs and dances together with everyone else. Preparing for the Friday Concert becomes a common idea, a common task.

Artificial Intelligence: Its Positive and Negative Sides

I have always considered communicating with artificial intelligence and dealing with it to be far from me. Of course, I have heard that there is a computer program that can play chess even with grandmasters and beat them. Still, I could not imagine that students of our high school have been interacting with certain artificial intelligence programs for a long time. When Angela Movsisyan, an English teacher at our High School, invited me to her open class on “Artificial Intelligence”, I immediately agreed.

It’s always interesting to get solid information about something for the first time. Hayk Ghazaryan, a student in the 10th grade, conducted the lesson from beginning to end. His speech was so confident, so knowledgeable, and so serious that the first impression was that he was a guest expert on artificial intelligence.

Hayk presented the ChatGPT computer program, which can create a text on any topic. At first, I did not understand the meaning of that program. When Hayk started to tell about it, the students began asking him questions. After a few minutes, I realized that I myself and Silva Harutyunyan, who also had come to participate in the open class, were out of the game. What are they discussing? My question and request followed. “Haik, I am not at all familiar with that program, and your comments about the work of the program remain unclear to me. Please show a concrete example of how this program works with its artificial intelligence.” Hayk answered: “Say a word the explanation of which you would like to know”. I said. “Love”. Hayk wrote the word “Love” in the search window and after a second or two the artificial intelligence started working in front of our eyes. It was as if an invisible brain with English language thinking started dictating a lecture about love. The sentences appeared one after the other, logically connected and without repetition. It seemed endless.

So we accepted that the advantages of this computer program with artificial intelligence were obvious, but what are the disadvantages? It was here that Varazdat, a student of the same class, expressed his indignation violently. He had put up with it for about half an hour and hadn’t talked about the benefits of the program. He said that this artificial intelligence program makes the learners lazy because a learner can get his/her research paper, homework, and essays ready without having to work. Of course, I supported Varazdat’s point of view, but I told him during the interval that no matter how much we want, we cannot and it is useless to fight against progress.

After that unusual and extremely interesting open English class, some questions arose in my mind, the answers to which I do not know. Why is man working to create artificial intelligence? Why would a person of his own free will create a machine that would think for him and think without emotions and feelings?

Արհեստական բանականություն. դրական և բացասական կողմերը

Անգլերենի բաց դաս Ավագ դպրոցի ընթերցասրահում մարտի 3-ին, առաջին դասաժամին:

Արհեստական բանականության հետ շփվելը, նրա հետ գործ ունենալը միշտ էլ ինձնից շատ հեռու եմ համարել: Իհարկե լսել էի, որ համակարգչային ծրագիր կա, որը կարող է շախմատ խաղալ նույնիսկ գրոսմայստերների հետ և հաղթել նրանց, բայց պատկերացնել չէի կարող, որ արհեստական բանականության որոշակի ծրագրերի հետ մեր Ավագ դպպրոցի սովորողներն արդեն տևական ժամանակ է, ինչ շփվում են՝ աշխատում դրանցով և երբ Ավագ դպրոցում անգլերեն դասավանդող Անժելա Մովսիսյանը հրավիրեց ինձ իր բաց դասին՝ «Artificial Intelligence – Արհեստական բանականություն» թեմայով, ես անմիջապես համաձայնվեցի: Միշտ էլ հետաքրքիր է մի որևէ բանի մասին առաջին անգամ հիմնավոր տեղեկություն ստանալը: Դասը սկզբից մինչև վերջ վարեց 10-րդ դասարանի սովորող Հայկ Ղազարյանը: Նրա խոսքը այնքան ինքնավստահ էր, այնքան բանիմաց, այնքան լուրջ, որ առաջին տպավորությունն այն էր, որ մեր առջև արհեստական բանականության մի հրավիրյալ փորձագետ էր: Հայկը ներկայացնում էր ChatGPT համակարգչային ծրագիրը, որը կարող է ցանկացած թեմայով տեքստ ստեղծել: Սկզբում ես չէի հասկացել այդ ծրագրի իմաստը, և Հայկն էլ նոր էր սկսել պատմել դրա մասին, երբ սովորողները սկսեցին հարցեր տալ իրեն: Մի քանի րոպե հետո հասկացա, որ ես ու Սիլվա Հարությունյանը, որը նույնպես եկել էր մասնակցելու բաց դասին, խաղից դուրս ենք մնացել: Այդ ի՞նչ են նրանք քննարկում: Այդ ժամանակ ես խնդրեցի Հայկի դասընկերներին հարցերը տալ վերջում՝ թույլատրելով, որ Հայկն ավարտի իր հիմնական ասելիքը: Հետևեց իմ հարց-խնդրանքը. «Հայկ, ես բոլորովին ծանոթ չեմ այդ ծրագրին, և ինձ համար անհասկանալի են մնում ծրագրի աշխատանքի մասին քո մեկնաբանությունները: Խնդրում եմ մի կոնկրետ օրինակով ցույց տուր, թե ինչպես է աշխատում այդ ծրագիրը իր արհեստական բանականությամբ»: Հայկը պատասխանեց. «Դուք մի բառ ասեք, որի բացատրությունը կցանկանայիք իմանալ»: Ես ասացի. «Love»: Հայկը գրեց «Love» բառը որոնման պատուհանում և մեկ-երկու վայրկյանից հետո մեր աչքերի առաջ սկսեց աշխատել արհեստական բանականությունը: Կարծես անգլերեն լեզվամտածողությամբ աներևույթ մի ուղեղ սկսեց թելադրել սիրո մասին մի դասախոսություն: Նախադասությունները հայտնվում էին մեկը մյուսի հետևից,  տրամաբանորեն շաղկապված ու առանց կրկնվելու: Դա անվերջ էր թվում: Ծրագիրն առայժմ անվճար է և կարելի է այն ներբեռնել համացանցից:

Այսպիսով մենք ընդունեցինք, որ ակներև են արհեստական բանականությամբ այդ համակարգչային ծրագրի առավելությունները, իսկ որո՞նք են թերությունները: Այստեղ էր, որ իր վրդովմունքը բուռն կերպով հայտնեց նույն դասարանի սովորող Վարազդատը: Նա մոտ կես ժամ համբերել էր և չէր ուզեցել խոսել ծրագրի առավելությունների մասին: Նա ասաց, որ այս արհեստական բանականությամբ ծրագիրը սովորողներին ծուլության է դրդում: Փաստորեն սովորողը կարող է իր հետազոտական աշխատանքը, տնային հանձնարարությունները, էսսեները պատրաստի ձևով ստանալ՝ առանց աշխատելու:

Ես իհարկե պաշտպանեցի Վարազդատի տեսակետը, բայց դասամիջոցին էլ ասացի նրան, որ որքան էլ ուզենանք չենք կարող և անօգուտ է պայքարել առաջընթացի դեմ:

Այդ անսովոր ու անչափ հետաքրքիր անգլերեն բաց դասից հետո իմ մտքում որոշ հարցեր առաջացան, որոնց պատասխանները չգիտեմ: Ինչու՞ է մարդը աշխատում ստեղծել իր նմանին՝ արհեստական բանականությամբ: Ինչու՞ է մարդը իր կամքով ստեղծում մի մեքենա, որը մտածելու է իր փոխարեն և մտածելու է առանց հույզերի ու զգացմունքների:                       

Մեր արխիվը. 1988 թվականի գարունը

Թարգմանչի կողմից.

1987-1988 թվականներին Երևանի պետական համալսարանում է սովորել ամերիկահայ հրապարակախոս լրագրող Մարկ Մալքասյանը, որը 1988 թվականին Երևանի Թատերական հրապարակում տեղի ունեցող հանրահավաքների ականատեսն է եղել, ինչի արդյունքում 1996 թվականին Միացյալ Նահանգներում հրատարակվել է նրա «Ղարաբաղ. ազգային ժողովրդավարական շարժման առաջացումը Հայաստանում» գիրքը:

Անգլերենից հայերեն են թարգմանվել գրքի այն էջերը, որոնք պատմում են կրթահամալիրի (այն ժամանակ թիվ 183 դպրոցի) մասին, որի մանկավարժական աշխատողները նույնպես մասնակցություն են ունեցել Հայաստանում ազգային զարթոնքի և ժողովրդավարացման գործընթացում:

Յուրա Գանջալյան

…Երևանի կենտրոնում գտնվող թատերական հրապարակը կենսական նշանակություն ուներ ժողովրդավարության առաջացման գործընթացի համար։

…Ժողովրդավարությունը Հայաստանում դեռ նոր գաղափար էր, բայց ժողովուրդը գոնե հավատում էր, որ այն իրականացնում է:

Հանրապետության մի քանի վայրերում ժողովրդավարացման գաղափարները խորը արմատներ էին գցել: Այդպիսի վայրերից մեկը Երևանի ծայրամասում գտնվող փորձարարական մի դպրոց էր, որը սերտորեն կապված էր ղարաբաղյան շարժման հետ: Թիվ 183 դպրոցը հիմնվել էր մի շրջակայքում, որը պաշտոնապես անվանվում էր Երևանի հարավ-արևմտյան թաղամաս, բայց ավելի հաճախ կոչվում էր Բանգլադեշ՝ կենտրոնից հեռու լինելու պատճառով:  Թաղամասը կառուցվել էր 70-ականներին և 80-ականների սկզբին՝ Երևանի արագ աճին հարմարեցնելու համար, և այդ ժամանակ տարածքը դեռևս բարեկարգվում էր բուլդոզերի թողած սպիներից: Ամայի հողի վրա տասնչորս հարկանի բազմաբնակարանոց շենքեր էին կառուցվել՝ շրջապատված խանութների, զբոսայգիների և կանգառների միօրինակ  ճարտարապետությամբ: Թիվ 183 դպրոցը համապատասխանում էր միջավայրին: Համալիրը, որը բացվել էր 1984 թվականին, տուփաձև, եռահարկ կառույց էր, որն ուներ վարդագույն տուֆի քարի նույն արտաքին տեսքը, ինչը բնորոշ էր թաղամասի իր շրջակայքին:

     Անկախ կառույցի գեղագիտական թերություններից, մանկավարժ Աշոտ Դաբաղյանը թիվ 183 դպրոցում պոտենցիալ դրախտ էր տեսել: Դաբաղյանը լոբբինգ էր անում կրթության նախարարության պաշտոնյաներին, որպեսզի իրեն հնարավորություն ընձեռվի այդտեղ փորձարկել դպրոցական բարեփոխումների վերաբերյալ իր որոշ գաղափարները: Նրան այդ հնարավորությունը տրվեց 1984 թվականին, երբ 29 տարեկանում նշանակվեց «Բանգլադեշի» դպրոցի տնօրեն։ Դաբաղյանն անմիջապես ընկավ տասնչորսժամյա գրաֆիկով աշխատանքային ռեժիմի մեջ՝ Հայաստանում կրթության նոր մոդել ստեղծելու համար։ Խաղադրույքները մեծ էին: Դաբաղյանը կարծում էր, որ կրթությունը ժողովրդավարական և մարդասիրական հասարակություն տանող ամենաապահով ճանապարհն է։ Երկու տարվա ընթացքում նա համոզեց նախարարության պաշտոնյաներին դպրոցին տալ փորձարարական կարգավիճակ, որն այն ժամանակ Խորհրդային Միության մեջ միայն քառասուն դպրոց ուներ: Որոշումը նշանակում էր, որ Դաբաղյանը կարողացավ բացել ուսումնական ծրագրերի բարեփոխումների և կրթական ժողովրդավարության դռները: Նա իր անձնական ծանոթներից հավաքագրեց գրեթե  քսան մասնագետ՝ որպես ուսուցիչներ և վարչական աշխատողներ: Շատերն իրենց կարգավիճակից դժգոհ դոկտորանտներ էին, ովքեր իրենց ետևում թողեցին հեղինակավոր պաշտոններ ինստիտուտներում և հետազոտական կենտրոններում: Բնագիտության ուսուցիչ Ալեքսան Մարտիրոսյանի համար Դաբաղյանի ազատության խոստումը ծայր աստիճանի գրավիչ էր. « Նախկինում աշխատում էի Երևանի ֆիզիկայի ինստիտուտում, բայց մարտահրավեր չկար։ Բյուրոկրատիա էր՝ ձևաթղթեր լրացնել ու թեյ խմել: Ես ձանձրացա, ուստի հիմա այստեղ եմ: Այս դպրոցում ուրիշ տեսակ աշակերտ է մեծանում։ Նրանք արագ են հասունանում և ավելի հավանական է, որ խորհեն կյանքի մեծ, էկզիստենցիալ հարցերի շուրջ: Մեր հարաբերությունները նույնպես տարբեր են, ավելի բաց, հիմնված ավելի շատ փոխադարձ հարգանքի և վստահության վրա»:

          Դաբաղյանը հետևողական ուղերձ ուներ Մարտիրոսյանին և նրա գործընկերներին. ստեղծե՚՚ք ձեր սեփական դասընթացները, գրե՚՚ք ձեր սեփական ուսումնական ծրագրերը, փորձե՚՚ք ձեր սեփական տեսությունները: Ուսուցիչները պատասխանատու էին իրենց հաջողության համար: Մինչեւ 1987 թվականը 30 ուսուցչական պաշտոնի համար կար 250 դիմորդ, և դպրոցը ուշադրություն էր գրավում ամբողջ հանրապետությունում։ Միևնույն ժամանակ, ճաշարանը դարձել էր ինտելեկտուալ կենտրոն։ Նրբերշիկներով և տապակած թռչնամսով լի ափսեների շուրջ հավաքվում էին ուսուցիչներ, վարչական աշխատողներ և ավագ դպրոցի աշակերտներ՝ քննարկելու Խորհրդային Միության և Հայաստանի ընթացքը փոխելու առաջարկները: Ինչպես ցույց տվեցին հետագա իրադարձությունները, թիվ 183 դպրոցում թեժ քննարկումներից դեպի Թատերական հրապարակում ազգային վերարթնացման ցատկ կատարելը կարճատև մի անցում էր:

         Երբ փետրվարի 20-ին սկսվեցին ցույցերը, դպրոցի տասնյակ ուսուցիչներ և վարչական աշխատողներ Թատերական հրապարակում հավաքվող ակտիվիստների հիմնական խմբի մեջ էին: Ժողովրդավարական վերակազմակերպման համար նրանց պարտավորություն ստանձնելու կամքը արդեն ձևավորվել էր թիվ 183 դպրոցում:  Մինչև մայիս նրանք պատրաստ էին աշխատել Մուրադյանի ղեկավարությամբ։ Այնուամենայնիվ, բախումն անխուսափելի էր, և, ի վերջո, դպրոցում խրախուսվող ժողովրդավարացման փիլիսոփայությունը բաժանարար գիծ էր: Վերակազմավորված «Ղարաբաղ» կոմիտեն ներառում էր դպրոցի հետ կապված չորս անդամներ՝ Աշոտ Մանուչարյանը, պատմության ուսուցիչ Սամսոն Ղազարյանը և ոչ ամբողջական դրույքով դասավանդողներ Համբարձում Գալստյանը և Ալեքսանդր Հակոբյանը։ Դաբաղյանը, Մարտիրոսյանը և այլք նույնպես խորապես ներգրավված էին շարժման մեջ։

      Նույնիսկ նախքան «Ղարաբաղ» կոմիտեի վերակազմավորումից առաջ դպրոցի անձնակազմն արդեն իսկ բախվել էր սեփական սաների կողմից ներկայացված մարտահրավերներին։ Ապրիլին Երեւանի տասնյակ ավագ դպրոցներում սովորողները բոյկոտներ կազմակերպեցին: Բազմաթիվ դպրոցներում արգելել էին քննարկել Ղարաբաղյան շարժման մասին հարցը, և ուսուցիչներին ստիպել էին հետևել արգելքին։ Թիվ 183 դպրոցում, սակայն, շարժումը ներառված էր ամենօրյա աշխատաժամանակում: Ուսումնական օրն ամեն առավոտ առավոտ սկսվում էր ավագ դպրոցի հինգից տասը րոպեանոց ժողովով՝ սովորողներին տեղեկացնելու վերջին զարգացումների մասին: Հատկապես հասարակագիտության բնագավառի ուսուցիչներին խրախուսվում էր շարժման կողմից բարձրացված խնդիրները ներառել իրենց դասապլաններում:

      Վերջին զանգից հետո «Ղարաբաղ» կոմիտեի անդամները գաղտնի հանդիպումներ էին անցկացնում դասասենյակներում: Այլ աշխատավայրերում տեղակայված ենթահանձնաժողովների ներկայացուցիչներ հաճախ հրավիրվում էին դպրոց՝  վերլուծելու կառավարության հայտարարությունները, բանավիճելու կիրառվող ռազմավարությունը և միմյանց հաղորդելու թարմ տեղեկատվությունը: Դպրոցի համակարգչային լաբորատորիայի յոթ կամ ութ համակարգիչները ծառայում էին որպես կոմիտեի թռուցիկների մուտքագրման համար: Դրանց ածխածնով բազմացվող կրկնօրինակները շրջանառվում էին Երևանում՝ որպես բաց նամակներ:

      Դպրոցի և շարժման միջև սիմբիոզը (համակեցությունը) թերեւս լավագույնս անձնավորվեց Մանուչարյանի մոտ։ Դաբաղյանի հասակակից Մանուչարյանը պաշտոնապես եղել է թիվ 183 դպրոցի սաների քաղաքացիական և բարոյական դաստիարակության փոխտնօրենը։ Արտաքինով նա մարտիրոսի տեսք ուներ. կոկիկ սանրվածքով ու գրեթե տղայական դեմքով, նուրբ շագանակագույն աչքեր, մեղմ ժպիտ, խոնարհ կեցվածք: Մանուչարյանը մեծացել էր երևանյան ուսուցիչների լավ ընտանիքում և Հայաստանում գրեթե չլսված անկեղծությամբ ընդունել էր կոմունիզմը։ Լինելով Երևանի պետական համալսարանի ուսանող, նա արագորեն բարձրացավ կոմունիստական երիտասարդական կազմակերպության շարքերով և 1977 թվականի աշնանը ընտրվեց համալսարանի կոմերիտական կազմակերպության բյուրոյի քարտուղար: Գալստյանի, Հակոբյանի և Դաբաղյանի հետ միասին Մանուչարյանը ծրագրել էր ժողովրդավարացնել կազմակերպությունը։ Հետագայում նա կհիշի իր համալսարանական օրերը, որպես իր անմեղությունը արագ կորցնելու ժամանակը: Մանուչարյանը խոստացավ, որ համալսարանում կոմերիտմիության բոլոր պաշտոնները կզբաղեցվեն ուսանողական ընտրություններով, այլ ոչ թե՝ Կենտրոնական կոմիտեի թելադրանքով։ … Մանուչարյանին հեռացրեցին զբաղեցրած պաշտոնից:

        Դաբաղյանի դպրոցը հենց այն էր, ինչ նա փնտրում էր: … Մոսկվայից այցելած իմ գործընկերը զարմացած էր, որ հայ պատանիները Թատերական հրապարակում խոսում էին մարդու իրավունքների և միջազգային իրավունքի մասին:

… Փետրվարի սկզբին ՀՀՇ –ի գործադիր կոմիտեի չորս անդամ՝ Համբարձում Գալստյանը, Աշոտ Մանուչարյանը, Դավիթ Վարդանյանը և թիվ 183 դպրոցի տնօրեն Աշոտ Բլեյանը մասնակցեցին ԱԺՃ (Ադրբեջանի ժողովրդական ճակատ) կուսակցության ներկայացուցիչների հետ ոչ պաշտոնական բանակցություններին Ռիգայում՝ Բալթյան խորհրդի հովանու ներքո: 

Ավագ դպրոցի սովորողների անգլերեն գրված հետազոտական աշխատանքների գրախոսությունը

Հետազոտական աշխատանքների հանրային ներկայացումը լինելու է հունվարի 24-ին, ժամը 13:00, Ավագ դպրոցի ընթերցասրահում:

Թեման՝ ՛՛Research work, Bermuda Triangle՛՛

• Պաշտպանող՝ Արշիլ Խաչատրյան,12-րդ դասարան
• Ղեկավար՝ Իրինա Ապոյան

Նկատված տեխնիկական թերություն.

Լավ կլիներ, որ Արշիլ Խաչատրյանը նախքան հետազոտական աշխատանքի հիմնական մասը շարադրելը ներկայացներ հետազոտական աշխատանքի տիտղոսաթերթը:

Հետազոտական աշխատանքի նախաբանը և հիմնական մասը

Հետաքրքրությամբ կարդացի Արշիլ Խաչատրյանի «Bermuda Triangle – Բերբուդյան եռանկյունի» հետազոտական աշխատանքը: Նախ պետք է ասեմ, որ սա այնպիսի թեմա է, որի մասին գրեթե անհնար է սեփական մտքեր արտահայտելը: Այստեղ կարևորվում է այն, թե ինչ տեղեկատվական աղբյուրներից է հետազոտական աշխատանք գրողը օգտվում, ինչպե՞ս է ընտրություն կատարում և ինչի՞ն է հավատում ու ի՞նչն է հավաստի համարում:

Երկրորդ կարևոր աշխատանքը այն է, թե ինչպես է ներկայացվում հետազոտական աշխատանքի հիմնական կառուցվածքը:

Պետք է ասեմ, որ իմ նշած երկու ուղղվածություններում էլ Արշիլ Խաչատրյանը գերազանց է դրսևորել իրեն:

Առաջինը խոսեմ աշխատանքի կառուցվածքի մասին:

Արշիլը սկզբում իր առջև խնդիրներ է դնում, որոնք պետք է բացահայտի իր աշխատանքում.

• Գտնել էական մանրամասներ տարածքի երկրաբանական և օվկիանոսաբանական առանձնահատկությունների մասին,
• Կատարել հետազոտություն, թե ինչ են ասում մասնագետները թեմայի վերաբերյալ,
• Գտնել պատմական տվյալներ տարածքի և դրա շուրջ տեղի ունեցած միջադեպերի մասին,
• Ստուգել օգտագործված յուրաքանչյուր տեղեկատվության հավաստիությունը, (կարծում եմ, որ այս մի խնդիրը անհնար է բացահայտել)
• Ներկայացնել տեղեկություններ և տվյալներ, որոնք չեն կարող ոչ կեղծել, ոչ էլ կեղծվել:
• Գտնել հետազոտության նոր գործիքներ և մեթոդներ (այս մի խնդիրը նույնպես չբացահայտված է մնացել)

Խնդիրները ձևակերպելուց հետո Բերմուդյան եռանկյունու տարածքում պատահած դեպքերի նկարագրություններն են տրված, որոնցից հետո տրվել են դրանց կեղծ լինելու հիմնավորումները և ճշմարտության բացահայտումները: Վերջում Արշիլը տալիս է իր եզրակացությունը այն մասին, որ Բերմուդյան եռանկյունուն վերաբերող գրեթե բոլոր առասպելները և լեգենդները հիմնականում ապատեղեկատվություններ են:

Հարցեր, որոնք կուզենայի տալ Արշիլ Խաչատրյանին իր հանրային ներկայացումից հետո

1. On the list of your objectives, you have written that you are going to find new research tools and methods of research. Have you found any? Քո առաջադրած խնդիրների ցուցակում գրել ես, որ պատրաստվում ես գտնել հետազոտական աշխատանքի իրականացման նոր գործիքներ և մեթոդներ: Գտե՞լ ես:

2. How have you checked the reliability of every single piece of information that has been used? Ինչպե՞ս ես ստուգել օգտագործված յուրաքանչյուր տեղեկատվության հավաստիությունը, (կարծում եմ, որ այս մի խնդիրը անհնար է բացահայտել)

3. In your conclusion, you have written that you consider all the information concerning the Bermuda Triangle to be misinformation in their nature. Haven’t you asked a question to yourself: “Why do all these mysterious disappearances and crashes happen in this area?” Քո եզրակացության մեջ գրել ես, որ ապատեղեկատվություն ես համարում բոլոր տեղեկատվությունները Բերմուդյան եռանկյունու մասին: Ինքդ քեզ հարց չե՞ս տվել, թե ինչու են բոլոր այդ խորհրդավոր ձևով անհետացումները, վթարները պատահում հենց այդ տարածքում:

Թեման՝ Press is the Mirror of the World: There are Different Mirrors

• Պաշտպանող՝ Սոնա Բալայան, 12-րդ դասարան
• Ղեկավար՝ Իրինա Ապոյան

Գերազանց հետազոտական աշխատանք է գրել Սոնա Բալայանը: Աշխատանքը գերազանց է և՚ տեխնիկական, և բովանդակային առումով: Միայն մի թերացում եմ նկատել հետազոտական աշխատանքի վերնագրի մեջ: Կարծում եմ, որ «մամուլ» բառի փոխարեն պետք էր գրել «մասսայական տեղեկատվական միջոցներ – mass media», քանի որ, աշխատանքում դիտարկվում է ոչ միայն մամուլի (թերթեր և ամսագրեր) ազդեցությունը այլև հեռուստատեսության, և նույնիսկ կինոֆիլմերի ազդեցությունը մարդկանց վրա:

Աշխատանքն ունի իր տիտղոսաթերթը, նախաբանը, հիմնական մասը և եզրակացության մասը: Հետազոտական աշխատանքը գիտական մոտեցումներ է պարունակում: Օրինակ, երբ համեմատվում են «Press – մամուլ» բառի բացատրությունները տարբեր բացատրական բառարաններում:

Աշխատանքի կառուցվածքը նույնպես համոզիչ ու տրամաբանական է: Հետազոտության հիմնական նպատակըն է պարզել, թե ինչպես են մամուլը և մասսայական տեղեկատվական այլ միջոցները ազդում մարդկանց գործունեության և նույնիսկ ճակատագրերի վրա: Որպես երկու ցայտուն օրինակ է բերվում Մերիլին Մոնրոյի և Արքայադուստր Դիանայի մասին պատմությունները:

Հետազոտական աշխատանքում համակարգված ձևով նշվում են մասսայական տեղեկատվական միջոցների ազդեցությունների ուղղությունները՝ վերաբերմունք և դիրքորոշում ձևավորող խմբագրական հոդվածները, գովազդները, զվարճացնող, ողբերգական կամ սկանդալային պատմությունները: Նշվում է, որ մամուլը կարող է և զվարճացնել, և կյանքեր կործանել:

Հետազոտական աշխատանքի մի խնդիրն էլ այն է, որ փորձ է արվում բացատրելու, թե ինչպես կարելի է տարբերել կեղծ տեղեկատվությունը ճշմարիտից:

Ինձ համար մի յուրօրինակ բացահայտում էր «չորրորդ իշխանություն» հասկացության ծագման պատմությունը, որը անգլերեն չգիտես, թե ինչու կոչվում է «Fourth estate»:

Բացատրական բառարանների օգնությամբ բացատրվում է նաև «Freedom media» հասկացությունը, բայց այստեղ պետք է ասել, որ Սոնան՝ օգտվելով միայն անգլիալեզու աղբյուրներից, եզրահանգում է, որ Ռուսաստանում մեդիան ճնշված է, քանի որ ղեկավարվում է կոմունիստական գաղափարախոսությամբ:

Հետազոտական աշխատանքի հետաքրքիր մաս է կազմում անգլիալեզու թերթերի յուրօրինակ լեզվի մասին տեղեկատվությունը:

Հետազոտական աշխատանքը մեծապես կշահեր և ավելի ամբողջական ու շատ ավելի հետաքրքիր կլիներ, եթե Սոնա Բալայանը փոքրիկ հետազոտություն աներ նաև Հայաստանի մասսայական տեղեկատվական միջոցների մասին և պատասխաներ այն հարցին, թե արդյոք դրանք ճշմարիտ տեղեկատվություն են հրապարակում, թե՞ սպասարկում են նեղ կուսակցական շահերին:

Հարցեր Սոնա Բալայանին

1. How do you differentiate fake information from accurate information in the newspapers published in Armenia and TV shows on different channels? Ինչպե՞ս ես տարբերում կեղծ տեղեկատվությունը ճշմարիտից Հայաստանում հրատարակվող թերթերում և հեռուստահաղորդումներում:
2. Do you think the press is not suppressed in Armenia? Կարծում ես, որ մամուլը չի՞ ճնշվում Հայաստանում:

Թեման՝ ՛՛Research paper from English: How art can improve mental health՛՛

• Պաշտպանող՝ Էլեն Մկրտչյան,12-րդ դասարան
• Ղեկավար՝ Նունե Այդինյան

Առկա է տիտղոսաթերթը, բովանդակալից է նախաբանը, համոզիչ է հիմնական մասը իր հիմնավորումներով, տրամաբանական է եզրակացությունը, խոսուն են օգտագործված աղբյուրները:

Հետազոտական աշխատանքի վերնագիրը՝ «Ինչպես կարող է արվեստը լավացնել մարդու հոգեկան առողջությունը» ինքնին խոստանում է, որ աշխատանքը հետաքրքիր է լինելու: Էլեն Մկրտչյանը կարողացել է իր հետազոտական աշխատանքով ապացուցել, որ արվեստը կարող է բարելավել մարդու հոգեկան առողջությունը:

Ինձ համար մի գերհաճելի հայտնություն էր Էլլեն Մկրտչյանի հետազոտական աշխատանքը այն առումով, որ նա, կարծես, կարդացել է սովորողների համար իմ գրած ուղեցույցը այն մասին, թե ինչպես պետք է գրել հետազոտական աշխատանքը: Նա ընտրել է այն թեման, որով ինքը իսկապես հետաքրքրվում է, առանց որի իր կյանքը կարող է և իմաստ չունենալ: Էլեն Մկրտչյանի հետազոտական աշխատանքի հիմնական մասի մի գլուխը այսպես է վերնագրված՝ «My experience and my art – Իմ փորձառությունը և իմ արվեստը»:

Հետազոտական աշխատանքի հիմնական մասում նա պարզում է, թե ինչից են սովորաբար առաջանում հոգեկան շեղումները և հիվանդությունները, որից հետո մանրամասնորեն զննում է, թե ինչպես կարող է արվեստը իր տարբեր դրսևորումներով բարելավել անձի հոգեվիճակը: Համոզիչ են բոլոր դիտարկումները իրենց հիմնավորումներով, իսկ ամենահամոզիչը և հետազոտական աշխատանքի բարձրակետը իր ստեղծած արվեստի մասին շարադրանքն է:

Հաջողություն եմ մաղթում քեզ, Էլեն Մկրտչյան: Հարցեր չունեմ:

Մենք Սեբաստացի ենք

Ինքնաառաջադրվում եմ 2022-ի «Մխիթար Սեբաստացի» անվանական մրցանակի համար

Մրցանակը տրվում է կրթահամալիրի մանկավարժական աշխատողին՝ համաշխարհային համացանցում հայալեզու գրականության, օտար լեզվով հայկական մշակույթի, հայագիտության տարածման, թարգմանական գործունեության համար:

Համաշխարհային համացանցում հայալեզու (մանկավարժական) գրականության ստեղծում

Մխիթար աբբահոր մեծ առաքելությունը – Դպիր 21. պահպանվում է Մեդիագրադարանում հրապարակված իմ «Երևակում եմ դասավանդողի կյանքի իմ հետքը» էլեկտրոնային գրքում: Նույն էլեկտրոնային գրքում պահպանվում են նաև մեթոդական իմ այլ մշակումները՝

Ուսուցման առարկան՝ օտար լեզուն, այլ ոչ թե լեզվի մասին գիտելիք

Անգլերենի հաղորդակցական կարողությունները զարգացնելու երկու հնարք

Ձյան փաթիլից մինչև ձնագունդ

Լսել, լսել ու նորից լսել

Բլոգաֆոնյան դասեր Դպիր 59 Տարբեր երկրների անգլերենի մոտ 300 ուսուցիչ և համալսարանների դասախոսներ մրցում էին իրենց բլոգային (հատուկ այդ առիթով բացված Բրիտանական խորհրդի բլոգն էր) մեկ ամիս տևողությամբ ամենօրյա հրապարակումներով, որոնք վերաբերում էին անգլերենի դասավանդման մեթոդներին: Եզրափակիչ փուլում 10 մասնակից էր մնացել, որոնցից մեկը ես էի: Հաղթեց Ադեհ Հովասափյանը, ով հիմա Բրիտանական խորհրդի հայաստանյան մասնաճյուղի ծրագրերի համակարգողն է:

Դպրոցական կայքը սովորողին բովանդակության սպառողից դարձնում է բովանդակության ստեղծող – Դպիր 69 Մայքրոսոֆթի «Գործընկերներ կրթական ցանցում» ծրագրում նշված են 21-րդ դարի կրթության հիմնական դրույթները, որոնցից ամենակարևորը համարվում է «Բովանդակության սպառողից` բովանդակության ստեղծող»-ը: Մեր կրթահամալիրի սովորողին ստեղծագործելու հնարավորություն տվող դպրոցական կայքի մասին է հոդվածը:

Ավարտական քննությունը պետք է արտացոլի չափորոշչային կարողությունները – Դպիր 81 Հոդվածում համեմատվում են չափորոշչային և ավարտական քննությունների պահանջները, որոնք լիովին տարբեր են իրարից: Հիմնավորվում է այն փաստը, որ մեր կրթահամալիրը, լինելով այլընտրանքային կրթություն իրականացնող, միակն է, որն իրականացնում է հանրակրթության չափորոշիչների պահանջները ապահովող կրթություն:

Հրաժարում անգլերենի դասավանդման շտեմարանային-դասագրքային սահմանափակվածությունից Դպիր 94 Վերնագիրն ինքնին ասում է ամեն ինչ:

«Գնահատել նշանակում է ստեղծել» Դպիր 98 Կրթահամալիրի գործունեության մասին ամենամեծ սիրով գրված իմ հոդվածն է, որը կարելի էր նաև այսպես վերնագրել՝ Մորիս Ռավելի Բոլերոն և «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրը:

Անգլերենի դասավանդման մասնագիտական փորձառություն Դպիր 96 Բրիտանական խորհրդի կազմակերպած առցանց վերապատրաստման դասընթացի մասին է պատմում իմ այս հոդվածը:

Գնահատե՞լ, թե՞… Դպիր 99

Հոդվածում քննադատում եմ Հայաստանի հանրապետության ԿԳ նախարարության հանրապետության դպրոցներում իրականացվող հանրակրթության մակարդակները որոշելու համար սահմանված վարկանիշային սանդղակները:

Կրեդոն ընդդեմ դոգմայի – Դպիր 108 Մի կողմում անհրապույր, վանող ցանկապատն է, որի տերն ասում է. «Սա քո´նը չէ: Սա իմն է»: Մյուս կողմում՝ մեր Նոր դպրոցի բաց կանաչապատ տարածքը, կարծես, հրավիրում է.«Սա քո քաղաքն է, քո թաղն ու քո դպրոցը»:

Ուսումնական նյութ – Դպիր 111 Հետազոտական հոդված է, որտեղ պարզաբանվում է, թե ինչպիսին պետք է լինեն ուսումնական նյութերը:

Բլոգային ուսուցում «Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիրում» – Դպիր 111 Մեր կրթահամալիրում իրականացվող բլոգային ուսուցմանը վերաբերող հետազոտական հոդված է:

Կրթահամալիրում իրականացվող անգլերենի ամենամսյա ֆլեշմոբների առաջադրանքները Դպիր 115

Հոդվածում շեշտադրվում է այն, որ անգլերենի ֆլեշմոբների առաջադրանքները պետք է ունենան հաղորդակցական մոտեցում:

Կրթական համակարգի ժողովրդավարացում Դպիր 119

Ստեղծածով սովորածը միշտ սովորողի հետ է … Դպիր 125

«Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի դպրոցներում գործող հունվարյան և հունիսյան ուսումնական ստուգատեսային ճամբարների մասին է պատմում հոդվածը:

Դասավանդողի իմ հետազոտական աշխատանքը Դպիր 138

Խոսքը՝ բարեհունչ, ջերմ ու մատչելի Դպիր 143  Քոլեջի «Զբոսաշրջային ծառայությունների կազմակերպում» մասնագիտությամբ սովորողների նախագծի մասին է պատմում հոդվածը:

Մայրենիի ինտերֆերենցիայի երևույթն անգլերենի ուսուցման-ուսումնառության ընթացքում Դպիր 176  Սեփական դիտարկումների վրա հիմնված հետազոտական հոդված, որտեղ ցույց է տրված այն դեպքերը, երբ հայերենի լեզվական նյութի իմացությունը խանգարող դեր է կատարում անգլերենի համապատասխան լեզվական նյութի յուրացման գործընթացում:

Ամփոփում ենք հեղինակային մանկավարժության հեղինակների մայիսյան 17-րդ ստեղծագործական հավաքը Դպիր 177

Ուսուցիչների կամավոր ատեստավորման հարցաշարեր. արդյո՞ք ճիշտ է ընտրված դրանց ռազմավարությունը

Իմ կարծիքը ուսուցիչներին շնորհվող տարակարգերի գործընթացի մասին Դպիր 179

Այլոց մանկավարժական փորձի ուսումնասիրությունը թարգմանական-հետազոտական գործունեությամբ

• Լուրջ կրթությունը լուրջ ներդրումներ է պահանջում 
  Ուսումնասիրվել և պարզվել են, թե որոնք են Ճապոնիայի, Ավստրալիայի, Գերմանիայի և Ֆինլանդիայի կրթական համակարգերի հաջողությունների հիմնական գրավականները. Ճապոնիայում և Ավստրալիայում՝ կրկնուսույցների մեծ ներգրավվածությունը և պետական նույնչափ մեծ ներդրումները կրթական գործում, իսկ Գերմանիայում և Ֆինլանդիայում՝ միայն պետական մեծ ներդրումները:
• Մարկ Բրեյի գիրքը. Դիմակայում ստվերային կրթության համակարգին 
  Հոնգ Կոնգի համալսարանի պրոֆեսոր, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համեմատական կրթության Կենտրոնի տնօրեն Մարկ Բրեյի «Դիմակայում ստվերային կրթության համակարգին. ինչպիսի՞ պետական քաղաքականություն կրկնուսուցման յուրաքանչյուր դեպքում» գրքի իմ վերլուծական անդրադարձն է: 
• Երբեք չեմ գովի իմ սովորողին, թե որքան խելացի է նա 
  Khan Academy կայքի հիմնադիր, մեդիակրթության աշխարհի ամենահայտնի մանկավարժներից մեկի՝ Սալմա Խանի, հոդվածի թարգմանությունն է իմ անդրադարձ-կարծիքներով: 
• Անընդհատ սերտել ու անընդհատ քննությու՞ն տալ 
  Ուսումնասիրության շեշտը հիմնականում դրվել է տարբեր երկրների  հանրակրթական դպրոցներում սովորողների գիտելիքների և կարողություններիստուգման (քննությունների) ձևերի  ու պարբերականության վրա:
• Մաթեմատիկական կրթության չինական հիմնարար սկզբունքները 
  Ինչպե՞ս են չին ուսուցիչները կարողանում հասնել հանրակրթական մաթեմատիկայից աշխարհում ամենաբարձր արդյունքների: Ուսումնասիրությունը հենց այս հարցին է պատասխանում:
• Պլանշետները նախակրթարանում 
  Հաճելի է, երբ այլոց մանկավարժական առաջավոր փորձն ուսումնասիրելիս պարզվում է, որ մեր փորձը նույնպես արժանի է ուսումնասիրման ու գնահատման:
• Տեխնոլոգիական կրթությամբ դպրոցի կյանքը կապվում է իրական կյանքի հետ 
  Ուսումնասիրությունը պարզաբանում է, թե ինչ է տեխնոլոգիական ուսուցումը, որը հիմնված է հետազոտական աշխատանքի, պլանավորման, ստեղծական և գնահատման փուլերի վրա: 
• Առաջադրանքներ գրավոր խոսքի զարգացման համար 
  Առաջարկվում է սովորողի գրավոր խոսքը զարգացնող առաջադրանքների փաթեթ:
• Հեռավար ուսուցման կազմակերպումը հանրակրթությունում 
  Ներկայացվում է ԱՄՆ-ում, Մեծ Բրիտանիայում, Կանադայում և Ավստրալիայում հեռավար կրթության կազմակերպման առաջավոր փորձը:
• Ճամփորդությամբ ուսուցում 
  Ուսումնասիրությունը պատասխանում է հետևյալ հարցերին.
  – ինչպե՞ս են ֆինանսավորվում ուսճամփորդությունները.
  – ինչպե՞ս են սովորողները և ուսուցիչները նախապատրաստվում ուսճամփորդություններին.
  – ի՞նչ դեր են ունենում սովորողների ծնողները:
• Սովորողի տնային ուսումնական աշխատանք 
  Տնային ուսումնական աշխատանքների կողմ և դեմ տեսակետների բախումների վերլուծություն է եղել այս ուսումնասիրությունը:
• Կերպարվեստը և տեխնոլոգիան հանրակրթության մեջ 
  Ուսումնասիրության արդյունքում ներկայացվում է կանադական www.technokids.com կայքի և կրթության մեջ տեխնոլոգիաների ներդրման ամերիկյան կենտրոնի առաջավոր փորձը:
• Երբ պատժում ենք սովորողին, պատժում ենք նաև ինքներս մեզ 
  Ուսումնասիրության նպատակաուղղվածությունը եղել է այն, թե ինչպես կանխարգելել վատ արարքը, որպեսզի խուսափել պատժի կիրառումից: Որպես ասվածի գիտական հենք օգտագործվել է ամերիկացի հոգեբան Աբրահամ Մասլոուի «Մարդկային պատճառաբանության (շարժառիթների) տեսությունը»: 
• Սինգապուրում երեխաներն այլևս քննության արդյունքներով չեն գնահատվի 
  «Սովորելը մրցակցություն չէ»,- պնդում է Սինգապուրի կրթության նախարար Օնգ Յե Քունգը: Կրթության նախարարությունը փոփոխությունների շարք է նախատեսում, որով չի խրախուսում սովորողների առաջադիմությունը միմյանց հետ համեմատելը և, ընդհակառակը, անհատապես խրախուսում է սովորողներին կենտրոնանալ իրենց ուսումնական աճի վրա:
• Երբ դասարանում ուսումնական հատուկ կարիքով երեխաներ կան 
  Այս հարցը ուսումնասիրելիս տեղեկատվության հոսքում ինձ առանձնապես հետաքրքրում էին այն հոդվածներն ու ուսումնասիրությունները, որոնք պարունակում էին իրական կյանքում, իրական դպրոցում և դասարանում փորձարկված ու հաջողություն ունեցած մանկավարժական մոտեցումները: 
• Սովորողների գիտելիքների և կարողությունների գնահատումը հանրակրթական դպրոցներում 
  Ուսումնասիրությունը կառուցված է կրթական մեծ ձեռքբերումներ ունեցող երկրների, որոնք ունեն սովորողների գիտելիքների և կարողությունների ստուգման լարված համակարգ և Ֆինլանդիայի անքննություն կրթական համակարգի հակադրության վրա:
• Լուիս Փոլ Բենեզեթ Թվաբանության ուսուցում։ Մի գիտափորձի պատմություն մաս 1
• Լուիս Փոլ Բենեզեթ Թվաբանության ուսուցում։ Մի գիտափորձի պատմություն մաս 2
• Նախագծային ուսուցում 
  Ամերիկյան Բաք կրթության ինստիտուտի կրթական բլոգի գլխավոր խմբագիր Ջոն Լարմենի «Gold Standard PBL: Essential Project Design Elements  (Նախագծով ուսանելու ոսկե չափորոշիչը. ուսումնական նախագծի հիմնական տարրերը) հոդվածի փոխադրությունն է հայերենի:
• Քեն Ռոբինսոն Ինչու է դպրոցում պարը նույնքան կարևոր, որքան մաթեմատիկան
• Սովորողների ակումբների մասին
• Ուսուցչին հավելավճար տալու ամենաարդար և հաշվարկելի ցուցանիշը սովորողների առաջադիմությո՞ւնն է
• Սովորողի տնային ուսումնական աշխատանք. այլոց փորձի ուսումնասիրություն
• Անգլերենի ուսուցումը Անգլիայում որպես մայրենի լեզու Դպիր 138
• Կրոնական կամ հոգևոր կրթություն Դպիր 139  Ուսումնասիրության մեջ ներկայացված են տարբեր երկրներում հոգևոր կրթության առանձնահատկությունները:
• Մենթոր ուսուցչի աշխատանքը
• Ֆինլանդիայում կրթական նոր հեղափոխություն է նախապատրաստվում
• «Շրջված դասարան» ի՞նչ է սա
  
• Գրագիտության փոխվող դեմքը
• Առաջադրանքներ գրավոր խոսքի զարգացման համար
• Մանկավարժական երեք հնարք, որոնք խթանում են ամբողջ դասարանին ակտիվորեն ներգրավվելու ուսումնական գործունեության մեջ.
• Ինչպես սկսել մաթեմատիկայի նախագծային ուսուցումը
• Դպրոցների ղեկավարները բանավիճում են անորոշ 2020-2021 ուտարվա կազմակերպմանն ուղղված լուծումների շուրջ
• Պատրաստվում ենք հաջորդ ուսումնական տարվան
• Առկա առցանց հիբրիդային դասարաններ
• Նախագծային ուսումնառության հեռավար կազմակերպման ուղեցույց
• Սովորողների գնահատման ծրագիրը (PISA)
• Ընտանեկան կրթություն. Ինչու տանը սովորելը պետք է լինի ավելի շատ ինքնակարգված և ավելի քիչ՝ կառուցվածքային
• Գերմանիայի կրթական դուալ (երկակի) համակարգը, կամ՝ բոլորի՞ն է անհրաժեշտ ավագ դպրոցում սովորելը.
• Այլընտրանքային կրթությունը Միացյալ թագավորությունում և ԱՄՆ-ում
  
• Անգլերեն դասավանդողի ուղեցույց. Լեզվական խաղեր
• Ի՞նչ է խառը (համակցված) ուսուցում-ուսումնառությունը. այլոց փորձի ուսումնասիրություն Դպիր 178

Օտար լեզվով հայկական մշակույթի (մեր կրթահամալիրի հեղինակային մանկավարժության) թարգմանաբար ներկայացումը

Մարգարիտ Սարգսյան Education in Emergency Conditions

Մարգարիտ Սարգսյան – Is the student’s right to education protected? Is it protected in practice? No, it isn’t. It is done only in rhetoric.

Աշոտ Բլեյան Environmental Problems: Society-Government Cooperation

Սոնա Կարապետյան Being Independent or Teaching by Living

Տաթև Սահակյան Teaching with games in the primary school

Լուսինե Փաշայան The EduComplex as a Training Centre for Teachers’ Certification

Շամիրամ Պողոսյան The New School Year in a New Environment

Մարգարիտ Սարգսյան Flexible Organization of Educational Work is Imperative of the Time

Լիլիթ Յախինյան The Learner Who Works

Նելի Արղության Dance in the Preschool is Just a Game, Flight, Counting, and Applause …

Արևիկ Ներսիսյան Performance as a Way of Organizing Camp Activities

Ժաննա Հակոբյան The school should help the child understand himself

Մարթա Ասատրյան The Hybrid Way of Organizing Education at High School

Մարիետ Սիմոնյան The War Caught up with us Too

Աշոտ Բլեյան The Distinguished 2020

Ռինա Շագինյան The History of One Project

Աշոտ Բլեյան, Գևորգ Հակոբյան, Սուսան Մարկոսյան The third schooling period of the “Mkhitar Sebastatsi” Educomplex is in the online-distance-family school environment

Աշոտ Բլեյան, Գևորգ Հակոբյան, Սուսան Մարկոսյան Our Pedagogy is Uninterrupted Like Our Desire to Learn, Like Our Life

Ժաննա Հակոբյան Dialogue is an Active Form of Work in Teaching Foreign Languages

Աշոտ Բլեյան An Open Letter to Everybody

Աշոտ Բլեյան We should Start with the Change of our Views-Positions

Արշակ Մարտիրոսյան Teaching Mathematics Through Educational Projects

Մարինե Մկրտչյան Folk Opera: Teaching Content, Method, environment

Աշոտ Բլեյան Time to Overcome Delusions with Diary Notes and Author Network

Հասմիկ Ղազարյան The Purpose of Education: One’s Own Values

Մարգարիտ Սարգսյան Social Networks: Man on the Palm

Աշոտ Բլեյան Manifesto Note

Աշոտ Բլեյան Seven Wonders: Uniting Work to Make an Open Center for Creating Communities

Աշոտ Բլեյան Yes, Education is a Big Challenge Now

Նունե Մովսիսյան High School: Challenges and Development

Սուսան Մարկոսյան The Incompatibility of State Educational Standards and Final Examinations

Մարթա Ասատրյան Two Histories and One Border

Աշոտ Բլեյան Persian is a Means to Get to Know Our Powerful Neighbour Better

Սուսան Մարկոսյան On the Same Subject Again

Աշոտ Բլեյան We All Need to Change

Քնարիկ Ներսիսյան From Home to Home: People, Fates

Աշոտ Բլեյան Make a Step, Join Bleyan Open Educational Network!

Հասմիկ Ղազարյան The Opportunities of Cooperative Learning

Աշոտ Բլեյան The Schooling Center in Arates Yesterday, Today, Tomorrow

Քնարիկ Ներսիսյան Necessary conditions and adapted environment for each student

Մարթա Ասատրյան Seemingly to be Borders

Մարիետ Սիմոնյան Literary Theatre or Pleasure of Creativity

Յուրա Գանջալյան The knowledge acquired in the result of creative work is always with the learner

Մարգարիտ Սարգսյան The International Youth Ethnographic-Archaeological Camp as an Effective Environment for the Educational Programme

2017, 2016, 2015, 2014, 2013, 2007-2012

Education in Emergency Conditions

Margaret Sargsyan

We live in emergency conditions. This is our life and we have to accept the reality in which we live. To accept does not mean to reconcile, but to clearly and realistically see the reality so that we will be able to change it with simple and real steps.

Two year ago, I would never think I would write on this topic, that this war, this pandemic would enter my life and my learners’ lives and families, and that the learners would ask questions about death and war. Now I understand that we live in a complicated stage of emergency and post-emergency conditions following each other or are mixed with each other.  We live in daily losses, pain, uncertainty, stress when working and finding work energy is unspeakably difficult.

Everything gets more difficult when you are a teacher, an organizer of education, and your daily work is with students, who look at you with eyes full of questioning, ask these questions the answers to which you don’t know yourself.     

We can’t pretend to live and study in another reality: education is an individual’s life with its ever-changing multicomponent stages. Just at this stage, it is important to speak about our native country and patriotism clearly and openly without pathos and tragicomization. For example, in our literature lessons, students ask questions, worry, and express their own emotions and fears. We have a lot of patriotic creations in our literature: novels, and poems. The theme of patriotism is also touched in our modern literature. We offer the students some series, then the students make their own selections read, analyze, and connect them with their lives. In this situation, it is important to talk, discuss, search for solutions, get acquainted with the works of great Armenian writers, to understand that this topic has always been relevant, and has been intensified in different periods. Each of the students should realize that he/she is today’s hero, a responsible solution seeker.

We need to formulate the concept of the motherland. Each student should think about this topic and find its formulation. The heroic characters of the past, literary heroes, and feature images help us to draw parallels and consider them theoretically. The readings of world literature help the students to draw parallels and not to imagine Armenia separated from the world.

In an emergency situation, education should become an important support for the learner, the family, and the school should become inclusive, and transmit spirit and culture with its educational projects. The school academic calendar should become flexible, inclusive and careful. We cannot and should not take away the joy, childhood, and games from our children. At the same time, it is necessary to act carefully and concretely: heroic soldiers, grief, tension, people’s mood, stress, etc.

It is important to transfer specific media literacy skills to learners.

• What materials to read, and why?

• From which websites and how to read?

• What information, and photos to share

• How to honor friends’ grief

• Other

At this stage, what is not worth or cannot be done is especially important.

• Unspecified information cannot be published.

• It is not allowed to spread blasphemy, or panic-inducing information.

• If you are not going to process the information, the video, then it is pointless to watch it. This will only harm your mental health.

• If you are not a human rights activist, you should not watch videos containing scenes of torture. They are spread to discourage people.

• You need to understand for what purpose you are watching those videos. Such videos do not provide information, they only affect the sensory system.

• Other

These are serious media skills that are especially highlighted in emergency situations. Teachers should not only be strong and control their emotions but also be specific and clear in their online posts, because at this stage more and more students and families will want to follow and read their teacher’s opinion. It is important that the posts do not spread panic, or bad mood, and spread only official information, regardless of their political views. It is important that the notes are not made in emotional feelings, which is understandable, but not encouraged. The teacher’s notes should not contain blasphemy, images of torture, and everything that can undermine the mental peace of students, and children, and make them mentally unbalanced, and restless.

At this stage, it is important that the following projects come forward:

• Healthcare projects
• Self-defense projects
• Sports clubs with specified skills
• Anthropology projects
• History, social science, and literature projects
• Projects of media literacy
• Psychological projects

It is important that the sports and military components are emphasized in the camps. This is the stage when, in addition to various psychological projects, it is necessary to understand that the mental balance and peace of a person are promoted by:

• walking in the fresh air. therefore, it is necessary to activate walking tours and cycling tours.

• going on country study hiking tours can inspire additional strength, confidence, and faith. Students should know their place of residence well: the building, the neighborhood, and the surrounding parks.

• work in nature (taking care of gardens, and green spaces)

• listening to music, singing, dancing.

The Start of the 17th Autumn Creative Gathering at High School with Technologically New English Presentations

In June of this year, Nune Aydinyan, an English teacher at the high school, participated in the training course “Using ICT in the English Teaching Process” under the “English Courses for Armenian Teachers and Students” program funded by the US government “PI-H International” Organization.

The training has been really effective. Nune Aydinyan’s article on the same topic was published in Dpir on September 3, after which she presented the new computer programs to her students, who decided to present the final results of this year’s projects with new programs. The 11th graders’ September project was “The USA in a Nutshell“.

There was a division of tasks among the project participants that covered almost all areas of the country: geography, ethnicity, culture, religion, science, technology, and social life. The principle of creating texts was one: no copying. Learners had to read the relevant original information and create their own with a brief paraphrase.

Karine Gomtsyan and Shushan Pashinyan’s presentation was done in two new computer programs. First, they presented brief information about the US coat of arms, flag, geography, ethnicity, religion, and various areas of public life using the Prezi program, after which they asked multiple-choice questions related to the presented material using the QUIZIZZ program. The program creates an interactive atmosphere in the classroom.

Amalya Zakaryan and Araks Kalichyan have created their presentation about US national holidays using the Canva program. The effect of this program is that the viewed slide rolls to one side and quickly disappears, and the next slide appears in the same way.

Tigran Harutyunyan has also used the Canva program to create the material about the National Agency for Aeronautics and Space Research, NASA. Tigran’s sliders do not roll, but just quietly move to one side and disappear. Perhaps this is what the seriousness and strict style of the material demands.

Araks Kalichyan, “Crime and Punishment” and Albert Zakhrabekyan, “The Greatest US Technological Corporations” have created their presentations by using the Microsoft Sway program.

Angelina Hakobyan, “U.S. Cities” and Karine Mikayelyan, “Education in the United States” have created their presentations with the familiar Power Point program, but with an interesting design.

The 17^th Annual Autumn Creative Gathering has just begun, and one of the key projects this year is the learner-teacher. I think that Nune Aydinyan with his students can implement a “learner-teacher” project with students and teachers of the High School in the coming days, at the result of which the presentations of the round tables will be created with the above-mentioned new computer programs.

Աշնանային 17-րդ ստեղծագործական հավաքի մեկնարկը Ավագ դպրոցի տեխնոլոգիապես նոր անգլերեն ցուցադրություններով

Նունե Այդինյանի անգլերենի ընտրությամբ խմբի 11-րդ դասարանցիները որոշեցին իրենց այս տարվա նախագծերի վերջնական արդյունքները ներկայացնել նոր համակարգչային ծրագրերով: Նրանց այս տարվա սեպտեմբերյան նախագիծն էր «ԱՄՆ-ի մասին համառոտ – The USA in a Nutshell»:

Աշխատանքի բաժանում էր կատարված, որն ընդգրկում էր երկրի աշխարհագրության, էթնիկ պատկանելիության, մշակույթի, կրոնի, գիտատեխնիկական, տեխնոլոգիական, հասարակական կյանքի գրեթե բոլոր ոլորտները: Տեքստերի ստեղծման սկզբունքը մեկն էր եղել՝ ոչ մի արտատպում: Սովորողները պետք է կարդային համապատասխան բնագիր տեղեկատվությունը և համառոտ փոխադրությամբ ստեղծեին իրենցը:

Նյութի ներկայացման միանգամից երկու նոր համակարգչային ծրագրերով ներկայացան Կարինե Գոմցյանը և Շուշան Փաշինյանը: Սկզբում նրանք Prezi ծրագրով ներկայացրեցին ԱՄՆ-ի զինանշանի, դրոշի, աշխարհագրությանը, բնակչության էթնիկական պատկանելիությանը, կրոնին և հասարակական կյանքի տարբեր ոլորտներին վերաբերող համառոտ տեղեկատվություն, որից հետո QUIZIZZ ծրագրով տվեցին ներկայացված նյութին վերաբերող բազմընտրական հարցերը: Ծրագիրը ինտերակտիվ մթնոլորտ է ստեղծում լսարանում:

ԱՄՆ-ի ազգային տոներին վերաբերող իրենց ներկայացումը Canva ծրագրով են ստեղծել Ամալյա Զաքարյանը և Արաքս Քալիճյանը: Այս ծրագրի էֆեկտը՝ վառ տպավորությունն այն է, որ դիտվող սահիկը գլորվելով մի կողմի վրա՝ արագ անհետանում է և նույնպիսի արագությամբ էկրանի մյուս կողմից գլորվելով հայտնվում է հաջորդ սահիկը:

Canva ծրագիրն է օգտագործել նաև Տիգրան Հարությունյանը, որպեսզի ստեղծի օդագնացության և տիեզերական տարածության հետազոտությունների ազգային գործակալության մասին պատմող նյութը՝ NASA: Տիգրանի սահիկները չեն գլորվում, այլ միայն հանգիստ մի կողմ են շարժվում ու անհայտանում: Երևի դա է պահանջում նյութի լրջությունը և խիստ ոճը:

Microsoft Sway ծրագրով են ստեղծել իրենց ներկայացումները Արաքս Քալիճյանը՝ «Crime and Punishment – հանցանք և պատիժ» և Ալբերտ Զախրաբեկյանը՝ «The Greatest US Technological Corporations – ԱՄՆ խոշորագույն տեխնոլոգիական ընկերությունները»

Թեև մեզ ծանոթ Power Point ծրագրով, բայց հետաքրքիր ձևավորմամբ էին ստեղծել իրենց ներկայացումները Անգելինա Հակոբյանը՝ «ԱՄՆ քաղաքները» և Կարինե Միքայելյանը՝ «Կրթությունը ԱՄՆ-ում»:

Դեռ նոր է սկսվել ամենամյա աշնանային ստեղծագործական հավաքը, և այս տարվա առանցքային նախագծերից է սովորող-սովորեցնողը: Կարծում եմ, որ Նունե Այդինյանն իր սովորողների հետ առաջիկա օրերին կարող է «սովորող-սովորեցնող» նախագիծ իրականացնել Ավագ դպրոցի սովորողների և դասավանդողների հետ, որի արդյունքը կլինի այն, որ կլոր սեղանների ներկայացումները ստեղծվեն նշված վառ տպավորություն թողնող նոր համակարգչային ծրագրերով:

The English application form for participation in the 17th Creative Autumn Gathering

Registration

Ի՞նչ է լինելու վաղը

Ասում են, որ մի թուրքական ժողովրդական ասույթ կա. «Հայի հետին խելքը իմը լիներ»: Սրա իմաստն այն է, որ հայերի մեծ մասը սկզբում ասում, շարժվում ու գործում է, իսկ երբ տեսնում է դրա հետևանքները, նստում ու մտածում է. «Էս ի՞նչ արեցի»:

1980-ականների երկրորդ կեսին, երբ Խորհրդային միության գլխավոր կարգախոսը դարձավ «պերեստրոյկան», այն, նախևառաջ ու հիմնականում, վերաբերում էր տնտեսության զարգացմանը: Տնտեսական մտածողության փոփոխության  այդ վերելքին մի քանի հայ մտավորական՝ չունենալով տնտեսական մտածողության փոփոխության որևէ գաղափար ու գաղափարախոսություն, այդ «պերեստրոյկան» առաջինը դիտարկեցին որպես ազգային ազատագրական շարժման ազդակ ու սկսվեց ղարաբաղյան շարժումը: Այդ ժամանակ դեռ Խորհրդային միություն էր, ու 15 հանրապետություններում ապրում էին 120 ազգություններ և որոնցից ովանք էլ ունեին իրենց ազգային ինքնորոշման խնդիրները, բայց ոչ ոք ձայն չէր բարձրացնում ու մենք եղանք առաջինը: Լինել առաջինը, նշանակում էր առաջինը կրել այդ պայքարից առաջացող բոլոր զրկանքները և՚ մարդկային դժբախտությունների, և՚ տնտեսության լիակատար փլուզման առումով: Հայաստանում ու Ղարաբաղում սկսվեցին բազմահազարանոց ցույցեր, որտեղ ամենաբարձր ձայնով բղավում էին՝ «միացու՚մ», «պայքա՚ր, պայքա՚ր մինչև վերջ», «Լենին, պարտիա, Գորբաչով»: Այդ շարժումը բոլորովին ողջունելի չէր Խորհրդային միության համար և թշնամական վերաբերմունք էր հրահրում Ադրբեջանում: Սկսվեցին մասսայական գործադուլները և դասադուլները: Դրան հետևեցին հայերի ջարդերը Սումգաիթում և Բաքվում: Մենք բոլորս էլ գիտենք, որ թուրքը վայրագ է, բայց ինչու՞ արթնացնել նիրհի մեջ գտնվող նրանց այդ բնազդը: Երբ ուշացած տեղ հասան ռուսական զորքերը, Միխայիլ Գորբաչովը շտապեց արդարանալ՝ «Мы только на два часа опоздали»: Այնուամենայնիվ, հարևան ժողովուրդների խաղաղ համակեցության ամբարտակի պատերը ճեղքվել էին: Կարճ ժամանակի ընթացքում Հայաստանում և Արցախում ոչ մի ադրբեջանցի չկար, իսկ Ադրբեջանում էլ՝ ոչ մի հայ: Բաքվից, Սումգաիթից ու այլ ադրբեջանական քաղաքներից ու գյուղերից ողջ մնացած մոտ 350.000 հայ վտարվեց ծեծված, ջարդված ու սնանկացած՝ թողնելով այդ երկրում իրենց տները, ամբողջ ունեցվածքը: Այդ նույն ժամանակահատվածում որոշ արկածախնդիր ազգայնամոլ մտավորականներ ուզում էին բարձրացնել նաև Ջավախքի հարցը: Դա արդեն կլիներ ոչ թե ազգային ազատագրական, այլ ազգակործան շարժում: Այդ նոր սկսվող շարժման դեմն առան ողջամիտ մտածողները ու հիմա մենք ունենք բարիդրացիական հարաբերություններ Վրաստանի հետ: Թբիլիսիում Հավլաբարը կա, կա խաղաղ ապրող հայկական համայնք Ջավախքում:

1992 թվականի աշուն: Արցախի ժողովուրդը Հայաստանի կամավորական երկրապահների հետ պաշտպանում էին Արցախը: Գոյապահպանման պատերազմ էր: Հայաստանում չկար էլեկտրականություն, շրջափակման հետևանքով պարենային ճգնաժամ էր: Ամեն օր նորանոր զոհեր էին ավելանում թե՚ Հայկական, և թե՚ Ադրբեջանական կողմում: Երևանի փողոցներում սովորական տեսարաններ էին դարձել զոհված ազատամարտիկների անուն ազգանուններով սև պաստառները: Թեկուզև ուշացած, բայց բոլոր հարցերը կարգավորող Խորհրդային միությունը այլևս չկար: Դրա փոխարեն կար նոր կազմավորված Ռուսաստանի դաշնային հանրապետությունը իր նոր ներքին խնդիրներով: Հիմա, երբ հակամարտությունը վերաճում է ռազմական առճակատման, միանգամից տարբեր պետություններ կոչ են անում կողմերին անմիջապես դադարեցնել ռազմական գործողությունները և նստել բանակցային սեղանի շուրջը: Հայաստանի այժմյան վարչապետը և Ադրբեջանի նախագահը նույնիսկ ուղիղ հեռախոսակապ ունեն: Այն ժամանակ բացակայում էր այս ամենը: Ո՞վ  էր լինլու երկու կողմերին սթափության կոչ անողը: Ո՞վ էր լինելու հայի հետին խելքով մտածողը, ում ձայնը կարող էր հրաշքով լսելի լինել երկու կողմերում էլ: Սթափության կոչի այդ ձայնը բարձրացրեց Հայաստանի երրորդ հանրապետության Գերագույն խորհրդի պատգամավոր Աշոտ Բլեյանը: 1992 թվականի հոկտեմբերի 13-ին իր դիմումն ուղղեց Ադրբեջանի և Հայաստանի նախագահներին, խորհրդարաններին, կառավարություններին, քաղաքական գործիչներին, մտավորականներին: Դիմումի տակ ստորագրել էին Աշոտ Բլեյանի համախոհ 55 պատգամավորներ: Պետք է ասել, որ պատերազմական իրադրության ժամանակ պատգամավորի աշխատանքը ինքնաձիքով մարտական դիրքում կանգնելը չէ: Նրանը դիվանագիտական ասպարեզն է: Շուտով նա կատարեց դիվանագիտական առաքելության այդ սխրանքը: Նույն թվականի նոյեմբերի 4-9-ը, առանց անվտանգության լուրջ երաշխիքներ ստանալու՝ Աշոտ Բլեյանը անձամբ այցելեց Բաքու և այդ դիմումը փոխանցեց Ադրբեջանի Գերագույն խորհրդին: Այդ դիմումն իհարկե լուրջ ընթացք չստացավ այնտեղ: Նրանք ճիշտ չգնահատեցին այդ պահը և չանսացին կոչին, քանի որ այդ ժամանակահատվածում Ադրբեջանը ռազմական հաջողություններ էր արձանագրում: Նրանք սխալվեցին: 1994 թվականին Հայկական ուժերը ազատագրեցին Շուշին և Արցախը Հայաստանից բաժանող ադրբեջանական յոթ շրջան դարձրեցին անվտանգության գոտի: Կնքվեց հրադադարի պայմանագիր՝ Արցախի հանրապետության ստատուս-քվո կարգավիճակով:

Աշխարհի ոչ մի պետություն չճանաչեց Արցախի նորաստեղծ անկախ պետականությունը: Ընդհակառակը՝ բոլոր պետությունները ճանաչեցին Ադրբեջանի հանրապետության տարածքային ամբողջականությունը:

Տարիներն անցնում էին: Հայաստանը չէր կարող շրջափակման մեջ բնական ու լիարժեք տնտեսական զարգացում ունենալ: 90-ական թվականներին Հայաստանը և Արցախը ավելի հզոր էին, քան Ադրբեջանը, բայց Ժամանակն աշխատում էր Ադրբեջանի օգտին: Պետք էր որքան հնարավոր է շուտ լուծել Արցախի կարգավիճակի հարցը, քանի դեռ Հայաստանը և Արցախը կարող էին հաղթողի դիրքերից խոսել: Այդ ողջամիտ առաջարկի կրողը Հայաստանի հանրապետության առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը դարձավ: Նա առաջարկում էր Արցախի նոր կարգավիճակի դիմաց գնալ փոխզիջումների՝ վերադարձնել գրավված շրջանները բացի Լաչինի շրջանից, որը կարող էր լինել Հայաստանի հետ կապող միջանցք:

1997 թվականի նոյեմբերի 1-ին հրապարակվեց Լևոն Տեր-Պետրոսյանի «Պատերազմ, թե՞ խաղաղություն. լրջանալու պահը» հոդվածը, որի բովանդակային քննարկումը եղավ  անվտանգության խորհրդի ընդլայնված նիստում:

Անվտանգության խորհրդի ընդլայնված նիստում Լևոն Տեր-Պետրոսյանը մանրամասն ու հիմնավոր կերպով պատասխանեց բոլոր հակառակ տեսակետներ արտահայտողների փաստարկներին: Ահա մի հատված նրա ելույթից.

«Ամենաապշեցուցիչը, սակայն այն պնդումն է, թե Ղարաբաղի հարցում մենք պետք է փոխզիջման գնանք այն ժամանակ, երբ հարկադրված կլինենք։ Մի՞թե հասկանալի չէ, թե ինչ է նշանակում հարկադրված զիջում. հարկադրված զիջումը նշանակում է կապիտուլյացիա։ Իսկ կապիտուլյացիայի ժամանակ դու ոչինչ չես զիջում, կամ եթե զիջում էլ ես՝ դրա դիմաց ոչինչ չես ստանում, այլ հլու հնազանդ ընդունում ես այն, ինչ փաթաթում են քո վզին։ Քի՞չ է մեր անցյալի դառը փորձը։ Քի՞չ են Բաթումի ու Ալեքսանդրապոլի խայտառակ պայմանագրերը, երբ ավելի վաղ հնարավորություն կար շատ ավելի ձեռնտու լուծումներ գտնելու, բայց ժամանակի պատասխանատուները կորցրին այդ հնարավորությունները։ Ստիպված եմ կրկնել իմ վերջին հոդվածի տրիվիալ միտքը. փոխզիջման պետք է գնալ այն պահին, երբ ուժեղ ես։ Հայաստանը վաղն ավելի ուժեղ չի լինելու, քան այսօր։ Հետեւաբար, վաղվա ցանկացած լուծում ավելի վատն է լինելու, քան այսօրվանը: … Փաթեթային, փուլային կամ այլ տարբերակների շուրջ թվացյալ բանավեճը, վստահ եմ, սոսկ շղարշ է՝ կարգավորման պրոցեսը ձգձգելու, այսօրվա իրավիճակը, այսինքն ստատուս-քվոն որքան հնարավոր է երկար պահպանելու համար։ Ես ցավով նախազգում եմ, թե դա ինչ ահավոր վտանգ է ներկայացնում թե՛ Ղարաբաղի, թե՛ Հայաստանի գոյության համար։ Այսօր մենք, ինչպես Բաթումից ու Ալեքսանդրապոլից առաջ, թերեւս Ղարաբաղի հա րցի նպաստավոր լուծման եւ Հայաստանի բարգավաճման վերջին պատեհությունն ենք կորցնում։ Եւ դրա համար մենք բոլորս էլ պատասխան ենք տալու մեր ժողովրդին»։

Ցավալիորեն ականատես եղանք ու համոզվեցինք, թե որքան ճիշտ էր Լևոն Տեր-Պետրոսյանը: Անվտանգության նիստի մասնակիցների ծանրակշիռ ու ազդեցիկ խոսք ունեցողների  մեծամասնությունը ընտրեց ստատուս-քվոյի պահպանման տարբերակը:

Այդ ամենը հանգեցրեց նրան, որ 1998 թվականի փետրվարի 4-ին Լևոն Տեր-Պետրոսյանը հայտարարեց իր հրաժարականի մասին: Իր հրաժարականի հայտարարության մեջ նա գրել էր. «Արտառոց ոչինչ տեղի չի ունեցել. պարզապես Հայաստանում խաղաղության եւ արժանապատիվ հաշտության կուսակցությունը պարտություն է կրել»։ 

Հայաստանի անկախության տարիների մեծագույն ողբերգություններից էր հոկտեմբերի 27-ը: Մեծ էր ողբերգությունը նրանով, որ մեծ էին ժողովրդի ակնկալիքները Կարեն Դեմիրճյանի և Վազգեն Սարգսյանի միասնությունից, որոնք ավաղ չիրականացան:   

Հաջորդ 20 տարիները՝ Ռոբերտ Քոչարյանի և Սերժ Սարգսյանի նախագահությամբ, անցան Արցախի ստատուս-քվոյի կարգավիճակի պահպանմամբ ու ամեն գնով ձգձգմամբ, իսկ տարիներն անցնում էին: Ժամանակն էլ աշխատում էր Ադրբեջանի օգտին, ինչպես առաջին նախագահն էր կանխատեսել: Մեզ անընդհատ հանգստացնում էին անվտանգություն ու ապահովություն ներշնչող խոսքերով առ այն, որ հայկական բանակը տարածաշրջանի ամենամարտունակ բանակն է: Երևի տարածաշրջան ասելով նկատի ունեին միայն Վրաստանն ու Ադրբեջանը, իսկ մարտունակություն ասելով էլ նկատի ունեին միայն հայ զինվորի մարտական ոգին ու անձնազոհությունը: Ի՞նչ կարող է հայ զինվորի բարձր մարտական ոգին անել առանց 21-րդ դարի նորագույն զինտեխնիկայի: Բավական չէ՞ հայ զինվորին իր մարտական ոգու հետ անընդհատ անձնազոհության ուղղորդել:

2018-2022 թվականներ. անկախ Հայաստանի համար անհասկանալի, ողբերգական, անհեռանկար և անհույս ժամանակաշրջան

Անհասկանալին

«Հայաստանի հպարտ քաղաքացիներ», «Արցախի հպարտ քաղաքացիներ», «Նախկինները լափում էին», «Ժողովրդից գողացվածը մինչև վերջին կոպեկը վերադարձնելու ենք ժողովրդին», «Քայլ արա՚՚, մերժի՚՚ր Սերժին»: Այս կարգախոսներն էին միայն հնչում ամեն օր և դրանք բավական էին, որպեսզի սին հույսերով լցվեին հարյուր հազարավոր մարդկանց հոգիները: Սերժ Սարգսյանն էլ Մարիոտ հյուրանոցում կայացած հանդիպմանը այնքան հեշտ ու հանգիստ ասաց. «Դու ճիշտ ես: Ես սխալ էի»: Այնպիսի տպավորություն էր, որ նա երջանիկ է՝ իր ուսերի վրայի մեծ բեռը Նիկոլ Փաշինյանի ուսերին դնելու համար: Եվ եղավ իշխանափոխություն: 

Սկսվեց մեր նոր վարչապետի անհասկանալի մտքերի շարանը: Դրանք բազմաթիվ են, բայց ես ուզում եմ հիշեցնել միայն ամենաանհասկանալի մի քանիսի մասին:

Երբ 2020 թվականին ամբողջ աշխարհում բռնկվեց կորոնավիրուսի համավարակը և շատ զարգացած երկրներում տնտեսական աճի անկում էին կանխատեսում, պարզվեց, որ մեր երկրում կորոնավիրուսը նոր հնարավորությունների շրջան է բացում: Այդպես էլ ինձ համար անհասկանալի մնաց, թե այդ ինչ նոր հնարավորություններ էին:

Անհասկանալի էր, թե ինչու մեր վարչապետը 2019-ի գարնանը Շուշիում բարձրաձայն ու հպարտությամբ ասաց. «Արցախը Հայաստան է և վե՚՚րջ»: Դա պատերազմի մարտահրավեր էր Ադրբեջանի համար: Ադրբեջանը ընդունեց մարտահրավերը:

Անհասկանալի նախադասություններով ու պատճառաբանություններով Ազգային ժողովի ամբիոնից 2022-ի սեպտեմբերի 14-ին՝ փաստացի պատերազմական իրադրության ժամանակ, հայտարարվեց, որ 44-օրյա պատերազմից հետո նոր զինտեխնիկա Հայաստանը չի կարողանում գնել, չնայած դրա համար բավարար միջոցներ ունեն: Պարզվում է, որ մեր հայ զինվորներն այս անգամ էլ միայն ինքնաձիգերով ու մի քանի հին հրանոթներով են անձնազոհաբար ու բարձր մարտական ոգով կռվել ու զոհվել: Ամեն ինչ պարզ է: Պարզ չէ միայն, թե նրանցից քանիսն են զոհվել ու քանիսը գերեվարվել:  

Անհասկանալի էր, թե ինչու Նիկոլ Փաշինյանը 2022-ի սեպտեմբերի 14-ին Ազգային ժողովի բարձր ամբիոնից, երբ իրեն ողջ հայ ժողովուրդն էր լսում, հայտարարեց, որ պատրաստվում է մի փաստաթուղթ ստորագրել, որի համար կարող են իրեն հայհոյել, դավաճան անվանել և պահանջել իր հրաժարականը, բայց նա կանի դա, քանի որ դրանով ապահովելու է Հայաստանի 29.840 քառակուսի կիլոմետր տարածքի ամբողջականությունը: Դրանից մի քանի ժամ անց էլ առցանց ելույթով փորձեց համոզել հայ ժողովրդին, որ չկա այդպիսի փաստաթուղթ, և ոչ մի փաստաթուղթ էլ չի պատարաստվում ստորագրել: Իսկ մինչ այդ հրադադար էր հաստատվել հայ-ադրբեջանական շփման գծում: Լիովին անհասկանալի էր:

Դրանից հետո իշխանական թևը հայտարարեց, որ հրադադարը հաստատվել է միջազգային հանրության ճնշման ներքո: Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարությունից էլ հայտարարեցին, որ միայն Ռուսաստանի ջանքերի շնորհիվ կայացավ հրադադարը:

Անհասկանալիների շարքի ամենացավալին

Մարդկության պատմության մեջ ամբողջ աշխարհում եղե՞լ է ավելի ստոր արարք, քան որդեկորույս մայրերին Եռաբլուրում իրենց որդիների շիրիմների մոտից քարշ տալով ոստիկանություն բերման ենթարկելն էր:         

Ողբերգականը

1915 թվականից հետո հայ ժողովրդի համար ամենաողբերգական օրերն էին 44-օրյա պատերազմի օրերը: Մեր զինվորները զոհվում էին՝ չտեսնելով թշնամուն՝ անօդաչու թռչող սարքերից նետված ռումբերի պայթյուններից: Իսկ Արծրուն Հովհաննիսյանը ամեն օր հուսադրում էր՝ «Հաղթելուենք»: Մինչև հիմա էլ պարզ չէ անհետ կորածների և գերեվարվածների ստույգ թիվը:

Անհեռանկարն ու անհույսը   

1990-ականների սկզբներին, երբ չկար հաց, չկար գազ, չկար էլեկտրականություն, մարդկանց հոգիներում հույս կար ու մեծ հավատ ապագայի հանդեպ: Լորիս Ճգնավորյանը չջեռուցվող Հայֆիլհարմոնիայի մեծ դահլիճում սիմվոլիկ մեկ դրամով սիմֆոնիկ համերգներ էր տալիս իր խանդավառ երաժիշտներով: Մարդիկ հավաքվում էին վառարան ունեցող հարևոնի տանը և  ջերմ ու մտերկիկ զրույցներով երեկոներ էին անցկացնում: Ավագ դպրոցի ավարտական դասարանների սովորողներն էլ մոմի լույսի տակ պատրաստվում էին բուհական քննություններին: Բոլորը գիտակցում էին, որ դժվարությունները ժամանակավոր էին:

Բոլորովին այլ է հիմա. հաց կա, գազ կա, էլեկտրականություն կա: Հույսն ու հավատն է կորել վաղվա նկատմամբ: Հարցեր են առաջանում, որոնց պատասխանները չկան: Իմ մտքի ուժը, զբաղվածության առարկան միշտ էլ եղել է մանկավարժությունը՝ օտար լեզվի ուսուցման մեթոդաբանությունը, բայց այս վերջին շրջանում ավելի ու ավելի հաճախ եմ համացանցում կարդում լուրերը և որքան կարդում եմ, այնքան ավելի եմ տարակուսում. Իսկ ի՞նչ է լինելու վաղը: Կկարողանա՞նք գոյատևել այս գոյատևման պայքարում: Ի՞նչ կլինի Հայաստանի վիճակը, եթե իշխանական թևը երես թեքի ՀԱՊԿ-ից ու Ռուսաստանից: Մի քիչ շատ չէի՞ն ակնկալիքները Նենսի Փելոսիից: Արդյո՞ք Հայաստանը չի դառնա Իրան-Ռուսաստան-Ադրբեջան-Թուրքիա-ԱՄՆ շահերի բախման կենտրոն, ինչպես ասում են որոշ քաղաքագետներ: Անհասկանալի է:

«Հումոր» բառի բառագիտական հետազոտությունը

Հաճախ միևնույն բառը տարբեր բառարաններում տարբեր մեկնություններ են ունենում: Այդպիսիներից է «հումոր» բառը, որը չունի հայկական արմատ: Այն ընդգրկված չէ Հրաչյա Աճառյանի «Հայերենի արմատական բառարան»-ում: Այն չկա նաև Հայկազյան բառարանում: Հայաստանի Գիտությունների ակադեմիայի հրատարակության «Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան»-ում (1974) կարդում ենք, «հումոր – ոչ չարամիտ ծաղր»:

 Էդուարդ Աղայանը իր «Արդի հայերենի բացատրական բառարան»-ում (1976) գրում է, «հումոր – երգիծանք», որն անգլերեն նշանակում է «satire», ինչն իմ կարծիքով հեռու է հումորից: Հումորով խոսողը հաճախ ինքն իրեն է գիտակցաբար ծիծաղելի դրության մեջ գցում: Դրան հակառակ, երգիծանքով միշտ ել ծաղրում են ուրիշին: Տհաճ է, երբ երգիծանքի մեջ հումոր չի լինում:    

Ստեփան Մալխասյանցը իր «Հայերենի բացատրական բառարան»-ում «հումորը» մեկնաբանում է այսպես` «երգիծանք, երգիծական խոսք, ծաղր»:

Քանի որ մեր երկու բառարանագիրները հումորը մեկնաբանել են որպես «երգիծանք», ինձ համար հետաքրքիր էր, թե ինչ արմատական նշանակություն ունի “երգիծանքը” Հրաչյա Աճառյանի «Հայերենի արմատական բառարանում» (1973): Բացելով բառարանը կարդում ենք. «երգիծանել նշանակում է պատռել, ճեղքել, պայթեցնել, նախատել, ծաղրել.  Երգածանեմ – երգով ծանակեմ, խայտառակեմ»: Հետաքրքիր է Աճառյանի «երգով ծանակեմ» բացատրությունը, որի իմաստը ես հասկանում եմ այսպես. երգով, տաղով ծաղրեմ: Այսինքն իմ ծաղրը սպանիչ չէ, այն թեթև երգ է միայն, մի΄ նեղացիր: Այս առումով Աճառյանի բացատրությունը համընկնում է Հայաստանի Գիտությունների ակադեմիայի հրատարակության ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարանի մեկնաբանությանը` «Հումոր – ոչ չարամիտ ծաղր»: Այնուամենայնիվ, չեմ կարող համաձայնվել հումորի հայերեն որևէ բացատրության հետ: Չեմ կարծում, որ հումորը երգիծանքի, երգիծանելու կամ էլ ոչ չարամիտ ծաղրի հետ սերտ կապ ունի: Օրինակ՝ երկու օր առաջ մի մեծ խանութում էի և ուզում էի ամառային գլխարկ գնել ինձ համար: Վաճառողուհուն հարցրեցի, թե արդյոք ամառային գլխարկներ վաճառում են այդ խանութում: Նա էլ իր հարցը տվեց «Երեխաների՞ գլխարկներ, թե՞ մեծերի»: Ես պատասխանեցի. «72 տարեկանների համար»: Նա ժպտաց ու հաջորդ վայրկյանին էլ մի լավ ծիծաղեց: Հետո նա բարձր տրամադրությամբ ինձ ուղեկցեց գլխարկների բաժինը: Իմ ասածը երգիծա՞նք էր, թե՞ ոչ չարամիտ ծաղր: Դա պարզապես հումոր էր, զվարճալի էր, որի բացատրությունը չկա հայկական բառարաններում:   

Քեմբրիջի բացատրական բառարանում գրված է[S1] . «The ability to find things funny, the way in which people see that some things are funny, or the quality of being funny – իրերը զվարճալի համարելու ունակությունը, այն ձևը, որով մարդիկ տեսնում են, որ որոշ բաներ զվարճալի են կամ՝ ծիծաղելի լինելու որակը-ունակությունը.»:

---

 [S1]

Օտար լեզուների օրը կրթահամալիրում. մայիսի 11

Ժամը 11:55-ին սկսվեցին անգլերենի բաց դասերը Ավագ դպրոցի չորս 10-րդ դասարաններում: Կցանկանայի ներկա լինել բոլոր չորս դասարաններում միաժամանակ, ինչը անհնար էր: Կարողացա 20 րոպե մասնակցել Սիլվա Հարությունյանի կազմակերպած « Parents and Children – Ծնողները և երեխաները» թեմայով բանավեճին, իսկ մնացած 25 րոպեն անցկացրեցի Հերմինե Գևորգյանի «The Service of Love -Սիրո ծառայությունը» Օ Հենրիի պատմվածքի քննարկմանը:

Սիլվա Հարությունյանի բանավեճային ուսումնական պարապմունքները համապատասխանում են աշխարհում ընդունված ուսումնական բանավեճերի կազմակերպման նորմերին: Ամենակարևոր սկզբունքն այն է, որ դասավանդողը որևէ ձևով չի միջամտում բանավեճի ընթացքին, ակնհայտ հավանություն չի տալիս բանավիճող կողմերի իրարամերժ այս կամ այն մտքերին: Մեր դեպքում դասավանդողը միայն բանավեճ-պարապմունքը տեսանկարահանողի դերում էր:

Բանավեճը վարում էին սովորողներ Սարգիս Շահինյանը և Անի Ապրոյանը: Բանավեճի կազմակերպման երկրորդ կարևոր սկզբունքը հակառակ տեսակետը արտահայտողի առկայությունն է: Այս դերը իր փոքրիկ թիմի հետ լավ էր կատարում Մարիամ Բադալյանը: Զգացվում էր, որ սովորողները բավականին մեծ նախապատրաստական աշխատանք էին կատարել: Բացի վերը նշված սովորողներից բաց պարապմունքին իրենց ակտիվ մասնակցությամբ առանձնացվեցին նաև Արևիկ Արզումանյանը և Տարոն Փաշինյանը: Սիլվա Հարությունյանի բաց պարապմունքի տեսանյութերը այստեղ:

Քննարկվող միանգամայն այլ հարցի վերաբերյալ նույն լրջությունը և ոգևորությունը տեսա նաև Հերմինե Գևորգյանի բաց պարապմունքին: Արդեն անցել էր պարապմունքի կեսը և քննարկման մասնակից սովորողները պատասխանել էին պատմվածքի վերաբերյալ Անգելինա Հակոբյանի պատրաստած հարցերին ու հիմա արդեն քննարկվում էր սիրո թեման ընդհանրապես:

Այստեղ նույնպես նախապատրաստական մեծ աշխատանք էին կատարել սովորողները, իսկ բանավոր քննարկման ժամանակ իրենց հասուն մտքերով ու անգլերենի հաղորդակցական բավականին բարձր մակարդակով աչքի ընկան Կարինե Գոմցյանը, Յուրի Հյուսյանը, Էդվին Մեսրոպյանը և Անգելինա Հակոբյանը: Բաց պարապմունքի տեսաձայնագրությունը այստեղ:

Ժամը 14:00-ին Ավագ դպրոցի ընթերցասրահում մեկնարկեց «Օտար լեզուները կրթահամալիրում» կլոր սեղանը: «Օտար լեզուների ուսուցումը «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրում» իրեց ներածական խոսքով կլոր սեղանը բացեցին կրթահամալիրի մանկավարժության լաբորատորիայի ղեկավար Մարգարիտ Սարգսյանը և Ավագ դպրոցի ղեկավար Մարթա Ասատրյանը: Պահի հանդիսավորությունը, պատասխանատվության զգացումը, մեծ թվով հյուրերի ներկայությունը մի փոքր լարվածություն էին ստեղծել, որը շատ շուտով փոխարինվեց փոխադարձ հարգանքի ու սիրո արտահայտության ջերմ աշխատանքային մթնոլորտի՝ շնորհիվ տիար Բլեյանի գնահատող ու ոգևորող խոսքերի: Սկզբում կենտրոնում ռուսերեն դասավանդողներն էին՝ Ժաննա Հակոբյանի ղեկավարությամբ: Տպավորիչ էր 9-րդ դասարանի ռուսերենի ելքի ստուգատեսի ներկայացումը: Հետաքրքիր ու օգտակար նախագիծ է սկսել Անի Ավետիսյանը՝ «Калейдоскоп» ռուսերեն ամսագիրը: Ներկայացումների ընթացքում առանձնակի հետաքրքրություն առաջացրեց Հարավային դպրոց-պարտեզի ռուսերենի դասավանդող Վիկտորիա Հովսեփյանի և Հյուսիսային դպրոց-պարտեզի ռուսերեն դասավանդող Աննա Ֆրանգյանի համագործակցային նախագիծը « Когда встречаются Север и Юг »: Մարիամ Քալանթարյանը Քոլեջի իր սովորողների հետ ներկայացրեց շուրջտարյա « Время поэзии » նախագիծը: Ինչպես տիար Բլեյանն է ասում. «Ռուսերենը օտար լեզու չէ»: Բոլոր դասավանդողները և սովորողները մայրենիի նման էին ռուսերեն խոսում:

Մեր համար ամենօրյա ու սովորական, իսկ հյուրերի համար՝ զարմանահրաշ էին պարսկերեն, թուրքերեն, վրացերեն, ֆրանսերեն, իսպաներեն և իտալերեն խոսող սովորողները: Այլոց մանկավարժական փորձի շատ ուսումնասիրություններ եմ արել, բայց որևէ տեղ չեմ հանդիպել հանրակրթական մի դպրոցի օրինակ, որի կայքը ունենա ութ երկիր խորհրդանշող դրոշների շարք և սովորողներն էլ ունենան այդքան տարբեր օտար լեզուներ սովորելու հնարավորություն: Կլոր սեղանի ընթացքում սովորողները նշեցին, որ տարբեր ժողովուրդների մշակույթների, այդ ժողովուրդների հետ կրթական փոխանակումների, Հայաստանում այդ երկրների պաշտոնական ներկայացուցչությունների հետ համագործակցումը իրենց ուսումնառության կարևոր բաղադրիչներն են:

Մայրենիի կլոր սեղանը մայիսի 6-ին

Ասելիքը շատ էր, իսկ ժամանակը՝ քիչ: Որքան լավ էր կազմակերպված այսօրվա մայրենիի կլոր սեղանը: Տաթև Աբրահամյանը ներկայացրեց այն ութ բաղադրիչները, որոնցով մեր կրթահամալիրի դպրոցներում հեղինակային կրթական ծրագրով իրականացվում է մայրենիի ուսուցում-ուսումնառությունը: Կենտրոնում, իհարկե, սովորողներն էին՝ մայրենիի ուսուցման հիմնական շահառուները, բայց որքան նրանք ոգևորված խոսում էին մայրենիի այս կամ այն ուղղություններով իրենց ուսումնառության ձեռքբերումների մասին, այնքան իմ աչքին բարձրանում էին ու կարևորվում մայրենիի մեր դասավանդողները: Չէ՞ որ նրանց ամենօրյա աշխատանքի շնորհիվ է այս արդյունքը ձևավորվել:

• Նիրհող գրաբարի վրա խարսխված ամբողջական մայրենիի կենդանի եռամիասնությունը՝ արևմտահայերեն, արևելահայերեն, բարբառներ:

Արևմտահայերեն դասավանդող Հուրի Աթթարեանը ոգևորությամբ ներկայացրեց Միջին և Ավագ դպրոցներում արևմտահայերենի ուսուցման ձեռքբերումների մասին: Երբ Հուրին խոսում էր, հիշեցի, որ բոլորովին վերջերս եմ անգլերեն թարգմանել Մարիետ Սիմոնյանի «Կենդանի մայրենին՝ կենդանի ուսուցմամբ» հոդվածը, որտեղ խոսվում էր արևմտահայերենի և գրաբարի ուսուցման կարևորության մասին: Կլոր սեղանի ներկայացման մեջ տպավորիչ են գրաբարի, արևմտահայերենի և բարբառների նախագծային փաթեթները, որոնք ներկայացրել են մայրենիի դասավանդողները: Այստեղ ուզում եմ ավելացնել նաև Վարդան Կարապետյանի «Մեր բարբառները» նախագիծը, որը մեծ աշխուժություն մտցրեց կրթահամալիրում:

• Ուսումնական ռադիոները՝ որպես խոսքի զարգացման միջոց

Վաղուց անցել են այն ժամանակները, երբ սովորողի գրած շարադրությունը հասանելի էր միայն մայրենիի ուսուցչին: Հիմա արդեն սովորողների ուսումնական բլոգների և կրթահամալիրում գործող 8 ուսումնական ռադիոների միջոցով սովորողի խոսքը հասանելի է հանրությանը: Դրանով սովորողը կարևորված է զգում, ինչը սովորելու մոտիվացիայի խթանող ուժ է:

• Ուսումնական ամսագրերը՝ որպես խոսքի զարգացման միջոց

Երբ Google-ի որոնողական ցանցում մի որևէ երևույթի, հասկացության հայերեն անունն ենք գրում, շատ հավանական է, որ հղումը բերի մեր կրթահամալիրի այս կամ այն ուսումնական ամսագրի մի որևէ էջը: Դա արդեն իրողություն է դարձել: Կրթահամալիրում 9 գործող ուսումնական ամսագիր կա, որոնցից մի քանիսը տարիների պատմություն ունեն և որոնցում դեռ պահպանվում են տարիներ առաջ կրթահամալիրն ավարտած սովորողների նյութերը: Դրանցից են Հասմիկ Ղազարյանի նախաձեռնած «Թարգմանիր»-ը և Նունե Մովսիսյանի «Առականի»-ն: Խոստումնալից սկիզբ է Մարինե Ամիրջանյանի «Լեզվաբանական ամսագիրը»:

Կլոր սեղանի մասնակից սովորողները ներկայացրեցին իրենց թարգմանական նախագծերը: Ճիշտ են ասել, որ ամենաուշադիր ընթերցողը թարգմանիչն է:

• Ընթերցանություն և թատրոն

Ինձ համար հոգեհարազատ էր Ավագ դպրոցի մի ընթերցասեր պատանու այն միտքը, որ ինքը նախընտրում է կարդալ այն հեղինակներին, որոնց գրելու ոճն է գրավիչ, այլ ոչ թե` գրածի սյուժեն, բովանդակությունը: Զգացվեց, որ այդ տղան լեզվամտածողության նուրբ ճաշակ ունի:

Երևի ժամանակի պակասն էր, որ կլոր սեղանի քննարկման ընթացքում պատշաճ կերպով չնշվեց Մարիետ Սիմոնյանի Գրական ակումբի գործունեությունը: Արդեն մի քանի տարի գործում է այս ակումբը: Դասավանդողների և ընթերցասեր սովորողների ինքնակրթությանը նպաստող անխոնջ մի մշակ է այս ակումբը:   

Մասնակից սովորողները, թատերական ակումբի անդամներն իրենց սերը արտահայտեցին թատրոնի նկատմամբ: Տպավորիչ էր Իլոնա Սահակյանի խոսքը իր իրականացրած դերասանական գործունեության մասին:

Ամփոփում                                                                                         

Կարծում եմ, որ շատերը դեռ ասելիք ունեին, բայց կլոր սեղանին հատկացված ժամանակը սպառված էր: Կլոր սեղանի լուսաբանման այս նյութը գրելը ինձ տալիս է հնարավորություն՝ արտահայտելու իմ չասված ասելիքը:

Խոսքս ուղղում եմ մեր մայրենին սիրող սովորողներին: Սիրելի սովորողներ, հայ մշակույթի պատմության մեջ մի ակնառու գործիչ է եղել, ով իր ստեղծագործական կյանքում ամուր կապ է ստեղծել մեր մայրենիի զարգացմանը նպաստող բոլոր այստեղ նշված բաղադրիչների միջև՝ գրաբար, արևմտահայերեն, արևելահայերեն, ընթերցանություն, թարգմանություն, թատրոն և ընդհանրապես՝ մշակույթ: Նա 20-րդ դարի շեքսպիրյան մեծագույն ողբերգակ դերասան, գրող Վահրամ Փափազյանն է: Նա ընդամենը 5 գիրք է գրել, բայց իր բառապաշարի հարստությամբ 2-րդն է համարվում հայ գրականության մեջ: Արևմտահայերենի և արևելահայերենի մի աննախադեպ գեղեցիկ շաղախով հունցված լեզու ունի Վահրամ Փափազյան գրողը: Կարդացեք նրա «Հետադարձ հայացք» գրքի երկու հատորները, «Իմ Օթելլոն», «Համլետը ինչպես տեսա», «Արքա Լիր » և «Սրտիս պարտքը» գրքերը ու դուք կզգաք, որ ձեր հոգում մայրենին մի մեծ քայլ է կատարել:               

Science and Technology Review 2022

Organizer: Yerevan Mkhitar Sebastatsi EduComplex\
Supporter: Ministery of Education, Scjence, Culture and Sports
Official site: hakobhakobyan.mskh.am  
The am: the review is organized as an educational project of a group of teachers and students, the purpose of which is to present, summarize, encourage and disseminate the teaching of science, mathematics, information technologies, and organizing learners’ technical creative work.
Categories:
1. Projects and results of new laboratory experiments
2. Engineering projects and models
3. The tool I have created; a new use of an old tool
4. Application of educational games and programs
5. The robot I have created
6. Experience in teaching science, mathematics, informatics (pedagogical article), methodological-pedagogical translation, study-presentation of others’ experience
7. Use of WEB programming languages
8. The school as a year-round science laboratory
9. The joy of getting to know the universe in the planetarium; package of coverage materials
10. A package of open science-technical lessons within the framework of a learner-teacher project
A new project of laboratory experiments and results 
Learners present individual or group experiments done at home or in the laboratories. During the laboratory tests, the safety rules of the experiment, the process of the laboratory experiment and the final result must be presented.
The tool I have created, and a new application of an old tool
Learners present the tools they have created at home or at school that are applicable in everyday life. Younger learners can also introduce tools created with the help of their parents.
Application of educational games and programs.
In this category, students present their most frequently used learning games and programs which help them with their schooling. The games created by the learners and teachers will be highly appreciated.
The robot I have created.
In this category, both ready-made robots and other robot projects are presented. Models of individual robots as well as software innovations on ready-made robots can be presented.
Experience of teaching science, mathematics, informatics (pedagogical article, methodological-pedagogical translation, study-presentation of the experience of others
In this category, science teachers present their one-year activities in implementing projects. The works are presented in the form of a pedagogical articles. The translations made in this category are acceptable, which are used as a guide in the organization of the teaching-learning process.  
Use of WEB programming languages
The programs used by the students and teachers are presented. These programs are applicable for different courses. The work should include both the component for mastering the program and present the effectiveness of using this program.
The school as year-round science laboratory 
The teachers and the group of students present the created environment, where science and technical creativity courses are organized. The laboratories, workshops, greenhouses and the training farm operating in the EduComplex can be presented. Laboratories, museums and other educational environments operating outside the EduComplex can also be nominated in this category.
Fun of knowledge of the universe in the planetarium: a package of covering materials
The planetarium and orbitarium will operate throughout the review. Thanks to them The Project Universe will be carried out.  
The groups of students present the open lesson packages, which include the summary results of the lessons organized for the junior students.
 

Ուսանողների անգլերենի նոր ակումբ Քոլեջում

Հունվարի 17-ին, ժամը 14:00-ին մեկնարկեց Քոլեջի ուսանողների անգլերենի ակումբի առաջին հանդիպումը: Ակումբում ընդգրկվել է «Զբոսաշրջության ծառայությունների կազմակերպում» բաժնի երկրորդ և երրորդ կուրսերի 12 ուսանող: Ակումբի աշխատանքները համակարգում է Արփի Թովմասյանը:

Հետաքրքիր էր գտնված հանդիպման ձևաչափը, որը բանավոր խոսքի կարողությունների բացահայտման և զարգացման տարբեր իրավիճակներ էր առաջարկում: Համացանցից ընտրված էր մի տեսաֆիլմ, որը ցույց էր տալիս, թե ինչպես է անցկացվում լեզվի իմացության B2 մակարդակի անգլերեն բանավոր քննությունը: Դիտում էինք տեսաֆիլմը, լսում անգլիացի քննող մասնագետի հարցերը և քննվողների (մեկը Գերմանիայից, իսկ մյուսը Պերուից) պատասխանները, որից հետո նույն հարցերին պատասխանում էին մեր ուսանողները: Տեսաֆիլմի քննող մասնագետի բարեհամբույր ժպիտը, հարգալից վերաբերմունքը՝ խոսողին ու նրա արտահայտած մտքերին, փոխանցվել էր նաև մեր ակումբի մասնակիցներին: Լսելով տեսաֆիլմում առաջ քաշված հարցերը՝ մեր ուսանողները տեղայնացնում էին դրանք, ինչն ավելի հետաքրքիր էր դարձնում քննարկումը:

Հաջողություն եմ մաղթում Արփի Թովմասյանին ու Քոլեջի ուսանողների անգլերենի նոր ակումբին:

Հանրակրթության մասին օրենքում փոփոխություններ մտցնելու նախագծի քննարկում

Մի անգամ արդեն արտահայտել եմ իմ տեսակետն այն մասին, որ լիովին համաձայն եմ Գևորգ Հակոբյանի մանրամասն վերլուծության մեջ արտահայտված բոլոր նկատառումների հետ: Միայն Գևորգ Հակոբյանը կարող էր այդքան համբերատար հետևողականությամբ, ուշադիր ու բանիմաց կերպով դներ ու համեմատեր հանրակրթության գործող օրենքի բոլոր կետերը առաջարկվող փոփոխությունների հետ, ինչպես նաև՝ համեմատություններ աներ ՊՈԱԿ-ների մասին օրենքի տարբեր կետերի հետ:

Ես միայն ուզում եմ շեշտադրում անել մի կետի վրա, որի ուղղությամբ մեր կրթահամալիրի մասնախմբերը և լաբորատորիաները վերջերս բավականին աշխատանք են իրականացրել և որը վերաբերում է անհատականապես բոլոր ուսուցիչներին:  

14.3) մասնագիտական չափորոշիչ՝ ուսուցչի մասնագիտական գիտելիքների, կարողությունների, պատասխանատվության և վարքագծի նկարագիր.

Գևորգ հակոբյանի հարցադրումը. Ի՞նչ փաստաթուղթ է, ի՞նչ բովանդակությամբ․ հստակեցման կարիք կա։ Ո՞վ է այն հաստատում, ի՞նչ բովանդակությամբ

Միանգամայն պարզ է, որ հարցադրումը չունի հստակ պատասխան, և կրթահամալիրի մանկավարժության լաբորատորիան էլ ճիշտ ժամանակին է սկսել մշակել կրթահամալիրում աշխատող ուսուցչին ներկայացվող ընդհանրական պահանջները՝ կրթահամալիրի հեղինակային կրթական ծրագրին համապատասխան:

Կարծում եմ, որ մեր լաբորատորիաների, մասնախմբերի և ուսկենտրոնների գործունեությունը պետք է սևեռենք հենց այս մշակումների քննարկումների վրա: Օգնենք միմյանց, որպեսզի արդյունքում ստեղծվեն նախարարություն ներկայացնելու համար բոլորիս կողմից ընդունելի ուսուցչին ներկայացվող ընդհանրական պահանջներ, որոնք կհամապատասխանեն կրթահամալիրի հեղինակային կրթական ծրագրին:

Spiritual Armenia is becoming a Reality

Author: Mariet Simonyan

Spiritual Armenia is not a myth, it is not a brain delusion. I was thinking about this while standing in the yard of the “Holy Resurrection” Church in Tsaghkunk, listening to the general education mentor of the “Gagarin” project, Ashot Bleyan, the founder of the Mkhitar Sebastatsi Educational Complex: “Give Armenia a deep breath, put heart and soul in your work, bring love and devotion, and Armenia will rise from the ashes like Phoenix.” And Armenia is the villages Tsaghkunk, Zovaber, the EduComplex  young learners and these healthy energetic young people of the basin of Lake Sevan that give breath and soul to Armenia, and also these teachers who have made summer a holiday for their learners. Give life to education and it will become a kind of spiritual chant, ritual, educational camp, public event, educational-human connection connecting town and ․․․ And this life-assirting education will create a citizen who appreciates his land and water, his trees and flowers,  mountains and valleys, his spiritual chants and national rituals and culture.

I met the campers in the yard of Holy Resurrection Church. I am looking at the teachers who are coordinating the camp work. Healthy, colorful faces and happy conversation ․․․ Stories from the camp days; real camp mood, camp activities, camp life.

The Tsaghkunq “Holy Resurrection” church is a basilica. It is impressive and has the breath of God, but there is a lack of human care here. To put it mildly, it is in a deplorable state. When was the last time these walls heard a spiritual chant? Was there been a liturgy here? When, in which year? And now the campers and teachers of Tsaghkunq, Zovaber, Sebastatsi are singing here. The church is filled with prayer. The church becomes a church with the people, it is nourished by spiritual chants and prayers. Mr. Bleyan suggests holding morning services in the church of the village, like the teachers and learners of the EduComplex do in the Holy Trinity Church in Yerevan.

When some weeks ago we were speaking about this educational project in the village, I doubted whether the city children would be able to live a camp life in the village, during their holidays for ten days. Wouldn’t they get bored? What would they do in the village? Would the village families be able or would they want to host the children in their houses? On the other hand, my experience over the years told me that not everything in our unique educational world can be explained by logic. So many seemingly impossible things have come true! During my long and hard pedagogical experience in our Mkhitar Sebastatsi EduComplex I have witnessed so many seemingly impossible, surprising, and admiring situations! However, suspicion arose again. Could such a camp be organized in such a situation? Depressed people, disturbing situation in Gegharkunik region, full of worries and problems ․․ This was weeks ago.

And today I went to Tsaghkunq with a group of teachers from our EduComplex. It was the third pedagogical gathering with the “Gagarin” project, this time in Tsaghkunk. I went to participate in the pedagogical meeting, but I had in mind to see the camp with my own eyes. Of course, I look through the “Gagarin project-general education” website, I read and watch the stories published on it, but what you see with your own eyes and hear with your own ears, is different. It already has a documentary value.

Listen, it’s hard to imagine a more interesting story.

Our Sebastatsi pedagogy is special because it always has a tendency to surprise and admire in its constant development. We have set ourselves the task of transmitting and disseminating our pedagogy. And we do it with love and responsibility. Spiritual Armenia is not a dream and it is not something to dream of. It can become a reality through my, your, other’s efforts.

Today, the Gagarin project has created one of the opportunities to implement it. Ashot Bleyan, the general education manager of the project, mentor, is carrying out that transfer-dissemination with his colleagues. Author pedagogy is transmitted through educational camps, joint rituals, educational trips, jointly implemented projects and pedagogical gatherings.

That pedagogy is inspiring because it drives educators and learners to activities where they are able to express themselves with all their talent and abilities. The teachers Mkhitar Sebastatsi EduComplex admire their colleagues from Tsaghkunq and Zovaber. Gohar Yeghoyan, Suzy Margaryan, Iveta Janazyan can talk for hours about those capable people.

Our latest pedagogical gathering was aimed at this pedagogical partnership.

Ուսուցիչների կամավոր ատեստավորման հարցաշարեր. արդյո՞ք ճիշտ է ընտրված դրանց ռազմավարությունը

Ուսումնասիրեցի ուսուցիչների կամավոր ատեստավորման համար կազմված թեստերը տարբեր ուսումնական առարկաներից և եկա այն եզրակացության, որ դրանք բոլորովին չեն կարող ընդունվել որպես ուսուցչի որակավորումը ստուգող հարցաշարեր, որոնց ճիշտ պատասխաններից կարելի է եզրակացնել, թե արդյոք ուսուցիչը համապատասխանում է իր կոչմանը, թե ոչ: Այո, ուսուցչի զբաղեցրածը պաշտոն չէ. այն կոչում է: Եթե Շահինյանի անվան ֆիզմաթ դպրոցի մի շնորհալի 9-րդ դասարանցի կարողանա անսխալ տալ մաթեմատիկայի հարցաշարերի բոլոր խնդիրների ճիշտ պատասխանները, ուրեմն նա շատ լավ ուսուցի՞չ է: Տարիներ առաջ, երբ Հովհաննես Ալեքյանը իմ աշակերտն էր, եկավ մի պահ, որ ինձնից ավելի արագ էր կռահում ընթերցելով հասկանալու, ընկնդրելով հասկանալու համացանցից վերցված առաջադրանքների ճիշտ պատասխանները: Դրանից պետք է եզրակացնեինք, որ նա ինձնից ավելի լա՞վ անգլերենի ուսուցիչ էր այն ժամանակ: Ֆուտբոլի մեր ազգային հավաքականի մարզիչ Խոակին Կապառոսը կարո՞ղ է Կամո Հովհաննիսյանի նման արագ վազել գնդակով: Մարզիչի դերն ուրիշ է: Ուսուցչի դերն էլ է ուրիշ:

Մյուս կողմից էլ՝ այս հարցաշարերը թույլ են տալիս մտածելու, որ մեր Երևանի Պետական համալսարանի, ինչպես նաև Խ.Աբովյանի անվան մանկավարժական համալսարանի տված դիպլոմները կեղծ են: Կասկածի տակ է առնվում դիպլոմավոր մասնագետի գիտելիքների պաշարը: Եթե նախարարությունը կասկածելու հավաստի հիմնավորումներ ունի, ավելի լավ է կրթական բարեփոխումներ սկսի համալսարաններում: Ինչու՞ եք Հայաստանի պետական զինանշանով ու համալսարանի կնիքով դրոշմված կեղծ դիպլոմներ բաժանում բոլորին և հետո էլ կասկածում դրանց իսկությանը, շրջանավարտի ստացած որակավորմանը:

21-րդ դարի ուսուցիչը արդեն դադարել է գիտելիքի միակ հավաստի աղբյուրը լինել և անհրաժեշտ էլ չի, որ, օրինակ, պատմության ուսուցիչը իմանա բոլոր «ի՞նչ», «ո՞վ», «որ», «ե՞րբ», «որտե՞ղ» հարցական դերանուններով սկսվող հարցերի պատասխանները: Պատմության ուսուցչի համար ստեղծված հարցաշարերում ինչու՞ չկան «ինչու՞» և «ինչպե՞ս» հարցական դերանուններով սկսվող հարցեր: Օրինակ՝ «ինչու՞ սկսվեց Արցախյան առաջին պատերազմը և ինչպե՞ս էր կարելի կանխել այն»: Միգուցե, հենց նման հարցերն են մեզ սովորեցնում պատմության դասերը, որոնք երբեք էլ մենք չսովորեցինք: Մեր համալսարաններում արդյոք սովորեցնու՞մ են պատմության դասավանդման մեթոդիկա: Մեր մոտ երևի լավ պատմաբան են համարում նրան, ով հստակ պատասխան է տալիս այն հարցին, թե ինչ գույնի ձի էր վարում և քանի նաժիշտ ուներ այս կամ այն արքան:

Ես ավելի առարկայական ու հանգամանալից փաստարկներով կխոսեի, եթե անգլերենի հարցաշարեր լինեին, բայց քանի որ իմ մասնագիտությանը ամենից մոտիկը հայոց լեզուն է, և հրապարակված են հայոց լեզվի հարցաշարերը, կանգ առնենք այստեղ:

Կարելի է հստակ ձևակերպել, որ այս հարցաշարերը ստուգում են ուսուցչին որպես լեզվաբանի, այլ ոչ թե որպես ուսուցչի: Եթե նման հարցաշարերով ատեստացիայի ենթարկեին Ազգային ակադեմիայի լեզվի ինստիտուտի աշխատակիցներին, որևէ առարկություն չէր լինի: Հանրակրթության նոր Պետական չափորոշիչներում ձևակերպված են կրթական երեք աստիճաններում ձևավորվող 8 կարողունակությունները, որոնց բոլորի հիմքում ընկած է լեզվական կարողունակությունը: Հայոց լեզվի ուսուցիչը այնքանով է համապատասխանում իր կոչմանը, որքանով նա կարողանում է ձևավորել իր աշակերտների լեզվական կարողունակությունը այնպես, ինչպես գրված է հանրակրթության նոր Պետական չափորոշիչում:

Իմ խորին համոզմամբ հայոց լեզվի ուսուցչի կամավոր ատեստավորման հարցաշարերը շտեմարանային բազմընտրական չպետք է լինեին: Հարցերը պետք է ազատ շարադրանքներ պահանջեին, որտեղ բացահայտ կերևար և՚՚ ուսուցչի գրագիտության մակարդակը, և՚՚ առարկայի դասավանդման մեթոդական ճիշտ հայեցակարգերի իմացությունը, և՚՚ դրանց դրույթների գործնական կիրառումը ամենօրյա աշխատանքում:

Կցանկանայի, որ հայոց լեզվի ուսուցչին ուղղված հարցերը մոտավորապես այսպիսին լինեին.

• Ինչպե՞ս եք կարողանում խթանել հանրակրթության տարրական աստիճանում սովորողի ինքնաարտահայտվելու, գրագետ խոսելու, գրելու, պատմելու ցանկությունը:
• Ի՞նչ մանկավարժական, մեթոդական հնարքներ եք կիրառում, որպեսզի հիմնական աստիճանում սովորողը հայերեն ազատ զրուցի իրեն հետաքրքրող թեմաների մասին, կազմի ընտրված նպատակին, խնդիրներին և լսարանին համապատասխան գրագետ  բանավոր և գրավոր խոսք, այդ թվում՝ հրապարակային խոսք:
• Ի՞նչ ուսումնական գործունեության ձևեր եք կիրառում հանրակրթության միջնակարգ աստիճանում, որպեսզի զարգացնեք սովորողների բանավոր հաղորդակցական գրագետ խոսքը՝ կարծիքներ արտահայտելու, հայեցակարգեր ու փաստեր մեկնաբանելու գործում:
• Ի՞նչ ուսումնական գործունեության ձևեր եք կիրառում հանրակրթության միջնակարգ աստիճանում, որպեսզի զարգացնեք սովորողների գրավոր հաղորդակցական գրագետ խոսքը՝ կարծիքներ արտահայտելու, հայեցակարգեր ու փաստեր մեկնաբանելու գործում:

 Շաբաթներ առաջ Լեզվի պետական կոմիտեի կայքում մի գրառում հրապարակվեց, որտեղ խոսվում էր հայերենի հոգնակին կազմելու դժվարությունների 12 դեպքի մասին:

Պետք է նշեմ, որ մեր Լեզվի պետական կոմիտեն, մեր լեզվաբանները դեռ շատ պարտքեր ունեն տալու մեր հայոց լեզվի ուսուցիչներին: Օրինակ՝ վաղուց ժամանակն է, որ հայերենը ունենար իր գոյականների պատկերազարդ բառարանը, ինչպիսին «Oxford-Duden Pictorial Dictionary»-ն է: Սա առարկայական գոյականների պատկերազարդ բառարան է, որտեղ հազարավոր իրերի նկարներն են ու դրանց անգլերեն անվանումները: Ի˜նչ լավ նվեր կլիներ այդ բառարանի հայերեն տարբերակը մեր հայոց լեզվի ուսուցիչների ու բոլոր նրանց համար, ովքեր ուզում են իմանալ տարբեր առարկաների հայերեն ճիշտ անվանումները: Վաղուց ժամանակն է, որ մի գրքում հավաքվեին հայերենի բառագիտական, քերականական (ձևաբանական և շարահյուսական) կիրառման դժվարություններ ունեցող դեպքերը, ինչպես Մայքլ Սվոնի «Practical English Usage»-ն է իր 639 դժվար դեպքերով: Ես անգլերենի ուսուցիչ եմ, և դա իմ սեղանի գիրքն է: Ինչու՞ մեր մայրենիի ուսուցիչները չեն կարող ունենալ իրենց սեղանի գիրքը: Դրան հակառակ՝ ուզում են ատեստավորել ու բռնել նրանց սխալները՝ անհեթեթ բազմընտրական հարցաշարերով: Մխիթար Սեբաստացին 1723 թվականին սկսեց իր «Բառգիրք հայկազեան լեզուի» բառարանը՝ չունենալով հայերենի բառարանաստեղծման ոչ մի նախադեպ ու օգտագործելով միայն թուղթ ու գրիչ, 25 տարվա տքնաջան աշխատանքով ստեղծեց 18-րդ դարում գոյություն ունեցող ամենահարուստ բառարաններից մեկը աշխարհում: Մխիթար Սեբաստացին ավելի շա՞տ ֆինանսական օժանդակություն ուներ, քան մեր Լեզվի կոմիտեն, Գիտությունների ակադեմիան ու ԿԳՄՍ նախարարությունը միասին: Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների այս 21-րդ դարում շատ ավելի քիչ ջանքեր կարող են պահանջվել ստեղծելու համար այն, ինչն իրոք անհրաժեշտ է մեր մայրենի դասավանդողների ու մեր բոլորի համար: Հայոց լեզվի ուսուցիչներին պետք է, նախ և առաջ, նոր պետական չափորոշիչներին համապատասխան ուսումնական նյութեր ու դասագրքեր և պետք է ստուգել նրանց գիտելիքներն ու կարողությունները որպես սովորել սովորեցնող ուսուցիչ:       

Վ.Բրյուսովի անվան պետական լեզվահասարակագիտական համալսարանի ուսանողների փորձառությունը կրթահամալիրում

Վ.Բրյուսովի անվան պետական լեզվահասարակագիտական համալսարանի երրորդ կուրսի 14 ուսանող մանկավարժական պրակտիկան անցկացնելու է մեր կրթահամալիրում: Սա կոչվում է «ընթացիկ մանկավարժական պրակտիկա», երբ ուսանողներն իրենք չեն դասավանդում, այլ միայն սովորում են, թե ինչպես է կազմակերպվում հանրակրթությունը և առարկայական ուսուցումը: Փորձառության տևողությունը 10 շաբաթ է՝ յուրաքանչյուր շաբաթվա հինգշաբթի օրը: Նրանք տեսնելու են, թե ինչպես է իրականացվում կրթահամալիրի հեղինակային մանկավարժության ծրագիրը, ներկա են լինելու մեր փորձառու դասավանդողների ուսումնական պարապմունքներին, լրացնելու են մանկավարժական փորձառությանը վերաբերող իրենց թղթապանակը:

Առաջին այցի հինգշաբթին սեպտեմբերի 30-ին էր: Շրջայց կատարեցինք Մայր դպրոցում, Արևելյան դպրոց-պարտեզում և Քոլեջում: Քոլեջի վերնատանը ուսանողներին ներկայացրեցի մեր հեղինակային մանկավարժության առանձնահատկություններն ու նվաճումները, ինչպես նաև՝ անգլերենի ուսուցման հեղինակայինը կրթահամալիրում:

Ուսանողական խմբի ավագ Թագուհի Գալստյանը էլեկտրոնային նամակով ներկայացրել է իր տպավորությունները փորձառության առաջին օրվա մասին:

Ես Թագուհին եմ, 3֊րդ կուրսի ուսանողուհի, ներկա և ապագա մանկավարժ։ Սովորում եմ Վ. Բրյուսովի անվան պետական համալսարանում։  Համալսարանս ինձ և շատ այլ ուսանողների հնարավորություն է ընձեռել ունենալ ուսումնական փորձառություն՝ գիտելիքները ամրապնդելու և հետագայում սեփական փորձի հիման վրա ավելի լավ աշխատանք կատարելու որպես մանկավարժ։ Համալսարանի միջնորդությամբ հնարավորություն է տրվել փորձառությունը իրականացնել Հայաստանի լավագույն կրթահամալիրում՝ Երևանի «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրում, այլ կերպ կերպ՝ Աշոտ Բլեյանի դպրոցում։

Սովորաբար, երբ ասում ենք դպրոց, միանգամից պատկերացնում ենք գրքեր, թվանշանային գնահատականներ, խիստ և քարացած մոտեցումներ ուսուցիչների կողմից։ Այնինչ, Սեբաստացի կրթահամալիրը ամբողջովին տարբեր է, լի՝ կրթական առանձնահատկություններով և մեթոդներով։ Դպրոցը ունի տարածաշրջանում նմանը չունեցող, յուրօրինակ միջավայր, որի պահպանողն ու կրողը սովորողներն ու մանկավարժներն են: Արժանավայել են այն աշակերտները, ովքեր հնարավորություն ունեն սովորել նման արժանավայել դպրոցում։ Առաջին այցի ընթացքում ստացել եմ բազում դրական տպավորություններ և՛ դպրոցից, և՛ միջավայրից, և՛ աշխատակազմից։ Ստացած սիրալիր և ջերմ վերաբերմքունքը ևս մեկ անգամ ապացուցեց, որ մանկավարժի աշխատանքը ամենագեղեցիկն է։

Դպրոցը ունի շատ հետաքրքիր կառուցվածք։ Ամեն ինչ պատրաստված է յուրօրինակ գեղեցկությամբ և սիրով։ Բակը, դասարանները, վերնահարկերըը, նկուղները նույնիսկ ճաշարանը շատ հագեցած են դրական մթնոլորտով, որոնք անտարբեր չեն թողնում ոչ մի այցելուի։

Դպրոցի ապակեպատ թափանցիկ և փայտյա կահավորումը էլ ավելի յուրօրինակ տեսք է հաղորդում՝ ստեղծելով ոչ լարված, հանգիստ միջավայր։ Առավել ուշագրավ է Խաղողի և գինու դպրոցը, որտեղ աշակերտները գինեգործի հետ միասին պատրաստում են հայկական անմահական գինի իրենց հավաքած բերքով, իրենց սեփական ձեռքերով։ Ինքս հնարավորություն ունեցա համտեսել Սեբաստացու անմահական, անուշաբույր գինին։

Մեզ հիացրել է բուսաբանական լաբորատորիան, գրադարանը և ամեն ինչ կապված դպրոցի հետ։

Այցի ընթացքում արժանացել ենք աշխատակիցների ջերմ և հյուրընկալ վերաբերմունքին։ Սիրով և ջերմությամբ ծանոթացրել են տեղանքին, ներկայացրել դպրոցի կարգուկանոնի, դասերի անցկացման և մի շարք այլ հարցերի մասին։

Դպրոցում դասերը մեծ մասամբ իրականացվում են համակարգչային եղանակով, որը նույնպես շատ տպավորել է բոլորիս։ Երեխաները զերծ են մնում ավելորդ ծանրություն կրելուց և սովորում են նորարական մեթոդներով։ Դպրոցը տարածաշրջանում հայտնի է որպես արդիական մոտեցումների և ուսման մոտիվացիայի հաղորդման հզոր միջավայր։ Մենք ինքներս համոզված ենք այդ հարցում։

Ընդամենը մեկ այցի ընթացքում ստացած տպավորությունները շատ մեծ են և ոգևորիչ։ Հուսով եմ կյանքը հնարավորություն կընձեռնի հետագայում աշխատել նման հրաշալի միջավայրում։

Հատուկ ուշադրության ենք արժանացել դպրոցի հրաշալի մասնագետ Յուրա Գանջալյանի կողմից, ով ամեն կերպ օգնում և բացատրում է ամեն ինչ կապված մեզ հուզող հարցերի հետ։

Արդեն իսկ կա մեծ սեր ուղղված կրթահամալիրին ու նրա դպրոցներին և հուսով եմ, որ նման դպրոցները և մասնագետները ավելի շատ կլինեն մեր երկրում։

«Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրը հանրակրթության նոր պետական չափորոշչի և առարկայական ծրագրերի դիտանկյունից

ԿԳՄՍ նախարարության «Կրթության բարելավում ծրագրի» շրջանակներում վերջերս (օգոստոսի 12-14) մասնակցեցի եռօրյա առցանց սեմինարին: Չեմ կարող ասել, որ սեմինարի ընթացքում ներկայացվող նյութերը լիովին նոր բացահայտումներ էին ինձ համար, բայց օգտակարն այն եղավ, որ երեք օրերի ընթացքում՝ 9 ժամ շարունակ, ընթերցել ու քննարկել ենք այն ամենակարևոր դրույթները, որոնք ներկայացված են պետական չափորոշչի 29 և օտար լեզու բնագավառի նոր չափորոշիչների ու առարկայական ծրագրերի 320 էջերում: Կարծում եմ, որ մեր կրթահամալիրի դասավանդողների համար էլ օգտակար կլինի վերապատրաստման սեմինարի իմ այս լուսաբանումը: Դասավանդողը պետք է իմանա, թե կրթական ինչ նոր ռազմավարություն է մշակվել մեր երկրում, որի մեկնարկը տրվելու է 2023 թվականին:

Լուսաբանման ընթացքում ես աշխատելու եմ վեր հանել ու նշել հանրակրթության կազմակերպման մեջ որպես նորը ներկայացվող այն դրույթները, որոնք մեր կրթահամալիրի հեղինակային կրթական ծրագրի կարևոր բաղադրիչներից են եղել տարիներ շարունակ: Դա կարող է մեր ամենօրյա աշխատանքի նկատմամբ ինքնավստահության բարձրացման և Հայաստանի հանրակրթության նոր ռազմավարության մեջ ինքնաճանաչման քայլ լինել:

Սեմինարի առաջին օրը. պետական չափորոշիչ, կարողունակություն, վերջնարդյունք, կրթության բովանդակություն

Հանրակրթության նոր պետական չափորոշչում առանցքային տեղ է գրավում կարողունակություն նոր տերմինը: Այս տերմինը բացակայում է Էդուարդ Աղայանի «Արդի հայերենի բացատրական բառարանում»: Տերմինը հնարավոր չէ գտնել նաև «Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարանում»ՙ Նոր չափորոշիչների հեղինակները այսպես են թարգմանել անգլերեն «competence» բառը, որը ըստ Հասմիկ Ասմանգուլյանի «Անգլերեն – հայերեն բառարանի»՝ մի քանի հայերեն մեկնություն ունի՝ կարողություն, ունակություն, ձեռնհասություն, իրազեկություն:

Ընդունված է, որ միջնակարգ դպրոցի եռաստիճան համակարգով կրթության կազմակերպմամբ (տարրական, հիմնական, միջնակարգ) սովորողի մոտ պետք է ձևավորվեն հետևյալ 8 կարողունակությունները՝ 

1. Լեզվական կարողունակություն և գրագիտություն

Այս կարողունակության կրթահամալիրայինը. բլոգային ուսուցումը սովորողի համար հնարավորություն է ստեղծում մայրենի և օտար լեզուներով ձեռք բերել ընդհանուր գրագիտություն ոչ միայն մայրենի և օտար լեզուների լեզվական նյութերով, այլ նաև անել հրապարակումներ ուսումնական տարբեր բնագավառներին համապատասխան՝ հետազոտելով, քննելով, մեկնաբանելով, կարծիքներ արտահայտելով, եզրահանգումներ անելով: 

• Սովորել սովորելու կարողունակություն

Այս կարողունակության կրթահամալիրայինը. թիմային կամ անհատական աշխատանքով նախագծային ուսումնառությունը, նախ և առաջ, նպաստում է սովորել սովորելուն: Նախագծային ուսուցում-ուսումնառության գործընթացում սովորողը մի որևէ ուսումնական առարկայի դասագրքից մի որևէ տեքստ տանը չի սովորում, որպեսզի դպրոցում այն վերապատմի ու ստանա իր ընթացիկ գնահատականը: Նախագծային ուսուցում-ուսումնառությամբ հիմք է դրվում ամբողջ գիտակցական կյանքում անընդհատ սովորելու արժեհամակարգի ստեղծմանը:

• Ինքնաճանաչողական և սոցիալական կարողունակություն        

 Անհատական ուսումնական պլանով սովորողի ուսումնառությունը հնարավորություն է տալիս սովորողին ճանաչելու իր ներքին ունակությունները և կատարելու ճիշտ մասնագիտական կողմնորոշում, իսկ թիմային նախագծային աշխատանքն էլ օգնում է, որպեսզի սովորողը իր հետագա կյանքում ուղղորդվի կառուցողական ու համերաշխ սոցիալական հարաբերություններով:

• Ժողովրդավարական և քաղաքացիական կարողունակություններ

Կարելի է սահմանադրության դրույթները սովորել որպես դաս, պատմել այդ դասը ու թվանշանային գնահատական ստանալ, բայց ժողովրդավարությունը և քաղաքացիականությունը այդպես էլ կենսակերպ չդառնան:   

Կրթահամալիրի սովորողները ժողովրդավարության հիմունքների հետ առնչվում են իրենց ամենօրյա ուսումնառության ընթացքում: Դրա սկիզբը դրվում է ուսումնական պայմանագրի կնքումով: Սովորողը կարդում ու ստորագրում է մի փաստաթուղթ, որտեղ նշված են իր իրավունքները և պարտականությունները ու դառնում է իր ուսումնառության պատասխանատուն: Դրա սկիզբը դրվում է նաև անհատական ուսումնական պլանի ստեղծմամբ, երբ սովորողն ունի ուսումնառության ուղղվածության ընտրության իրավունք: Նախագծային ուսումնառությունը սովորողներին հնարավորություն է տալիս նույնիսկ կրթության բովանդակություն ստեղծել՝ ըստ իր ձեռք բերած կարողունակությունների, դիրքորոշման և արժեհամակարգի:

• Թվային և մեդիա կարողունակություն

2010 թվականին կրթահամալիրի հիմնադիր տնօրեն Աշոտ Բլեյանը հայտարարեց՝ «Կա մեդիա՝ կա կրթություն, չկա մեդիա՝ չկա կրթություն»:  Կրթահամալիրի դպրոցների սովորողները և դասավանդողները դպրոց են գալիս իրենց անհատական թվային միջոցներով: Սովորողի և ուսուցչի ուսումնական աշխատանքով ստեղծվում և սպասարկվում են բազմալեզու mskh.am կայք, մեդիագրադարան, ուսումնական TV և ռադիո, մանկավարժական քառալեզու և պատանեկան, մանկական էլեկտրոնային պարբերականներ: Լաբորատորիաների, ուսումնական կենտրոնների, ուսուցիչների և սովորողների ուսումնական բլոգներում յուրաքանչյուր օր մեդիա արտադրանք է ստեղծվում:

• Մշակութային կարողունակություն

Կրթահամալիրում սովորողներն այս կարողունակությունը ձեռք են բերում կրթական երեք աստիճաններում անընդհատ՝ ոչ այնքան տեսականորեն որքան գործնականորեն՝ իրենց անմիջական մասնակցությամբ: Մի բան է պատմության դասագրքի մշակույթ բաժնում կարդալ Կոմիտասի մշակութային մեծ ժառանգության մասին, միանգամայն այլ՝ ուսումնական ծրագրի մեջ ներառել այն ու սովորեցնել սովորողներին երգել այդ երգերը, իմանալ հայկական տարբեր պարերգերի խոսքերն ու շարժումները, եկեղեցում մասնակցել ժամերգությանը, իրական մասնակցությամբ զգալ հայկական հինավուրձ ծեսերի էությունն ու բերկրանքը: Կրթահամալիրում սովորողը 7 օտար լեզուների և այդ երկրների մշակույթներն ուսումնասիրելու հնարավորություն ունի: Կրթահամալիրը Հայաստանում միակ հանրակրթական հաստատությունն է, որտեղ վրացերեն է դասավանդվում և տարիներ շարունակ կրթական փոխանակումներ են կազմակերպվում Վրաստանի դպրոցների և կրթահամալիրի միջև:

• Մաթեմատիկական և գիտատեխնիկական կարողունակություն  

Շնորհիվ շրջապատող տարածքների չափումներ, նախնական հաշվարկներ և խանութներում ու շուկաներում իրական առևտուր պարունակող նախագծերի՝ մեր դպրոց-պարտեզների սովորողների համար մաթեմատիկան հասանելի ու կենցաղում կիրառելի է դառնում: Միջին դպրոցում արդեն սովորողները ինքնուրույն մաթեմատիկական առաջադրանքներ են կազմում մաթեմատիկական ֆլեշմոբների համար, իսկ Ավագ դպրոցի սովորողները ՏՀՏ լաբորատորիայում մաթեմատիկական մոդելավորում են սովորում:

• Տնտեսական կարողունակություն

Դժվար է ասել, թե այս կարողունակությունն ինչպես է ձևավորվում հանրակրթական դպրոցում, երբ պետական չափորոշչում կարդում ենք այս տողերը. « Աշակերտները համարժեք վերլուծում և գնահատում են մասնավոր ձեռնարկատիրության, ժողովրդական տնտեսության և համաշխարհային տնտեսական մակարդակներում տեղի ունեցող տնտեսական գործընթացները։ Նրանք հասկանում են հասարակության, տնտեսության և քաղաքականության միջև եղած փոխազդեցությունները և արժևորում են առողջ ու անվտանգ կենսակերպը։ » Կարծում եմ, որ հնարավոր չէ նման կարողունակություն զարգացնել միայն դասագիրք ընթերցելով: Տնտեսական կարողունակությունը ձեռք են բերում մեր Քոլեջի սովորողները, ովքեր միջին մասնագիտական կրթություն են ստանում տնտեսության տարբեր ճյուղերի վերաբերյալ մասնագիտություններ սովորելով: Օրինակ, «Զբոսաշրջության ծառայությունների կազմակերպում» մասնագիտությունը սովորողները նախագիծ են իրականացնում՝ իրենց առաջ խնդիր դնելով, թե ինչպես է կարելի հիմնել և աշխատեցնել իրենց մասնավոր զբոսաշրջային ծառայությունը: Իսկ Խաղողի և գինու դպրոցում ուսանողները սովորում են, թե ինչպես խաղողի այգի հիմնել ու զբաղվել գինեգործությամբ:

Սեմինարի առաջին օրվա ընթացքում խոսեցինք նաև կրթական տարբեր աստիճանների վերջում սովորողների ձեռք բերվող վերջնարդյունքներից, որոնց մասին այս հոդված-լուսաբանման մեջ չեմ ուզում խոսել, քանի որ ամեն ինչ հստակ գրված է չափորոշչում, որը պարտադիր է համարվում բոլոր դպրոցների համար: Այստեղ միայն պետք է ընդունել, որ սովորողները տարբեր են իրենց ակադեմիական ընդունակություններով, նյութը ընկալելու կարողությամբ և հմտություններ ձեռք բերելու ունակություններով: Ամեն ինչ քարացած չէ ու ամեն ինչ չէ, որ չափելի է:

Երկրորդ օրվա ամենակարևոր քննարկումը նախագծային գործունեությանն էր նվիրված: Սեմինարավարը ներկայացրեց նախագծային գործունեության արդիականությունը նոր չափորոշչի և ծրագրերի համատեքստում: Ներկայացվեցին նաև նախագծի իրականացման փուլերը, որոնց մեջ առանձնակի ուշադրության է արժանի անդրադարձի՝ վերջին փուլը, երբ սովորողները, դասավանդողները, ծնողները ամփոփում են նախագիծը՝ ինչպես հարկն է արժևորելով այն: Ամփոփելով սեմինարի նյութերը, ինչպես նաև՝ վերընթերցելով կրթահամալիրի «Ուսումնական նախագծի մշակման և իրականացման կարգը, ու տարիներ առաջ իմ կատարած այլոց փորձի ուսումնասիրությունը, առաջարկում եմ ուսումնական նախագծի մշակման և իրականացման այս ձևը, որը պարզ ու հասանելի կարող է լինել նաև երբևէ նախագիծ չիրականացրած դասավանդողի համար:

Ուսումնական նախագծի կառուցվածքը

• Նախագծի վերնագիրը
• Նախագծի նպատակը, որն իրական կյանքում հանդիպող մի խնդրի ձևակերպում է, որի լուծումը տալիս է նախագծի իրականացումը:
• Նախագծի իրականացման ժամկետները
• Մասնակիցները և աշխատանքի բաժանումը
• Նախագիծն իրականացնելու ընթացքում սովորողների ձեռք բերվող նպատակային գիտելիքները և հմտությունները
•  Որոնողական, հետազոտական աշխատանքի նկարագրությունը
•  Վերջնական արդյունքի (հոդված, պրեզենտացիա, տեսաֆիլմ, թարգմանություն, այլ. ) հանրային ներկայացում-պաշտպանություն
• Անդրադարձ. Սովորողների, դասավանդողների, ծնողների, մասնախմբի, հրավիրյալ փորձագետների ամփոփում և գնահատում

Երրորդ օրվա կարևոր քննարկումը սովորողների գնահատմանն էր նվիրված: Միշտ էլ դեմ եմ եղել ընթացիկ թվանշանային գնահատմանը ու լավ է, որ մեր կրթահամալիրում ընթացիկ գնահատումը ձևավորողն է, երբ սովորողի բլոգում հրապարակված աշխատանքին դասավանդողը բնութագրիչ գնահատականներ է տալիս, իսկ թվանշանայինը միայն ամփոփիչն է՝ ուսումնական շրջանի ավարտին, երբ գնահատվում է սովորողի գործունեությունը, կատարած աշխատանքը ամբողջ ուսումնական շրջանի ընթացքում:

Կարծում եմ, որ հետաքրքրության են արժանի նախագծային աշխատանքների գնահատման այս ձևավորող չափանիշները.

• նախագծի վրա աշխատանքի ինքնուրույնությունը,
• նախագծի թեմայի արդիականությունը եւ կարևորությունը,
• որոնողական, հետազոտական աշխատանքի արդյունքի առկայությունը
• առաջարկվող լուծումների ինքնատիպությունը,
• սովորողների նպատակային գիտելիքների և հմտությունների ձեռք բերումը
• վերջնական արդյունքի համոզիչ ներկայացումը, նախագծի բովանդակության բացահայտումը:

Աղբյուրներ

Սեմինարավար Էմմա Ռևազյանի ներկայացրած նյութերը    

Պետական չափորոշիչ

«Օտար լեզու» բնագավառի նոր չափորոշիչները և առարկայական ծրագրերը

Կրթահամալիրի կայքը

Los Purus

A film made by Arno Peeters and Iris Honderdos. Every time I watch their films, I am fully satisfied both mentally and spiritually. How can we remain indifferent while watching the film about nature in Sri Lanka or the film about the art installation named CreDogma? The film Los Purus tells us about the art project carried out in the village of Canchabamba, near the town of San Luis, Peru. Arno Peeters is, first of all, a sound artist. We could fairly feel it while watching the film about Sri Lanka. There is no narrator’s voice. Any human voice could have spoilt the genuine perception. Arno’s sensitive microphone lets us hear and listen to “…every sound or voice made by different insects, birds, lizards, squirrels, and water fauna, … the music like the sound of the water stream. We can also hear monks chanting somewhere. Their chanting is mixed with the sounds of nature.” In the film Los Purus, Arno’s electronic microphone seems to be switched off. We do not hear any sound. We do not hear the sound of the car engine or the sounds made by domestic animals in the village. We do not even hear the natives’ voices. All we can hear is the narrator’s voice in the name of Iris. And that’s the right solution…Iris is trying her best to collect impressions, to discover the soul and spirit of the routine everyday life of the peaceful people living in a remote village at the altitude of 3500 meters above sea level. Great was the welcoming ceremony in the schoolyard. It was like official ceremonies welcoming presidents or kings. The head of the school, teachers, students, and their parents were happy to meet not one-hour tourists with their cameras but Iris and Arno who had come to live with them for several weeks. As the film goes on, there seems to exist a contrast in that village: the cleanness and cared for the environment of the school and poor household amenities…very often no electric power, no Internet connection, no TV. They can’t take shower whenever they want but their souls are so pure, and they are so helpful to one another that there are no arguments in the village, and the most surprising thing is that their children never cry. The whole village seems to work for the school. And little by little, an idea comes to Iris for the final art project: that is to use purus containing coca juice. This juice is believed to give people positive energy. Iris’s idea was to empty the purus and put folded sheets of paper with the children’s hopes for the future. The parents were also asked to write down their own dreams for the future. Iris’s idea about the final product of the art project was great. It excellently fitted the peaceful and loving atmosphere of the village. Iris says that Arno wanted to find an old folk lullaby sung by the mothers of Canchabanba but he couldn’t find any. The only music which could be considered harmonic to the spirit of the village life was played by a violinist, a flutist, and a harp player. We can guess from Iris’s narration that having no lullaby is not an imperfection. The routine of everyday life in the village of Cachabanba has all the components of the best lullaby. The farewell lunch party given by the school students and their parents in the forest where …sunlight falling diagonally between the trunks, making stripes on the soft ground… is real proof of it. This was a poem.

Thank you for the creation of this film, dear Iris Honderdos and Arno Peeters!

Մեդիագրագիտության զարգացումը եվրոպական երկրներում

Հուլիսի 6-8-ը Ծաղկաձորի Ալպինա հանգստյան տանը անցկացրեցի և հենց առաջին օրն ինձ թվաց, որ մի եվրոպական երկրում եմ, որտեղ հաղորդակցական լեզուն անգլերենն է: Պարզվեց, որ Հայաստանում Էրազմուս+ ծրագրի ազգային գրասենյակը եվրոպական ութ երկրների (Գերմանիա, Իսպանիա, Պորտուգալիա, Ուկրաինա, Մոլդովա, Վրաստան, Լիտվա, Լատվիա, Հայաստան) ուսանողների հավաք է կազմակերպել: Սկզբում չէի ուզում մոտենալ նրանց, բայց երբ իմացա, որ հավաքի թեման մեդիագրագիտության զարգացումն է, ցանկություն հայտնեցի մասնակցել նրանց ներկայացումներին ու քննարկումներին: Հանդիպումն այնքան ջերմ ստացվեց և արդեն հուլիսի 8-ի առավոտյան ես մասնակցում էի նրանց հերթական հանդիպում-քննարկմանը: 4-5 հոգուց էր բաղկացած յուրաքանչյուր երկրի թիմ, ովքեր նախօրոք պատրաստել էին իրենց ներկայացումները և ջանում էին որքան հնարավոր է լավ ու անկեղծ ներկայացնել իրենց երկիրը: Այդ օրվա թեման նվիրված էր այն մեդիա հմտություններին, որոնք ուսանողները ձեռք են բերում իրենց երկրի համալսարաններում և որոնք օգնում են աշխատանք գտնել ուսումն ավարտելուց հետո: Տարբեր հարցեր էին տրվում յուրաքանչյուր ելույթից հետո: Ես մի կարճ ելույթով ներկայացրեցի մեր կրթահամալիրի ձեռքբերումները, յոթ օտար լեզուներով մեր կրթահամալիրի կայքը ու մեդիագրադարանը: Ծաղկաձորյան հավաքը տևելու է մինչև հուլիսի 15-ը: Կարծում եմ, որ հավաքի վերջում լավ կլինի մասնակիցներին մի քանի ժամով հրավիրել մեր կրթահամալիր: կներկայացնենք հենց առաջին դասարանից մեդիագրագիտության վրա հիմնված մեր կրթահամալիրի հեղինակային մանկավարժության կրթական ծրագիրը:

Մայիսյան 16-րդ հավաք. Քոլեջի 1-ին և 2-րդ կուրսերի սովորողները ամփոփում են 2020-2021 ուստարվա ընթացքում օտար լեզուներով արված նախագծերը

Հաճելի էր ինձ համար մայիսի 6-ին մասնակցել Քոլեջի սովորողների և դասավանդողների 2020-2021 ուստարվա օտար լեզուներով արված նախագծերի ամփոփման կլոր-սեղան քննարկմանը: Վերնատան հարթակում առաջին և երկրորդ կուրսերի սովորողներն էին իր դասավանդողների հետ: Հանդիպման ամբողջ ընթացքը հաճելի զարմանք պատճառեց: Սովորողները ներկայացրեցին իրենց իրականացրած նախագծերը ռուսերեն (դասավանդող՝ Մարիամ Քալանթարյան), անգլերեն (դասավանդող՝ Դիանա Ասրյան), իսպաներեն (դասավանդող՝ Բելլա Աբրահամյան) և իտալերեն (դասավանդող՝ Մարիամ Սարդարյան): Բոլոր նշված լեզուներով ներկայացումները հետաքրքիր էին և ցույց տվեցին օտար լեզու դասավանդողների արդյունավետ աշխատանքը, քանի որ ակնհայտ էր սովորողների խոսքի սահունությունը և նախագծերի արդիականությունը բոլոր լեզուներով: Սա 2021-ի մեր Քոլեջն է:

It was very pleasant for me to take part in the round-table discussion of the foreign language teachers and students of our College. The first and second year students were summarizing the projects they have realized this year. The whole process of the meeting was amazing. The students presented their projects in Russian (teacher: Mariam Kalantaryan), English (teacher: Diana Asryan), Spanish (teacher: Bella Abrahamyan), and in Italian (teacher: Mariam Sardaryan). Presentations in all the mentioned languages were interesting and showed the hard and effective work done by the foreign language teachers. The fluency of students’ speech in these four foreign languages is obvious.    

Հայ ժողովրդի հավաքական ուժը մեկ ճակատով

Սարդարապատի հուշահամալիրի «զանգակատան» ու երկու ցուլերի մասին գրառման մեջ ասվում է, որ այդ ցուլերը խորհրդանշում են հայ ժողովրդի հավաքական ուժը, որով հաղթեցին թշնամուն: Պատմությունը ճիշտ է՝ 1918 թվականի մայիսին հայկական զորքերը և աշխարհազորը հաղթեցին թուրքական կանոնավոր բանակին: Խորհրդանշական նշանակություն ունի նաև «զանգակատունը». հայ եկեղեցիների զանգերը օր ու գիշեր հնչելով արթնացրեցին, հավաքեցին աշխարհազորը: Հայ ճարտարապետության քրիստոնեական սկզբունքների տեսակետից այս համաչափ եռամիասնության արտաքին տեսքը նույնպես ընդունելի է: Այո, ամեն ինչ ճիշտ է առաջին հայացքից, արտաքին տեսքից, իսկ ու՞ր մնաց հիմնական բովանդակությունը: Հայ ժողովրդի հավաքական ուժը պատկերված է իրար դիմաց կանգնած երկու հսկայական թևավոր ցուլերով, որոնք հաջորդ պահին ճակատ ճակատի են զարկելու: Կարծում եմ, որ հավաքական ուժը խորհրդանշող երկու ցուլերի ցասումը պետք է նույն ուղղությամբ լիներ, ինչպես իրականում է եղել՝ դեպի արևմուտք:

Սովորողի գործունեության գնահատումը, երբ ուսումնառությունը նախագծային է

Քաղվածք Ավագ դպրոցի անգլերենի առարկայական ծրագրից

Գնահատումը հիմնվում է սովորողի կատարած նախագծային աշխատանքի վրա` հաշվի առնելով հետևյալ բաղադրիչները և դրանց հատկացվող միավորները.

Թեմատիկ բառապաշարի ճիշտ գործածումը – առավելագույնը 2 միավոր

Լեզվական կառուցվածքների ճիշտ գործածումը – առավելագույնը  2 միավոր

Վերջնական արդյունքի (հոդված, Power point ծրագրով ներկայացում, տեքստով տեսանյութ, ձայնագրւթյուն) բովանդակության և նախագծի նպատակի համապատասխանությունը – առավելագույնը 3 միավոր

Ստացած առավելագույն 7 միավորին սովորողը հնարավորություն ունի ավելացնելու ևս 3 միավոր՝

ինքնուրույն կատարած թարգմանություններով և հետազոտական աշխատանքներով – 1 միավոր,

ուսումնական ճամփորդություններով ու դրանց անգլերեն լուսաբանումներով – 1 միավոր,               

մասնակցելով ստուգատեսներին ու ֆլեշմոբներին -1միավոր,

Առաջարկություն

Օտար լեզվի իմացության գնահատումը միջազգային չափանիշներին համապատասխանեցնելու նպատակով առաջարկում եմ՝

Յուրաքանչյուր սովորողի օտար լեզվի իմացության մակարդակը 3 անգամ գնահատել ըստ լեզուների իմացության համաեվրոպական սանդղակների (A1, A2, B1, B2).

կրթական առաջին աստիճանի վերջում (կրտսեր դպրոցից հիմնական դպրոց տեղափոխվելիս)

Կրթական երկրորդ աստիճանի վերջում (հիմնական դպրոցից արհեստագործական ուսումնարաններ, միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատություններ, ավագ դպրոցներ տեղափոխվելիս)

Կրթական երրորդ աստիճանի վերջում (ավագ դպրոցը, միջին մասնագիտական ուսումնական հաստատությունը ավարտելիս)

Օտար լեզվի դասընթացն ու նրա ծրագիրը, ուսումնառության վերջնարդյունքներն ու լեզվի իմացության գնահատումը

Դասընթացի ծրագիրը պետք է ունենա իր ընդհանուր նպատակը, որը պետք է սահմանի դասընթացի ընդհանուր նպատակաուղղվածությունը՝ իր ընդհանուր տարեվերջյան վերջնարդյունքներով: Օտար լեզվի դասընթացի ծրագրում պետք է հստակ նշվի լեզվի իմացության համաեվրոպական համակարգի մակարդակը, որին իր տարեվերջյան վերջնարդյունքներով ձգտում է տվյալ դասընթացով ուսուցումն ու ուսումնառությունը:

Դասընթացի ծրագրի երկրորդ կարևոր բաղադրիչը առարկայական կարողությունների ձևակերպումն է: Օտար լեզվի դասընթացի ծրագիրը պետք է պարունակի տվյալ տարիքային խմբում, դասարանում ձևավորվող հետևյալ լեզվական կարողությունները՝ ունկնդրելու կամ լսելով հասկանալու, փոխներգործության տարրերով խոսելու, ընթերցելով հասկանալու, փոխներգործության տարրերով գրելու, մայրենիից օտար լեզու և օտար լեզվից մայրենի գրավոր և բանավոր թարգմանելու:

Դասընթացի երրորդ կարևոր բաղադրիչը բովանդակությունն է: Ծրագրի բովանդակային ամբողջությունը ձևավորվում է նախագծային և թեմատիկ ուսումնառությամբ: Յուրաքանչյուր նախագիծ կամ ուսումնառության թեմա իր հերթին ունենում է իր նպատակը, ձևավորվող առարկայական (լեզվական) կարողությունները, բառապաշարը, գործնական քերականության լեզվական կառուցվածքները:

Դասընթացի ծրագիրը պետք է իրատեսական լինի: Այն պետք է համապատասխանի տվյալ դասարանի սովորողների նախնական առարկայական գիտելիքներին և կարողություններին: Ընդհանրապես, որևէ տարիքային խմբի, դասարանի համար առարկայական ծրագիրը կազմելիս ենթադրում են, որ ուսումնական տարվա սկզբում տվյալ դասարանի սովորողների առարկայական կարողությունները համընկնում են նախորդ ուսումնական տարվա տարեվերջյան վերջնարդյունքներին, ինչը շատ դեպքերում չի լինում: Այդ անհամապատասխանությունը վերացնելու համար դասավանդողները պետք է ուսումնական տարվա առաջին օրերին ախտորոշիչ առաջադրանքներ տան իրենց սովորողներին: Այդ ախտորոշիչ առաջադրանքների կատարումը մեծապես կարող է ուղղորդել դասավանդողներին սկսել իրենց դասընթացի ծրագրի իրականացումը ավելի անհատականացված աշխատանքային պլանով:

Այդ է պատճառը, որ տվյալ դասարանի սովորողների համար կազմված անհատականացված աշխատանքային պլանը շատ ավելի կարևոր է և իրատեսական, քան ամռանը կազմած դասընթացի անթերի ու իդեալական ծրագիրը:

Հանրակրթության պետական չափորոշիչի քննարկումից երևում է, որ նախարարության ղեկավարությունը իրենց եզրակացությամբ իրենք իրենց հակասում են: Անհասկանալի ու հակասական են այս մտքերը. «Նախագծի քննարկման ընթացքում ԿԳՄՍ նախարարի տեղակալ Ժաննա Անդրեասյանը նշել է, որ երեխաները դպրոցում 12-ամյա կրթության ընթացքում մեր այժմյան հանրակրթական ծրագրերի շրջանակում ստանում են այն ծավալի գիտելիքներ և հմտություններ, որոնք, ըստ ուսումնասիրությունների, կարելի է ստանալ 9 տարվա ընթացքում: Այսինքն` մեր երեխաների կյանքից դպրոցը վերցնում է 12 տարի, տալով ավելի քիչ գիտելիքներ, քան հնարավոր է տալ այդ ընթացքում: Որքան էլ ցավոտ լինի այս խնդրի գիտակցումը, մենք պետք է ընդունենք, որ 12 տարվա ժամանակն ու ծավալը պարտավոր ենք լցնել նոր գիտելիքներով ու հմտություններով»: Մեկ այլ տեղ էլ նշվում է. «Առաջարկվող փոփոխությամբ ընդհանուր առմամբ դպրոցականների ծանրաբեռնվածությունը նվազեցվում է` չկրճատելով բովանդակային ծավալը և նպատակային դիտարկելով ավելի բարձր կրթական արդյունքը»:  

Այսուհանդերձ, մի շատ կարևոր նկատառում ունեմ օտար լեզվի առարկայական ծրագրերի մասին ըստ նոր չափորոշիչի, որի մասին անցյալ տարի գրել եմ ու հիմա նորից եմ ուզում շեշտել այդ մեծ սխալի մասին, որը պատրաստվում են գործել: 

Հայաստանում հանրակրթության օտար լեզվի իմացության վերջնարդյունքը՝ մակարդակը միշտ էլ սահմանվել է B1-ը: Նոր համակարգով առաջարկվում են հետևյալ մակարդակները ըստ կրթական աստիճանների՝

Տարրական դպրոց

4-րդ դասարանում ուսումնառության վերջնարդյունքները հավասարեցվում են A1 մակարդակին:

6-րդ դասարանում ուսումնառության վերջնարդյունքները հավասարեցվում են A2 մակարդակին: (Դեռ չփոխված չափորոշիչներով և գործող առարկայական ծրագրով A2 մակարդակին սովորողները հասնում էին միջին դպրոցի վերջում և այդ մակարդակով 9-րդ դասարանի վերջում ավարտական քննություն էին տալիս: Ի՞նչ հրաշքով պետք է հիմա կրթական տարրական աստիճանում հասնեն օտար լեզվի իմացության A2 մակարդակին: Երևի հարցի միակ լուծումը կլինի ստիպողաբար կամ ճարահատյալ դիմել կրկնուսույցների գործառույթին, որը սխալ կլինի:

Միջին դպրոց 

9-րդ դասարանում ուսումնառության վերջնարդյունքները հավասարեցվում են B1 մակարդակին: Այժմյան չափորոշիչներով և գործող ծրագրերով սովորողները B1 մակարդակով ավագ դպրոցի ավարտական և համալսարանների ընդունելության քննություն են տալիս 12-րդ դասարանում:

Ավագ դպրոց 

12-րդ դասարանում ուսումնառության վերջնարդյունքները հավասարեցվում են լեզվական B2 մակարդակին: Կարծում եմ, որ B2 մակարդակը տրամաբանական կլիներ, եթե միջնակարգ կրթությունը պարտադիր չլիներ (ավագ դպրոցում սովորելը պարտադիր չլիներ): B2 մակարդակը անգլերենի AELTS միջազգային քննության 6 միավորն է (կամ էլ TOEFL-ի 90-ը), որով ընդունվում են աշխարհի ցանկացած համալսարան: Համեմատության համար ասեմ, որ Բրյուսովի անվան համալսարանի ավարտական կուրսի ուսանողների մեծ մասը հենց այդ մակարդակն ունի: Մեր կրթական օրենքը պահանջում է, որ միջին դպրոցն ավարտողը սովորի նաև ավագ դպրոցում՝ անկախ այն բանից, թե արդյոք ինչ մոտիվացիա ունի սովորելու. ուզու՞մ է կրթությունը շարունակել համալսարանում, թե՞ ոչ: Այս պայմաններում ուտոպիա է բոլորին պարտադրել օտար լեզվի B2 մակարդակը: Նույնիսկ շատ դիպլոմավոր մասնագետներ չունեն բոլոր բաղադրիչներով B 2 մակարդակի իմացությունը:

Գնահատման մասին

Գնահատման առումով հանրակրթության բոլոր ուսումնական առարկաներից առանձնանում է օտար լեզուն: Կարծում եմ, որ օտար լեզվի իմացությունը գնահատելիս պետք է հրաժարվել թվանշանային գնահատումից կրթական բոլոր աստիճաններում, քանի որ հստակ սահմանված են օտար լեզվի իմացության միջազգայնորեն ընդունված մակարդակները՝ A1, A2, B1, B2, C1, C2.    

Առաջարկություն

Առաջարկում եմ դիմել ԿԳՍՄ նախարարությանը վերանայել հանրակրթության բոլոր աստիճաններում օտար լեզվի իմացության նվազագույն վերջնարդյունքները՝ մի մակարդակ ներքև իջնելով:

Սեպտեմբերի 15-ի իմ օրագիրը

Այսօր առավոտյան News.am լրատվական կայքում կարդացի այս մտահոգիչ նյութը «Նախարար Արսեն Թորոսյանն աբսուրդային հրաման է արձակել»: Հրամանի մեջ ասվում է, որ պետք է ազատվել 65 և ավելի տարիք ունեցող համալսարանական դասախոսներից, որոնց փոխարինելու կգան երիտասարդ մասնագետներ:  Իսկ արդեն երեկոյան կարդացի նախարարության այս հերքումը, որտեղ ասվում է, որ դա ոչ թե հրաման է, այլ՝ հրամանի նախագիծ, որը քննարկման փուլում է: Կյանքը ցույց է տալիս, որ բոլոր աբսուրդ նախագծերը մի քանի օր հետո հրաման են դառնում ու օրենքի ուժ ձեռք բերում: Այդպես եղավ նաև դպրոցահասակ երեխաներին՝ սկսած առաջին դասարանցիներից, դիմակով, փակ դասարաններում, անշարժ մի քանի ժամ ուսպարապմունքներ անցկացնելու նախագծի հետ:

Այս տխուր մտքերն ինձ ստիպեցին գալ այս եզրահանգմանը. «Վստահել կրթության և առողջապահության նախարարներին՝ նշանակում է անչափահաս երեխայի ձեռքը մի մարտական նռնակ տալ ու ամեն վայրկյան հետևել, որ նա հանկարծ նռնակի օղակը չքաշի»:

Այս մռայլ մտքերով այսօր սկսեցի իմ անգլերենի ուսպարապմունքը մեր Քոլեջում: Ամեն ինչ լուսավորվեց ու աշխատանքով ապրելու իմ մեծագույն ձգտումը նորից իմաստավորվեց, երբ առաջին օրվա իր ողջույնի խոսքով դասասենյակ մտավ Տիար Աշոտ Բլեյանը: Դիմելով ուսանողներին՝ նա ասաց, որ իրենք երջանիկ պետք է լինեն, որ Յուրա Գանջալյանն է իրենց դասավանդում: Ես արդեն 70 տարեկան եմ և չեմ կարող ապրել առանց դասավանդողի իմ աշխատանքի: Շնորհակալություն, լուսավոր ու լույս սփռող մարդ՝ Աշոտ Բլեյան:     

Սեպտեմբերի 4-ի իմ օրագիրը

Այսօր Աշոտ Բլեյանի ծննդյան օրն է և իմ ֆեյսբուքյան էջում այս գրառումը արեցի. ««Ձգտիր լինել ոչ թե հաջողակ, այլ արժեք ներկայացնող մարդ»: “Try not to become a man of success but a man of value.” (Albert Einstein) Արժեք է ներկայացնում այն մարդը, ով արժեք է ստեղծում: Մի ամբողջական ազգային արժեք է «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրը իր Աշոտ Բլեյան տնօրենով, քանի որ նա գետի մեջ պատահաբար ընկած ու հոսանքին համընթաց լողացող մի անշունչ գերան չէ: Նա իր սովորողներով ու ամբողջ անձնակազմով իր նավակը թիավարում է հոսանքին հակառակ ուղղությամբ`դեպի վեր: Շնորհավոր ծննդյանդ օրը, Աշոտ Բլեյան»:

Աշխատանք Քոլեջի ուսանողների հետ

Այսօր իր թարգմանական աշխատանքն է ուղարկել Լիլիթ Աբրահամյանը: Հնարավոր է, որ Լիլիթը օգտվել է Google translator ծրագրից, բայց կարևորն այն է, որ նա սովորի այդ մասնագիտական հաճախ հանդիպող տերմինները:

Մենթորական աշխատանք

Այսօր շարունակել եմ աշխատանքը Տաթևիկ Միրզոյանի հետ: Քննարկել ենք անգլերենի «բարդ խնդիր» քերականական երևույթի ներկայացման մեթոդաբանությունը:

ԱԱԱ

Սեպտեմբերի 3-ի իմ օրագիրը

Հեռավար աշխատանք Քոլեջի ուսանողների հետ.

Անի պետրոսյանը սկսել է կատարել «Hotel Reservation» առաջադրանքի կատարումը: Մուտքագրել է երկխոսության տեքստը: Պատասխանեցի, որ նա նաև պետք է թարգմանի այդ տեքստը հայերեն:

Կարդացի Գոհար Ջհանգիրյանի թարգմանությունը: Լավ աշխատանք է:

Մենթորական աշխատանք «Տիգրան Հայրապետյան» գրադարանի ընթերցասրահում

Տաթեվիկ Միրզոյանի հետ ժամը 11:00-12:00 մասնագիտական և անգլերենի դասավանդման տարբեր հարցեր եմ քննարկել. լեզվական կառուցվածքների ուսուցումը խոսքային նմուշներով, անգլերենի և հայերենի բայական ժամանակաձևերի համեմատումը և դրանց կիրառման մեթոդաբանությունը:

12:30-13:15 հանդիպել եմ Անի Հակոբյանին և մասնագիտական զրույց եմ ունեցել նրա հետ: Նրա մասնագիտական գիտելիքները լիովին բավարար են կրթահամալիրի բոլոր երեք կրթական աստիճաններում անգլերենի դասավանդող աշխատելու համար:

Սեպտեմբերի 2-ի իմ օրագիրը

1. Հեռավար աշխատանք Քոլեջի ուսանողների հետ.

Օգոստոսի 31-ին հեռավար դաս առաջադրանքներ էի ուղարկել Քոլեջի «Զբոսաշրջության ծառայությունների կազմակերպում» մասնագիտությամբ 3-4-րդ կուրսի ուսանողներին:

Այսօր իր կատարած թարգմանչական աշխատանքն է ուղարկել Միլենա Շամոյանը:  Պատասխան էլեկտրոնային նամակով իմ դիտարկումները արեցի և նշեցի հետագա քայլերը:

2. Մենթորական աշխատանք

Կրթահամալիրի մանկավարժական մուտքի ճամբարն անցկացրած Տաթևիկ Միրզոյանի հետ մոտ մեկ ժամ մասնագիտական զրույց եմ անցկացրել:

Հաղորդում օգոսատոսի 10-ի առցանց հանդիպման համար

Իմ անհատական աշխատաժամանակը 2020-2021 ուստարվա ընթացքում. 

1. Քոլեջի «Զբոսաշրջության ծառայությունների կազմակերպում օտար լեզվի խորացված իմացությամբ» մասնագիտությամբ երկու խումբ. 2-րդ կուրս – 6 ժամ

3-րդ և 4-րդ կուրս – 6 ժամ

Մոդուլ-ծրագիրը

2. Անգլերենի հեռավար ուսուցում – կրթահամալիրի Ավագ և Միջին դպրոցների             սովորողների համար. – 12 ժամ

Առարկայական ծրագրերը

Ավագ դպրոց

Միջին դպրոց

3.  Կրթահամալիրային նախագծեր

mskh.am-ի անգլերեն էջի սպասարկում – շաբաթական 2 ժամ

Դպիր-ի անգլերեն էջի սպասարկում      3 ժամ

Անգլերենի ակումբի հետ աշխատանք. այլոց փորձի ուսումնասիրում, մենթորական աշխատանք –  3 ժամ

Հեռավար ուսուցման առաջադրանքների կազմում – 3

Անգլերեն ֆլեշմոբների համակարգում – 2

Անգլերենի ակումբի աշխատանքը հուլիս – օգոստոս ժամանակահատվածում 

Անգլերենի ակումբի առաջին առցանց հանդիպումը

Աշխատանք անգլերենի ակումբի անդամների հետ 

Հեռավար-առցանց հանդիպում անգլերենի ակումբի անդամներ հետ       

Տեղեկանք անգլերենի ֆլեշմոբների մասին                   

Օտար լեզուների հանրակրթական նոր չափորոշիչների և առարկայական ծրագրերի մասին իմ դիտարկումը             

Դասընթացի ծրագրին ներկայացվող պահանջները                 

Ավագ դպրոցի դասավանդողներ Սիլվա Հարությունյանը, Իրինա Ապոյանը և Հերմինե Գևորգյանը մշակել են Ավագ դպրոցի 2020-2021 ուստարվա անգլերենի առարկայական ծրագրերը ըստ դասարանների.

9-րդ դասարան 

10-րդ, 11-րդ և 12-րդ դասարաններ

Ստեղծագործական ծավալուն աշխատանք է կատարել Աննա Գանջալյանը: Նա ստեղծել է 2-րդ դասարանի անգլերենի գիրք-տետր-դասագիրքը իր ձայնագրություններով:

Կատարվել են հոդվածների հայերենից անգլերեն թարգմանություններ

Իրինա Ապոյան 

Յուրա գանջալյան

Անի Մրտեյան

Հերմինե Գևորգյան

Հայկուհի Հովհաննիսյան 

 

Դասընթացի ծրագրին ներկայացվող պահանջները

1. Դասընթացի ծրագիրը պետք է ունենա իր ընդհանուր նպատակը, որը պետք է սահմանի դասընթացի ընդհանուր նպատակաուղղվածությունը՝ իր ընդհանուր տարեվերջյան վերջնարդյունքներով: Օտար լեզվի դասընթացի ծրագրում պետք է հստակ նշվի լեզվի իմացության համաեվրոպական համակարգի մակարդակը, որին իր տարեվերջյան վերջնարդյունքներով ձգտում է տվյալ դասընթացով ուսուցումը:
2. Դասընթացի ծրագրի երկրորդ կարևոր բաղադրիչը առարկայական կարողությունների ձևակերպումն է: Օտար լեզվի դասընթացի ծրագիրը պետք է պարունակի տվյալ տարիքային խմբում, դասարանում ձևավորվող հետևյալ լեզվական կարողությունները՝ ունկնդրելու կամ լսելով հասկանալու, փոխներգործության տարրերով խոսելու, ընթերցելով հասկանալու, փոխներգործության տարրերով գրելու, մայրենիից օտար լեզու և օտար լեզվից մայրենի գրավոր և բանավոր թարգմանելու:
3. Դասընթացի երրորդ կարևոր բաղադրիչը բովանդակությունն է: Ծրագրի բովանդակային ամբողջությունը ձևավորվում է նախագծային և թեմատիկ ուսումնառությամբ: Յուրաքանչյուր նախագիծ կամ ուսումնառության թեմա իր հերթին ունենում է իր նպատակը, ձևավորվող առարկայական (լեզվական) կարողությունները, բառապաշարը, գործնական քերականության լեզվական կառուցվածքները:

Վերջում պետք է ասեմ, որ դասընթացի ծրագիրը պետք է իրատեսական լինի: Այն պետք է համապատասխանի տվյալ դասարանի սովորողների նախնական առարկայական գիտելիքներին և կարողություններին: Ընդհանրապես, որևէ տարիքային խմբի, դասարանի համար առարկայական ծրագիրը կազմելիս ենթադրում են, որ ուսումնական տարվա սկզբում տվյալ դասարանի սովորողների առարկայական կարողությունները համընկնում են նախորդ ուսումնական տարվա տարեվերջյան վերջնարդյունքներին, ինչը շատ դեպքերում չի լինում: Այդ անհամապատասխանությունը վերացնելու համար դասավանդողները պետք է ուսումնական տարվա առաջին օրերին ախտորոշիչ առաջադրանքներ տան իրենց սովորողներին: Այդ ախտորոշիչ առաջադրանքների կատարումը մեծապես կարող է ուղղորդել դասավանդողներին սկսել իրենց դասընթացի ծրագրի իրականացումը ավելի անհատականացված աշխատանքային պլանով:

Այդ է պատճառը, որ տվյալ դասարանի սովորողների համար կազմված անհատականացված աշխատանքային պլանը շատ ավելի կարևոր է և իրատեսական, քան ամռանը կազմած դասընթացի անթերի ու իդեալական ծրագիրը:

 

Ինչու՞ եմ միացել մասնագիտական զարգացման «Դպիր» խմբին

«Դպիր» էլեկտրոնային մանկավարժական ամսագիրը մեր կրթահամալիրի հեղինակային մանկավարժության տարածման լուրջ հարթակ է:

Միացել եմ այս խմբին, որովհետև սիրում եմ «Դպիրը» և ուզում եմ մասնագիտական առումով այն ավելի լավը տեսնել:

Իմ աշխատանքը խմբում.

1. Մի որևէ մանկավարժական կարևոր հարց ուսումնասիրել անգլիալեզու հրապարակումներում և ուսումնասիրության հիման վրա նշված հարցը լուսաբանող հոդված ստեղծել:
2. Իրականացնել կրթահամալիրի դասավանդողների հաջողված հոդվածների թարգմանությունը անգլերեն:
3. Խմբագրել այլ դասավանդողների հայերենից անգլերեն թարգմանությունները, ինչպես նաև՝ անգլերեն գրված հոդվածները:

Ինչպե՞ս ավելի լավը դարձնել Դպիրը

1. Ինչպես աշխարհի բոլոր ամսագրերի բոլոր հոդվածները, Դպիրի յուրաքանչյուր հոդված պետք է ունենա հրապարակման երևացող տարեթիվը, ամսաթիվը: Ոչինչ չի ասում ընթերցողին 7 (155) թվերը: Միգուցե դա արդեն հնացած հոդված է:  Ընթերցողի համար շատ կարևոր է հոդվածի թարմ լինելը:
2. Երբ այլոց փորձի ուսումնասիրություն եմ անում, շատ անգլիալեզու հոդվածներ եմ կարդում և երբեք չեմ հանդիպում մի որևէ հղում հոդվածի մեջ: Մեր հոդվածներում չափազանց շատ են հղումները: Եթե ընթերցողը բացի այդ բոլոր հղումները, դիտի բոլոր տեսաֆիլմերը, կարդա լրացուցիչ նյութերը, նախագծերի տեքստերը, կձանձրանա և կմոռանա, թե ինչ կարևոր հարց էր բարձրացնում հոդվածը, կկորցնի հետաքրքրությունը առաջարկվող մեթոդական մշակման վերաբերյալ:

Առաջարկում եմ բոլոր կարևոր հղումները իրենց վերնագրերով ներկայացնել       հոդվածի վերջում: Իսկ հոդվածը շարադրել որքան հնարավոր է մատչելի: Միշտ մտածել այն մասին, որ ընթերցողն առաջին անգամ է իրազեկվում մեր կրթահամալիրի, կրթահամալիրի հեղինակային մանկավարժության մասին:

 Ինչպե՞ս ավելի ճանաչելի դարձնել Դպիրը և ինչպե՞ս ավելի լավ տարածել մեր հեղինակային մանկավարժական փորձը    

Առաջարկում եմ ստեղծել «Դպիր» մանկավարժական ամսագրի առանձին անգլերեն կայքը, որպես առանձին անգլիալեզու մանկավարժական կայք:

Երբ Դպիրում հրապարակված մի որևէ հայերեն հոդվածի անուն գրենք և Google-ի որոնման տիրույթում հրահանգ տանք, հավանականությունը մեծ է, որ որոնումը կբերի մեր հոդվածի դպիրյան հղումը: Հավանականությունը շատ ավելի քիչ է անգլերեն էջի հրապարակումների դեպքում: Պատճառն այն է, որ Դպիրի անգլերեն էջի հրապարակումները կարդալու համար նախ պետք է հայերեն իմանալ: Պետք է կարողանալ հայերեն կարդալ «Դպիր» բառը, ինչ-որ կերպ կռահել, որ դա մանկավարժական ամսագիր է և ինչ-որ զգայարանով կռահել, որ այդ ամսագիրն ունի նաև անգլերեն էջ, նպատակաուղղված որոնել և գտնել այդ էջը:

 

Օտար լեզուների առարկայական նոր չափորոշիչների և ծրագրերի մասին

Օտար լեզվի առարկայական նոր չափորոշիչները և ծրագրերը

2010 թվականի սեպտեմբերին Եվրոխորհրդի ժամանակակից լեզուների եվրոպական կենտրոնի հրավերով Ավստրիայի Գրաց քաղաքում մասնակցեցի «Սովորողների գրավոր խոսքի գնահատումը» միջազգային բանաժողովին, որին մասնակցում էին Եվրոպայի 30 երկրների անգլերենի առաջատար ուսուցիչներ: Աշխատանքային սեմինարների ընթացքում մշակեցինք հանրակրթական դպրոցի տարրական դասարանների գրավոր խոսքին վերաբերող չափորոշիչներ: Սեմինարավարը խորհուրդ տվեց մեզ տուն վերադառնալուն պես նույն ոգով շարունակել այդ աշխատանքը հանրակրթության բոլոր երեք աստիճանների համար՝ հաշվի առնելով խոսքային գործունեության չորս բաղադրիչները՝ ընթերցելով հասկանալը,  լսելով հասկանալը, խոսելը և գրելը:

Մոտ 2-3 ամիսների ինտենսիվ աշխատանքի արդյունքում 2011-ի Դպիրյան մի համարում հրապարակվեց իմ «Անգլերեն սովորողներին ներկայացվող ընդհանրական որակական պահանջներ» վերնագրով ծավալուն աշխատանքը, որը փաստորեն Հայաստանում «օտար լեզու» ոլորտի՝ տվյալ դեպքում անգլերենի, առաջին  հանրակրթական եռաստիճան  չափորոշիչներն էին ըստ լեզուների իմացության (իրազեկության) համաեվրոպական համակարգի սանդղակների`A1, A2, B1, B2, C1 և C2: Իմ մշակած չափորոշիչները վերջանում էին B1 մակարդակով, քանի որ Հայաստանում հանրակրթության օտար լեզվի իմացության մակարդակը միշտ էլ սահմանվել է B1-ը:

Արդեն երրորդ օրն է, ինչ ուսումնասիրում եմ «Օտար լեզվի առարկայական նոր չափորոշիչները և ծրագրերը» և խորապես գիտակցում եմ այն հսկայածավալ աշխատանքը, որն իրականացրել է հեղինակը (կամ ստեղծագործական խումբը):  Անընդունելի է մի կես ժամով աչքի անցկացնել ամիսներ և, միգուցե, տարիներ տևած աշխատանքը, թվացյալ մի սխալ միտք գտնել ու քննադատել այն՝ այդպիսով սին պատրանք ստեղծել, թե դու ավելի լավ ես պատկերացնում ամեն ինչ:

Ի տարբերություն այլ ուսումնական առարկաների, օտար լեզուների առարկայական չափորոշիչների և ծրագրերի համար հիմք է հանդիսացել Լեզուների իմացության համաեվրոպական համակարգը, որը մշակել են Եվրոխորհրդի լավագույն գործող մասնագետները: Այդ պատճառով էլ որակային առումով ընդունելի է:

Կառուցվածքը սկզբունքորեն նոր է՝ տրամաբանական զարգացումներով.

1. Օտար լեզու դասավանդման նպատակը և խնդիրները
2. Նպատակի ու խնդիրների ձևակերպումներից հետո ինձ համար նորություն էր ո՚չ թե լեզվական կարողությունների շարադրանքը, այլ այն կարողունակությունների ձևակերպումները, որոնց ձևավորմանն են միտված լինելու օտար լեզվի դասընթացները: Այսինքն՝ օտար լեզվի դասագրքերի բովանդակային հանձնարարականներ են տրվում: Օրինակ՝ առաջին հայացքից անտեղի ու ավելորդ են թվում «տեղեկատվական հոսքի մեջ կողմնորոշվելու հմտություն և մեդիագրագիտություն», «ինքնավար սովորելու և աշխատելու հմտություններ», «հասարակության կյանքի (մշակութային, պետաիրավական և տնտեսական ոլորտներ) ճանաչում և անկողմնակալ ընկալում» ձևակերպումները: Հեղինակն այն միտքն է առաջ քաշում, որ դասագրքերում նման բովանդակությամբ տեքստեր լինեն, որպեսզի սովորողը կարողանա հաղորդակցվել այդ թեմաներին բնորոշ թեմատիկ բառապաշարով, տերմիններով:
3. Այնուհետև ավելի մանրամասն տրվում են այդ կարողունակությունների ձևակերպումները ըստ կրթական աստիճանների՝ տարրական, միջին և ավագ:
4. Իսկ հիմա քննարկենք չափարոշչային ամենակարևոր փոփոխությունը, որն առաջարկվում է այս նոր փաստաթղթով: Այստեղ է, որ ես ոչ մի կերպ չեմ համաձայնվում հեղինակի (հեղինակների հետ):

Ինչպես արդեն նշել եմ, իմ մշակած չափորոշիչները վերջանում էին B1 մակարդակով, քանի որ Հայաստանում հանրակրթության օտար լեզվի իմացության վերջնարդյունքը՝ մակարդակը միշտ էլ սահմանվել է B1-ը: Նոր համակարգով առաջարկվում են հետևյալ մակարդակները ըստ կրթական աստիճանների՝

Տարրական դպրոց

4-րդ դասարանում ուսումնառության վերջնարդյունքները հավասարեցվում են A1 մակարդակին:

6-րդ դասարանում ուսումնառության վերջնարդյունքները հավասարեցվում են A2 մակարդակին: (Այժմյան չափորոշիչներով և գործող առարկայական ծրագրով A2 մակարդակին սովորողները հասնում են միջին դպրոցի վերջում և այդ մակարդակով 9-րդ դասարանի վերջում ավարտական քննություն են տալիս:

Միջին դպրոց 

9-րդ դասարանում ուսումնառության վերջնարդյունքները հավասարեցվում են B1 մակարդակին: Այժմյան չափորոշիչներով և գործող ծրագրերով սովորողները B1 մակարդակով ավագ դպրոցի ավարտական և համալսարանների ընդունելության քննություն են տալիս 12-րդ դասարանում:

Ավագ դպրոց 

12-րդ դասարանում ուսումնառության վերջնարդյունքները հավասարեցվում են լեզվական B2 մակարդակին: Կարծում եմ, որ B2 մակարդակը տրամաբանական կլիներ, եթե միջնակարգ կրթությունը պարտադիր չլիներ (ավագ դպրոցում սովորելը պարտադիր չլիներ): B2 մակարդակը անգլերենի AELTS միջազգային քննության 6 միավորն է (կամ էլ TOEFL-ի 90-ը), որով ընդունվում են աշխարհի ցանկացած համալսարան: Համեմատության համար ասեմ, որ Բրյուսովի անվան համալսարանի ավարտական կուրսի ուսանողների մեծ մասը հենց այդ մակարդակն ունի: Մեր կրթական օրենքը պահանջում է, որ միջին դպրոցն ավարտողը սովորի նաև ավագ դպրոցում՝ անկախ այն բանից, թե արդյոք ինչ մոտիվացիա ունի սովորելու. ուզու՞մ է կրթությունը շարունակել համալսարանում, թե՞ ոչ: Այս պայմաններում ուտոպիա է բոլորին պարտադրել օտար լեզվի B2 մակարդակը:

5. Օտար լեզուների առարկայական չափորոշիչներ

Մանրամասն ներկայացված են կրթական եռաստիճան չափորոշիչները՝ հաղորդակցություն, մշակույթ, քննական և հետազոտական միտք, ինքնություն բաժիններով: Ներկայացման ձևը, լեզուն, առանձնացված ուղղությունները  ճշգրիտ և հավաստի են:

6. Նույնպիսի մանրամասնությամբ և սկզբունքային հետևողականությամբ ներկայացված են առարկայական չափորոշիչների հիման վրա կազմված առարկայական ծրագրերը ըստ դասարանների և ըստ հաղորդակցություն, մշակույթ, քննական և հետազոտական միտք, ինքնություն բաժինների: Կրթության կազմակերպման այսպիսի բարեխիղճ աշխատանքը նախարարության կողմից նորություն է հայ իրականության մեջ:

7. Օտար լեզուների առարկայական ծրագրի բովանդակային միջուկը ըստ դասարանների

Ներկայացվում են ուսումնասիրվող թեմաները իրենց ժամաքանակներով: Ըստ դասարանների ներկայացված են տվյալ թեմաներին առնչվող հարցերը, հնարավոր բովանդակային քննարկումները, ինչպես նաև միջառարկայական կապերը ըստ դասարանների: Առաջին անգամն եմ տեսնում այսպիսի լայնածավալ, խիստ անհրաժեշտ ու պատասխանատվության զգացումով արված աշխատանք իմ բնագավառում հայի կողմից:

8. Վերջում առանձին առանձին տրված են անգլերենի, ֆրանսերենի, գերմաներենի «հնչյունաբանությունը, բառապաշարը և քերականությունը ըստ դասարանների»: Այս առումով հատուկ վերաբերմունք է տրված ռուսերենին: Ռուսերենի ծրագիրը գրված է ամբողջությամբ ըստ դասարանների՝ իր բովանդակային միջուկի թեմաներով, հնչյունաբանությամբ, բառապաշարով և քերականությամբ:   

Իմ առաջարկությունը.

1. Դիմել հեղինակին (հեղինակներին), որպեսզի մի մակարդակ ներքև իջնեն՝ կրթական աստիճանների վերջնարդյունքները շարադրելիս: Հիմա մեր դպրոցների սովորողները և դասավանդողները, մեր ընդհանուր մշակույթով պատրաստ չենք, որ միջնակարգ դպրոցի ավարտական մակարդը լինի B2-ը:
2. Ճիշտ է, մեր կրթահամալիրը հեղինակային մանկավարժություն է իրականացնում, իսկ մեր դասավանդողներն էլ այդ մանկավարժության հեղինակներն են, բայց, այնուամենայնիվ, առաջարկում եմ, որ օտար լեզվի մեր դասավանդողները ուշադիր ուսումնասիրեն այս լայնածավալ կրթական փաստաթուղթը: Վստահ եմ, որ շատ այստեղ նրանք կարևոր մտքեր, գաղափարներ, գործունեության տեսակներ կգտնեն, որոնք օգտակար կլինեն իրենց աշխատանքում: Ես ընդամենը երեք օր եմ կարդացել, ուսումնասիրել, բայց գտնում եմ, որ դեռ շատ բան կա քաղելու այստեղից:

Քանդակագործների ստեղծագործական հավաք-փառատոնի նախօրեին

Վաղը մեկնարկում է Քանդակագործների ամենամյա ստեղծագործական հավաք-փառատոնը, որին այս տարի տրվել է մի առանձնակի անուն «Սասնալանջ կամ Մհերի դուռ»:  

Իսկ արվեստի ի՞նչ գործեր ստեղծվեցին անցյալ տարվա Քանդակագործության, ճարտարապետության և շրջակա միջավայրի միջազգային փառատոնը: Որտե՞ղ են տեղադրվել և ինչպե՞ս են պահպանվում անցյալ տարվա փառատոնի ընթացքում ստեղծված աշխատանքները: Այս երկու հարցերի դրականորեն արժևորված պատասխանները կարող են ստեղծագործական աշխատանքի նոր ոգևորություն հաղորդել վաղը մեկնարկող փառատոնի մասնակիցներին:

Երեկ ես եղա կրթահամալիրի բոլոր դպրոցներում՝ համոզվելու համար, որ կլինի այդ նոր ոգևորությունը:

Գոռ Դավթյանի «Մայրություն» քանդակը տեղադրված է Հարավային դպրոց-պարտեզի մուտքի մոտ: Մայրության էությունը կա այս քանդակի մեջ՝ սեր, քնքշանք, ապահովություն, մանկիկի համար տաքուկ գիրկ:  Շրջակայքը մաքուր է ու խնամված: Միայն պետք է քանդակի պատվանդանի վրա ցուցանակ լինի «Մայրություն. քանդակագործ՝ Գոռ Դավթյան, 2019»:

Քոլեջի այգում է տեղադրված խաղող ճմռելու ավազանը, որի հեղինակն է Հովհաննես Գրիգորյանը: Այսպես էի գրել այս գործի մասին անցյալ տարի. «Նպատակին հասնելու անկոտրուն համառություն, ֆիզիկական ուժ ու քաջ առողջություն է հարկավոր այս հսկայական պառկած քարից խաղողի ճմռման ավազան կերտելու համար: Չնայած իր հասուն տարիքին, Հովհաննես Գրիգորյանը ծնկած կամ կռացած դիրքով ամեն օր ժամերով զգույշ մրճնահարվածներ է տալիս հատիչին: Մի քանի օրերի տքնաջան աշխատանքից հետո քարն արդեն ունի նկատելի գոգավորություն ու նմանվում է ավազանի, իսկ քարե ավազանի եզրերին խաղողի զարդաքանդակներ են: Երբ աշխատանքն ավարտվի, այն դրվելու է կրթահամալիրի քոլեջի Խաղողի և գինու դպրոցի բակում և արվեստի գործ լինելուց բացի ունենալու է նաև կիրառական նշանակություն:» Իսկ այժն այս քարե ավազանը դրված է Քոլեջի այգու վերջում, բոլոր աչքերից հեռու և առանց ցուցանակ:

Այսօր առավոտյան ես խոսեցի Վիգեն Ավետիսի հետ հեռախոսով: Նա ասաց, որ ցուցանակը դրվելու է և ավազանն էլ տեղադրվելու է Խաղողի և գինու դպրոցի դիմաց՝ նորաստեղծ խաղողի մետաղյա թառմաների տակ: Քանդակը կգտնի իր տեղը:

Վրացի քանդակագործ Արչիլ Դադիշվիլու «Իսկ դու գիտե՞ս, թե ինչպես է ստեղծվել աշխարհը» փիլիսոփայական հարց-անունով քանդակը գտել է իր մշտական ու արժանի տեղը՝ Արևելյան դպրոց-պարտեզ տանող արահետի սկզբնամասում՝ երևացող, կոկիկ, խնամված ու ցուցանակով:

Չին քանդակագործ Ջի Ֆու Ժոուի խմելու ջրի աղբյուրի քանդակը, նույնպես իր մշտական ու ճիշտ տեղն է գտել՝ Մայր դպրոցի մարզահրապարակում: Աղբյուրի վրա չինարեն հիերոգլիֆներով և հայերեն խորհրդանշական չորս բառ է գրված՝ Հայաստան, Չինաստան, Ընկերներ, Աղբյուր: Ինչպես ամենուրեք մեր կրթահամալիրի դպրոցների բակերում և այգիներում տարածքը խնամված է, քանդակի վրա առկա է ցուցանակը, բայց մի տեխնիկական հարց կա, որը լուծում է պահանջում: Պետք է տեղադրվի քանդակի ոճին արժանի ծորակ և հետադարձ ջրի խողովակ:

Իսկ հիմա մտնում ենք Մայր դպրոցի դիմացի ծառաշատ այգին՝ անցյալ տարվա փառատոնի արարման հարթակը: Այստեղ իր նշանակությամբ ու մոնումենտալ վեհությամբ առանձնանում է իտալացի քանդակագործ Մասիմո Լիպիի մեծածավալ  ստեղծագործությունը՝ մեծ ու փայլող աչքերով Հիսուսի խորաթափանց դեմքը:

Վիգեն Ավետիսը տեղեկացրեց, որ որոշում է կայացվել այն մասին, որ արձանը նվիրվում է Էջմիածին քաղաքին և այն տեղադրվելու է Սուրբ Մարիամ խոնարհված եկեղեցու և քաղաքի մշակույթի տան հարևանությամբ՝ մի երևացող ու արժանի տեղում: Արձանի տեղադրման և բացման արարողությունը կլինի, երբ Մասիմո Լիպին կարողանա գալ Հայաստան:

Հնարավոր չէ առանց զայրույթի ու անտարբեր անցնել Ալիսա Դանիելյանի «Հայաստան» քանդակի կողքով, որը «Մասիս և Սիս առագաստներով» մի առագաստանավի է նմանվում: Մերօրյա ինչ-որ վանդալների խումբ շրջել է արձանը: Անցյալ տարի, երբ Ալիսան առագաստներն էր քանդակում և դեռ չէր որոշել, թե ինչ է լինելու իր քանդակի անունը, ես նմանեցրել էի այն Ռուբեն Հախվերդիանի «Իմ փոքրիկ նավակ» երգին և այսպես էի գրել. «Փանոս Թեռլեմեզյանի անվան գեղարվեստի պետական քոլեջի ուսանող Ալիսա Դանիելյանը փոքրիկ աղջկա երազանքի երևակայական նավն է ստեղծում, որը չնայած սպիտակ ու կարծր քարից է կերտվում, մի օր հասնելու է «կապուտակ ծովին»՝ իր հետ տանելով փոքրիկ աղջկան, որը երևում է, եթե այլ դիտանկյունից նայենք այդ բոլորաքանդակին»: Հայաստանի քարտեզի ուրվագիծը նույնպես աղջկա գլուխ է հիշեցնում և, միգուցե, այդ է պատճառը, որ Ալիսան իր քանդակը «Հայաստան» է անվանել: Հեռախոսազրույցի ժամանակ Վիգեն Ավետիսը խոստացավ, որ անպայման քանդակը իր «Հայաստան» ցուցանակով ուղղվելու է և դրվելու է իր տեղում մինչև վաղը: Հավատում եմ:

Արևմտյան Դպրոց-պարտեզի բակում մի հետաքրքիր քանդակ է տեղադրված, որը չունի որևէ ցուցանակ: Ո՞վ է քանդակի հեղինակը, ինչպե՞ս այն կանվաներ հեղինակը: Ձեռքերը կապվա՞ծ են, ազատությու՞ն է ուզում: Վիգեն Ավետիսը հուշեց ինձ, որ արձանը կոչվում է «Ծաղրածու»: Հիմա ամեն ինչ պարզ է: Ծաղրածուն ազատ է, իր տարերքի մեջ է, երբ բեմի վրա է, իսկ բեմից դուրս նա խեղկատակի կնմանվի, եթե նորից իր տարերքի մեջ լինի: Փաստորեն նա բեմի՝ ազատության ձգտող ծաղրածու է: Հասկացա: Մնում է պարզել հեղինակի անունը: Երբ այս հոդվածը վերջացրել էի, Քնարիկ Ներսիսյանը իմ հարցմանը պատասխանեց, որ «Ծաղրածուի» հեղինակը Փանոս Թեռլեմեզյանի անվան Գեղարվեստի քոլեջի ուսանող Ռազմիկ Ապրոյանն է: Կեցցե՚ս, Ռազմիկ:

Արևմտյան դպրոց-պարտեզի այգու հակառակ կողմում մի քանդակ կա, որը նույնպես ցուցանակ չունի, բայց առանց ցուցանակի էլ պարզ է, որ դա Կորյուն Գևորգյանի քանդակն է: «Նրբագեղություն, գեղեցկություն, էսթետիկական հաճույք պարգևող» բառերով են բնորոշվում Կորյուն Գևորգյանի աշխատանքները: Ոչ մի տողատակի թաքնված միտք, ոչ մի խորամանկ խորհրդանշանակություն. պարզապես պետք է նայել ու հիանալ աչք շոյող գեղեցկությամբ: Թվում է, որ ոչ մի հատիչով մրճնահարված չի ստացել այս ջրահարսի նմանվող գեղեցկուհին: Մի խոսքով, այստեղ Կորյունն է աշխատել:

Ամենուրեք այնպես խնամված է ու մաքուր: Լավ է, որ այս գեղեցկուհին այս մաքուր ու խնամված միջավայրում է:

Իսկ հիմա գնում ենք Հյուսիսային դպրոց-պարտեզ: Տեսնենք, թե ինչ քանդակներով է ներկայանում մեր արտմիջավայրի հոգևոր կենտրոնը՝ Հյուսիսային դպրոց-պարտեզը իր մեջ ներառված Վիգեն Ավետիսի Քանդակի դպրոցով:

Քանդակների առումով ամենաներկայանալին այստեղ Սիենայի հրապարակն է, որը համալիր աշխատանք է և որի հեղինակը Քրիստոֆեր Լիպպին է՝ Մասսիմո Լիպիի որդին:

Փոքրիկ հրապարակի սկզբում մի քարի վրա աչք է քանդակված, որի անցքից եթե նայենք, կտեսնենք մի քիչ վերևում տեղադրված հրեշտակի արձանը:

Սիենայի հրապարակի ամենախորհրդանշական քանդակը «Բողբոջ»-ն է: Քրիստոֆերի մտահղացմամբ այդ քանդակը խաղողի թառմայի հենասյուն է պատկերում և խորհրդանշում է սովորող երեխաներին, ովքեր իրենց ուսերին են պահում ապագա կենսահաստատ բերքի ծանրությունը: Կյանքն է այդպիսին. ապագան այժմյան սովորողների ուսերին է լինելու:

Վիգեն Ավետիս Քանդակի դպրոցի հարևանությամբ տեղադրված է Ստավրոպոլցի քանդակագործ Իվան Կիսլիչենկոյի երևակայություն խթանող «Արևը ամպերի մեջ» ստեղծագործությունը: Որքան մոտ է թեման երեխաների ոգուն: Աշխարհում երևի չկա մի երեխա, ով երեք տարեկանում արդեն արև նկարած չլինի: Քանդակին նայելիս թվում է, որ ամպերն ու արևը շարժման մեջ են երկնքում:

Նորից եմ ուզում շեշտել, որ ամենուրեք զգացվում է շրջակա միջավայրի ճաշակը, ամենօրյա խնամքը ու մաքրությունը: Սա նույնպես արվեստ է, որը ավելի տքնաջան ու տարիների երկարատև աշխատանքի ձեռակերտ ստեղծագործություն է:

Այսքանով վերջացնում եմ մեր փառատոնյան անցած ճանապարհի ներկայացումը, իսկ ի՞նչ է սպասում մեզ վաղը: Կրթահամալիրի տնօրենը արդեն զնդանի վրա զնգացրել է հունիսի 15-ին մեկնարկող 2020-ի Քանդակագործների ստեղծագործական հավաք-փառատոնի կանչը:

Սպասվում է, որ այս հավաք-փառատոնով մեր Մայր դպրոցի սարալանջը վերածվելու է Սասնալանջի: «Սասնա ծռեր»-ի թեմաներով քանդակներ են արարվելու Մայր դպրոցի ծառաշատ այգում: Նորից լսվելու են հատիչով մրճնահարվածների հազարավոր ձայներ: Սպասվում է նաև, որ սարալանջի դիմացի պատին Մհերի կիսաբաց դուռն է նկարվելու կամ քանդակվելու: Գիտե՞ք, որ Մհերը դուրս է եկել:

Իմ աշխատանքային գործունեությունը հունիսի 8-ից 30-ը

Ամենօրյա ընթացիկ աշխատանքներ

1. Անգլերեն և այլ օտար լեզուներ դասավանդողների աշխատանքային գործունեության մասին տեղեկանքների պատրաստում – ամեն օր մեկ ժամ:
2. Ամեն օր ժամը 15:00-16:00 տնօրենի հետ առցանց հանդիպման մասնակից:

Առցանց մասնակցություն.  հունիսի 11-ին ժամը 12:00-ին.  միջին մասնագիտական կրթության 2019-2020 ուստարվա շրջանավարտների դիպլոմային նախագծի պաշտպանություն. «Զբոսաշրջային ծառայությունների կազմակերպում՝ օտար լեզվի խորացված իմացությամբ».

1. Կրթահամալիրի կայքի անգլերեն էջի սպասարկում – ամեն օր մեկ ժամ:
2.  Թարգմանական աշխատանք – ամեն օր 5 ժամ: Հայերենից անգլերեն եմ թարգմանելու Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիր հիմնադրամի կանոնադրությունը: Անգլերեն եմ թարգմանելու քանդակագործների ստեղծագործական հավաքին, հունիսյան ստուգատեսներին վերաբերող նյութերը:
3. Համակարգելու եմ անգլերենի և ռուսերենի հունիսյան ֆլեշմոբները: Հունիսյան ֆլեշմոբը լինելու է թարգմանական՝ թարգմանական ստուգատեսին համահունչ:

 

Հունիսյան նախագծեր

1. Սասնալանջը տեսաֆիլմով, լուսանկարներով և համապատասխան տեքստով  հայերեն և անգլերեն ներկայացնել որպես Երևանի տեսարժան վայր: Նախագծի արդյունքը 2020-2021 ուստարում կծառայի որպես ուսումնական նյութ «Զբոսաշրջության ծառայությունների կազմակերպում» մասնագիտությունը սովորողների համար:

Աշխատանքի ընթացքը.

Սկզբում ներկայացվելու է սարալանջը մինչև քանդակագործների ստեղծագործական հավաքը: Երբ սկսվի հավաքը, սարալանջն արդեն ներկայացվելու է որպես Սասնալանջ՝ իր ստեղծվող քանդակներով, սարալանջի պատի ձևավորումներով:

Աշխատանքներն իրականացնելու եմ իմ թոռնուհի Նարե Մելքոնյանի հետ:

2. Մասնակցություն թարգմանական ստուգատեսին

Որպես խորհրդատու ուսուցիչ ղեկավարելու եմ Միլենա Շամոյանի «Հայկական ազգային ծեսեր» ուսումնասիրություն-հոդվածի հայերենից անգլերեն թարգմանական աշխատանքը:

Թարգմանական ստուգատեսին եմ ներկայացնելու 2019-2020 ուստարվա ընթացքում իմ կատարած լավագույն թարգմանությունները:

 

 

 

Առցանց հանդիպում Կրթահամալիրի տնօրենի հետ

Հունիսի 2-ին, ժամը 15:00

Առցանց հանդիպմանը մասնակցում են Միջին դպրոցում անգլերեն դասավանդողներ Անահիտ Մելքոնյանը, Տաթևիկ Ալեքսանյանը և Լուսինե Բուշը:

Անահիտ Մելքոնյան

Հայտ է ներկայացրել Միջին դպրոցի 6-րդ և 7-րդ դասարաններում անգլերենի հանրակրթական և ընտրությամբ դասընթացներ դասավանդելու համար: Բլոգում առկա է Միջին դպրոցի անգլերենի առարկայական ծրագրերը: 6-րդ դասարան
7-րդ դասարան

Հրապարակված է ընտրությամբ գործունեության ծրագիրը:

Դպիրում տարբեր տարիներին հրապարակված 8 հոդված ունի: Վերջինը հրապարակվել է այս տարվա մայիսին՝ «Հեռավար ուսուցման հնարավորությունները»:

Անահիտ Մելքոնյանը կազմել է 2020-ի անգլերենի ապրիլյան ֆլեշմոբի առաջադրանքը Միջին դպրոցի համար:

Իրականացված նախագծեր.

Մարտի 2-6-ը առցանց ուսումնառության ընթացքում 46 սովորողներ ներկայացրել են իրենց աշխատանքները:

Միջին դպրոցի «Սարալանջ» ռադիոն առցանց ուսուցման մասին:

Մարտի 16-23-ը 

Իրականացվել են «Մեր դպրոցի գրադարանը» և «Մեր տան գրադարանը» նախագծերը: Սովորողները գրել են շարադրություններ տարբեր թեմաներով, պատրաստել են տեսաֆիլմեր:

Can you play a musical instrument?

«Ձոն» ստուգատես

Ապրիլի 13-17

7- րդ դասարան
6-րդ դասարան
Ընտրությամբ խումբ

Ապրիլի 20-24

Հեռավար-առցանց-ընտանեկան դպրոց.

6-րդ դասարան

7-րդ դասարան

Մի քանի սովորողների հետ մասնակցել է ապրիլի 24-ի ծառատունկին: «Սարալանջ» ռադիոյի արձագանքը՝ «Կանաչ ապրումի օր»՝:

Ապրիլի 27-30

Սովորողների ընտանեկան նախագծերի ամփոփումը

• ԱՌՑԱՆՑ ՈՒՍՈՒՑՄԱՆ ԻՄ ՇԱԲԱԹԸ
• ԳԵՐԴԱՍՏԱՆԻՍ ՀԵՏՔԵՐՈՎ…
• ՆԱԽԱԳԻԾ՝ «ՄԱՐԴՈՒ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐ» ՖԻԼՄԱՇԱՐ
• A DAY WITHOUT YOUR MOBILE PHONE
• «ՍԱՐԱԼԱՆՋ» ՌԱԴԻՈ, ՄԻՋԻՆ ԴՊՐՈՑ
• ՏԵՍԱԴԱՍԵՐ առցանց դասերի հղումներ
• ՄԱՅԻՍԻ 11-22, ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐ
• «ՍԱՐԱԼԱՆՋ» TV-Ն՝ ՍԱՐԱԼԱՆՋԻՑ
• ԹԱՐԳՄԱՆՈՒՄ ԵՆՔ… ԱՐԴՅՈՒՆՔՆԵՐ

Բլոգային հրապարակումների ամսական ցուցանիշներ

Հունիսյան ճամբար

—————————————————————————————————————————————–

Տաթև Ալեքսանյան

Տաթև Ալեքսանյանը հայտ է ներկայացրել

Հրապարակված է Միջին դպրոցում անգլերենի դասավանդման առարկայական ծրագիրը:

Մեթոդական մշակում, հոդված <<Առցանց-հեռավար ուսուցման իմ փորձից>>

Ընտրությամբ գործունեության դասընթաց և նախագծեր

Կազմել է Միջին դպրոցի անգլերենի մարտյան և մայիսյան ֆլեշմոբների առաջադրանքները:

Բլոգային հրապարակումների ամսական ցուցանիշներ՝  սեպտեմբեր 6, հոկտեմբեր 9, նոյեմբեր 8, դեկտեմբեր 7, Հունվար 7, փետրվար 9, մարտ 11, ապրիլ 20, մայիս 12:

Ուշագրավ է Տաթև Ալեքսանյանի դուստր Էմմա Ազարումյանի ուսումնական բլոգի «Մեր ընտանեկան դպրոցը» էջը:

Ուսումնական երրորդ առցանց շրջանում իրականացված նախագծերը

Let’s speak English

Easter in Armenia and in my family

The ship of friendship

Music in my life

We read Charents

We read Teryan

How to have a long and healthy life

Մարտ-մայիս ամիսների առցանց դասերի հղումները

Չորրորդ ուսումնական շրջան

—————————————————————————————————————————————–

Լուսինե Բուշ

• դասընթացի (դասընթացների) ծրագրի
• մեթոդական մշակումների, հոդվածների
  
• բլոգային հրապարակումների ամսական ցուցանիշներ
• մարտ-մայիսի հրապարակումների՝
  տեսադասերի
  ուսումնական նախագծերի
• ընտանեկան դպրոցի խորհրդատվության
• հունիսյան նախագծեր

Հոդվածներ

• https://dpir.mskh.am/hy/node/2104
• https://dpir.mskh.am/hy/node/2061
• https://dpir.mskh.am/hy/node/2253

Հոդվածի թարգմանություն (Հասմիկ Ղազարյանի)

https://dpir.mskh.am/ru/node/2058

Հեռավար ճամբարն էլ իր առանձնահատուկ հետաքրքրությունն ունի

Սկզբում մտածում էի, որ անհնար է լինելու հեռավար ամառային ճամբար կազմակերպելը, բայց բովանդակային առումով օգնեց մեր վերջերս իրականացրած «Աշխարհահռչակ հայերը» նախագիծը:   Նախագծի հիմք էր ծառայել «We are Armenians – Մենք հայ ենք» տեսաֆիլմը: Նախագիծն ինքնին մի յուրահատուկ ուսումնական նյութ դարձավ Քոլեջի «Զբոսաշրջության ծառայությունների կազմակերպում» մասնագիտությունը սովորողների համար: Ներկայացրել էի 31 աշխարհահռչակ հայերի մասին անգլերեն կարճ տեղեկատվություն իրենց ապրած բացառիկ կյանքի ու կատարած աշխատանքների մասին, որոնց շնորհիվ ամբողջ աշխարհը ճանաչել է նրանց և ավելի մեծ հաշվով՝ հայերին: Սովորողները պետք է այդ ամբողջ նյութը հայերեն թարգմանեին: Կարծում եմ, որ սովորողների համար այդ աշխատանքը նաև ինքնակրթությանն ուղղված կարևոր քայլ էր: Ամառային ճամբարի համակարգողներ Նինել Աղանյանը և Միլենա Շամոյանը նորից ընդգրկեցին այս նախագիծը ճամբարի ծրագրում: Նպատակը՝ ընդլայնել այս հրաշալի մարդկանց մասին տեղեկատվությունը՝ օգտվելով տարբեր աղբյուրներից: Արդեն ստացվել են առաջին արդյունքները: Աշխատանքներ են ներկայացվել Արա Գուլլերի(Անահիտ Աբգարյան), Վիլյամ Սարոյանի (Գոհար Ջհանգիրայն), Սերգեյ Փարաջանովի(Ժաննա Մկրտչյան) և Քրք Քրքորյանի (Անի Պետրոսյան) մասին:

Մարդկանցից հետո երկրորդ կարևոր բանը, որը հետաքրքրում է զբոսաշրջիկին՝ ազգային խոհանոցն է, ինչը ներկայացվելու է Նինել Աղանյանի ընտանեկան նախագծով: Միլենա Շամոյանը արդեն աշխատում է «Հայկական ծեսեր» նախագծի վրա: Խորհուրդ եմ տվել նրան հեռու չգնալ՝ ուսումնասիրել, արժևորել և հայերեն ու անգլերեն ներկայացնել Մարինե Մկրտչյանի ուսումնական բլոգի նյութերը: Անհամբեր սպասում եմ ճամբարականների հարցերին, առցանց հավաքների քննարկումներին, արդեն պատրաստի աշխատանքներին:

 

 

 

Կայքի անգլերեն էջը մայիսյան հավաքի օրերին`մեկնաբանություններով

 

Մայիսի 8-ին Արևելյան դպրոց-պարտեզի 2-րդ դասարանցիների համար անգլերենի առցանց դասը վարում են անգլախոս ծնողները՝ Աննա Բեգլարյանը և Վարդուհի Աբրահամյանը

1. Հյուսիսային դպրոց-պարտեզի սովորողներ Յանա և Ռոբերտ Գևորգյանները իրենց մայրիկի հետ գիտափորձ են անում բրնձի վրա: Նրանք ուզում են ապացուցել, որ մարդու արտաբերած բառերը և մտքերը ազդում են շրջապատող միջավայրի վրա:

2. Հյուսիսային դպրոց-պարտեզի սովորողները ընթերցում են պատմվածքներ և հեքիաթներ:

3. Առաջին դասարանցիները տարբեր ձևերով կրկնում են անգլերենի այբուբենը:

4. Ավագ դպրոցի այս տարվա շրջանավարտ Մարգարիտ Կարախանյանը անգլերեն պատում է հրապարակել իր բլոգում «Ց՚տեսություն, իմ սիրելի դպրոց» Խորհրդատու՝ Սիլվա Հարությունյան

5. Իսկ սա շրջանավարտ Էլեն Կարապետյանի ց՚տեսության պատումն է իր Ավագ դպրոցի մասին: Խորհրդատու ՝ Սիլվա Հարությունյան

6. 11-րդ դասարանցիները իրենց ընտրած տարբեր թեմաներով սեփական մտքերն են շարադրել:  

 

7. 10-րդ և 11-րդ դասարանցիները ըստ «հավաքից-հավաք» նախագծի ամփոփել են իրենց կարողությունները և այլ ձեռքբերումները,որոնք ունեցել են անցնող ուսումնական տարվա ընթացքում: Խորհրդատու՝ Իրինա Ապոյան

8. Առաջարկվում է ընթերցել Դպիրում հրապարակված նոր թարգմանությունը «Ընտանեկան դպրոցի խորհրդատուի -The Teacher adviser’s notes»

 

 

 

 

Իր խոսքն է ասում «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի Քոլեջը

Հայերեն, անգլերեն, ռուսերեն, վրացերեն, իսպաներեն և իտալերեն լեզուները հնչեցին «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի Քոլեջի այսօրվա կլոր-սեղան քննարկման ժամանակ: Այսօր մայիսյան հավաքի երկրորդ օրն էր: Յուրաքանչյուր տարի մայիսյան այս օրերին կրթահամալիրի դպրոցներում և Քոլեջում ուսումնական տարվա բովանդակային ամփոփումն է լինում՝ մայիսյան հավաքը: Աննախադեպ էր այս ուսումնական տարին այս վերջին ամիսների  առցանց-հեռավար-ընտանեկան դպրոցներով: Այդ պատճառով էլ այս տարվա հավաքը հիմնականում սովորողների մարտ-ապրիլ ամիսների ուսումնառության ամփոփումն է. ի՞նչ նախագծեր ու հեռավար առաջադրանքներ են կատարել սովորողները: Ի՞նչ դժվարություններ են հաղթահարվել, ի՞նչ գիտելիքներ ու կարողություններ են ձեռք բերվել: Սրանք հարցեր են, որոնք այս օրերին առցանց քննարկվում են դասավանդողների, սովորողների, ծնողների մասնակցությամբ: Բոլոր առցանց կլոր-սեղան քննարկումները բաց են, հասանելի ու թափանցիկ: Microsoft Teams ծրագիրը թույլ է տալիս մասնակիցների մեծ քանակի մասնակցություն, արտահայտվելու հնարավորություն:

Այսօր Քոլեջում օտար լեզուների ուսումնառության օրն էր և իրենց ձեռքբերումների մասին 5 տարբեր լեզուներով խոսեցին նախադպրոցական կրթության ապագա դաստիարակները, վեբ դիզայներները, գինեգործները, գրադարանավարները, զարդա-կիրառական արվեստի մասնագետները, զբոսաշրջության ծառայությունների կազմակերպման մենեջերները, հագուստի մոդելավորողները և հացաթխման ու հրուշակեղենի արտադրության տեխնոլոգները: Այսպիսին է՝ յուրահատուկ է մեր Քոլեջը:

 

Կրթահամալիրի մանկավարժական աշխատողին ուղղված հարցաթերթիկ. Օտար լեզու դասավանդողներ

Ժամը 12:40-ին սկսում եմ ամփոփել հարցաթերթիկի պատասխանները:

Կրթահամալիրում 27 օտար լեզու դասավանդող է աշխատում: Ստացվել է 21 պատասխան:

Հարցաթերթիկը լրացրած դասավանդողների

100%-ը  հրապարակել է ընտանեկան նախագծերը իրենց բլոգներում ըստ շաբաթների:

Որպես ամենօրյա լուսաբանում հրապարակումները կազմում են 66,7%-ը:

Հեռավար-առցանց ուսուցման ընտանեկան նախագծերը հրապարակված են շաբաթական ամփոփման էջով՝ 90,5%-ը:

Ինքնակրթության նախագծերը հրապարակված են բլոգների 42,9%-ում: Ինքնակրթության նախագծերը հրապարակված չեն 46,7%-ում: Մնացած դասավանդողները գրել են, որ մշտապես կարդում են մասնագիտական հոդվածներ, դիտում տեղեկատվական նորություններ համացանցում:

Դասավանդողների 56,5%-ը նշել է, որ ինքնակրթության նախագծերի արդյունքը հրապարակել է բլոգում, իսկ 43,5%-ը արդյունքը չի հրապարակել:

Բովանդակային ուսումնասիրություն անելու դեպքում հնարավոր կլինի պարզել, թե ինչպես են որոշել ինքնակրթության արդյունքում ստեղծվածը և հրապարակել բլոգում: Հեռավար-առցանց ուսումնառության ընթացքում շատ դասավանդողներ յուրացրեցին համակարգչային նոր ծրագրեր Microsoft Teams, Zoom և այլն:

Դասավանդողների 85,7%-ը վարել է առցանց պարապմունքներ: Տեսագրվել են բոլոր առցանց պարապմունքների 42,9%-ը:

Բոլոր դասավանդողները (100%) հրապարակել են իրենց հեռավար առարկայական առաջադրանքները:

Բոլոր դասավանդողներն էլ ներգրավված են եղել կրթահամալիրային նախագծերում՝ «Զատիկ», «Ձոն մայրիկին», «Ֆլեշմոբ»:

Բոլորի մոտ բլոգը հեշտ ընթեռնելի է:

Առաջարկություն

Լավ կլիներ, որ հարցաթերթիկում մի առանձին կետով նշված լիներ հեռավար-առցանց-ընտանեկան ուսումնառության ընթացքում դասավանդողների գրած հոդվածները, թարգմանությունները, Սեբաստացի TV-I ելույթները: Պետք էր նշել Դպիրի աննախադեպ աշխուժացումը:

 

 

 

Նախագծային ուսումնառություն

ԱՄՆ Կալիֆոռնիայի նահանգի «Բաք կրթության ինստիտուտը – Buck Institute for Education» գիտական ուսումնասիրության հիման վրա առաջարկել է «Նախագծային ուսումնառության ոսկե չափորոշիչը՝ ուսումնական նախագծի հիմնական տարրերը –Gold Standard PBL: Essential Project Design Elements»: Կփորձեմ համառոտ ձևով ներկայացնել այդ տարրերի հիմնական էությունը՝ հնարավորինս կապելով դրանք ընտանեկան դպրոցի հնարավորություններին:

Ուսումնական տարբեր առարկաներին առնչվող և իրական կյանքում հանդիպող խնդիրների համալիր լուծումներ:

Կարծում եմ, որ ընտանեկան դպրոցները, որտեղ կան տարբեր մասնագիտության տեր մարդիկ, տարբեր ձգտումներ ունեցող սովորողներ, կարող են ինքնուրույն ձևակերպել իրենց իրական կյանքում հանդիպող խնդիրների վրա հիմնված նախագծերը և տալ դրանց լուծումները: Ամենակարևորն այն է, որ սովորողի ու նրա ծնողների համար նախագիծը միայն ժամանց չլինի: Այն պետք է նաև նպատակային լինի: Նախագիծն իրականացնելուց հետո պետք է արձանագրվի, որ իրենց ընտանիքի սովորողը ձեռք է բերել ինչ-որ մի գիտելիք և ինչ-որ կարողություններ, որոնք համապատասխանում են սովորողի ձգտումներին:

Այդ ուսումնասիրության մասին ավելի մանրամասն կարելի է կարդալ այստեղ:

 

 

Կերպարվեստ, դիզայներ տեխնոլոգիա դասավանդողների բլոգների դիտարկումները ապրիլի 1-ին

Կարող եմ առանձնացնել հետևյալ ընտանեկան նախագծերը

Զառա Ոսկանյան – բլոգում հրապարակված է 5-րդ դասարանցի Մարիաննա Գրիգորյանի ընտանեկան տեխնոլոգիական նախագծի կատարման տեսաֆիլմը: Ակնհայտ է, որ տեսաֆիլմի նկարահանումը մայրիկն է կատարում, բոլոր նյութերը և գործիքները մայրիկն է տրամադրել: Մարիաննայի աշխատանքն էլ աննկատ մայրիկն է վերահսկում, բայց այս ամենի մասին պետք է դասավանդողը մի փոքր անոտացիա գրի տեսաֆիլմը իր բլոգում հրապարակելիս: Մարիաննայի մայրիկը տեսաֆիլմը վերնագրել է «Առցանց տեխնոլոգիայի ուսուցում», որը լավ կլիներ շտկել այսպես՝ «Ընտանեկան դպրոց. 5-րդ դասարանցի Մարիաննա Գրիգորյանը իր եղբոր և մայրիկի հետ ներկայացնում է իր տեխնոլոգիական աշխատանքը»:

Ես հեռախոսով խոսեցի Զառայի հետ և ասացի այս ամենի մասին:

Արևիկ Բալջյան – Արդեն երկու նյութ է հրապարակել իր բլոգում՝ Մարի սարգսյան և Մանե Ջավադյանի ընտանեկան նախագծերի կատարման մասին: Լավ գրառում է կատարել Մանե Ջավադյանը, բայց ներկայացված նկարները չեն բացվում: Նույն դիտարկումները այստեղ կարելի է ասել:

Հեռախոսով խոսեցի Արևիկի հետ և նա խոստացավ շտկումները անել:

Տաթևիկ Աթոյան – Հարություն և Հենրիկ կարապետյանները ներկայացնում են զատկական կախազարդեր և դեկորներ: Տեսաֆիլմերը շատ կարճ են: Սովորողն ասում է. «Ես որոշեցի, ես պատրաստեցի…»: Ոչ մի խոսք չեն ասում մայրիկի մասին, ով ամեն ինչ արել է իր որդու հետ:

Կարինե մացակյանի բլոգում ներկայացված է կրթահամալիրի ծեսերի լաբորատորիայի դիզայնը, որը երեկ է հրապարակել: Կարծում եմ, որ Կարինեն կարող է առաջարկել դիզայնի ընտրության իր սովորողներին տանը իրենց ծնողների հետ ուսումնասիրեն, քննարկեն այս աշխատանքը և գրեն իրենց կարծիքը:

Թամար Հարությունյան – Ապրիլի 30-ին Նունե Խաչիկօղլյանի հետ նկարել են մի տեսաֆիլմ «Զատկական ածիկի պատրաստումը»: լավ տեսաֆիլմ է: Կարելի է այս ֆիլմը հրապարակել կայքում «Օգնություն ընտանեկան դպրոցին» վերնագրով: Չկան սովորողների ընտանեկան նախագծերից թարմ հրապարակումներ:

 

Առցանց մանկխորհրդի նիստ. մարտի 30-ին

կերպարվեստ-դիզայնի, տեխնոլոգիայի ուսուցիչների, քանդակի, խաղողի և գինու դպրոցների բլոգների ուսումնասիրում և առանձնակի լավ աշխատանքների հայտնաբերում, արժևորում

Վիգեն Ավետիսի Քանդակի դպրոց

Առաջարկվում է Մարտի 30-ից ապրիլի 10-ին

Վիգեն Ավետիսը առաջարկում է քանդակել այլընտրանքային ձվեր և ձկներ և ինքն էլ իր բլոգում հրապարակել է մի քանի հնարավոր օրինակ՝ սովորողներին ուղղորդելու և ոգևորելու համար:

Ուշագրավ է մարտի 16-20-ի ամփոփումը Վիգեն Ավետիսի բլոգում : Տարատարիք սովորողները ներկայացրել են տանը կատարած իրենց աշխատանքները:

Տպավորիչ է Վիգեն Ավետիսի առցանց-հեռավար դասը «Ստեղծեք գործ, որի մեջ հոգի կա»,

Նշելու արժանի է նաև Վիգեն Ավետիսի հայտարարած քանդակի, նկարչության առցանց ֆլեշմոբը, որին մասնակցել են նաև Վանաձորի Գուգարքի հիմնական դպրոցի սովորողները:  

Հրապարակված չի աշխատանքային պլանը:

Ալիս Գևորգյան

Բլոգում հրապարակված է մարտի 30-ից ապրիլի 10-ի ծրագիրը:

Զառա Ոսկանյան

Գեղեցիկ աշխատանքների նկարներով ճաշակով ձևավորված բլոգ է: Հաճելի է բացել Զառայի բլոգը: Մարտի 26-ին Զառան հայտարարել է մեկամսյա «Ուսումնական գարուն» նախագծի մեկնարկը: Բացի գեղեցիկ ու դիտարժան լինելուց՝ Զառայի նախագիծը նաև ուսանելի է: Նա մանրամասն բացատրում է, թե ինչ աշխատանքի համար ինչ նյութեր և գործիքներ պետք է օգտագործել: Հրապարակված չի աշխատանքային պլանը:

Արևիկ Բալջյան

Մարտի 30-ից ապրիլի 10-ի առաջադրանքը հրապարակված է բլոգում՝ «Պատրաստվում ենք զատիկին» նախագծով: Արևիկի նախագծում առանձնահատուկն այն է, որ նա առաջարկում է աշխատանքային նյութ դարձնել տան մեջ օգտագործված տարբեր առարկաներից, նյութերից մնացած թափոնները՝ մեկանգամյա օգտագործման բաժակ, թուղթ, բժշկական փայտիկներ, հավկիթի տուփեր: Արևիկ Բալջյանը նույնպես չի հրապարակել իր աշխատանքային պլանը:

Տաթև Աթոյան 

Տաթև Աթոյանի մեկամսյա հեռավար-առցանց ուսուցման նախագծում զատկական պարագաներից բացի կա նաև «Տիկնիկագործություն» առանձին նախագիծը, որտեղ մանրամասն ուսուցանվում է տարբեր նյութերից և առարկաներից տիկնիկներ պատրաստելը: Նախագիծը հարուստ է տարբեր տեսադասերով:  Հրապարակված չէ աշխատանքային պլանը:

Կարինե Մացակյան

Հետաքրքիր առանձնահատկություն ունի Կարինե Մացակյանի բլոգը: Այստեղից երևում է, որ Կարինեի աշխատանքային գործունեությունը և՚ մանկավարժի է, և՚ գործող մասնագետ դիզայների: 

Գագիկ Չարչյան

Մարտի 26-ին Գագիկ Չարչյանը ջրաներկով աշխատելու տեխնիկայի մի տեսադաս է հրապարակել, որը նախատեսված է Միջին դպրոցի սովորողների համար:

Կարեն Մկրտչյան

Մարտի 24-ին Կարեն Մկրտչյանը իր բլոգում հրապարակել է մարտի 30-ից մինչև ապրիլի 4-ը հեռավար ուսումնառության առաջադրանքներ 6-12-րդ դասարանցիներին 2 տեսադասով՝ պուանտիլիզմ 1, պուանտիլիզմ 2  (կետային նկարչություն):

Մարտի 24-ին նա նաև մի մասնագիտական հոդված է հրապարակել իր բլոգում՝ «Ինքնակազմակերպված՝ դեպի արվեստ»:

Թերեզա Թումանյան

Քոլեջի նախադպրոցական կրթության և զարդակիրառական արվեստ ուսանողներին առաջարկում է մի նախագիծ, որը իրականացվելու է մարտի 30-ից ապրիլի 3-ը:  Նախագծում կան տեսադասերի հղումներ, որոնք կօգնեն ուսանեղներին իրականացնելու նախագիծը:

Որպես տեխնոլոգիայի դասավանդող՝ Թերեզա Թումանյանը առանձնանում է իր բլոգում բավականին շատ մարտյան հրապարակումներով՝ 10 հրապարակում:

Թամար Հարությունյան

Ունի մարտի 30-ից մինչև ապրիլի 14-ի աշխատանքային ծրագիրը:

Խաղողի և գինու դպրոց

Հրապարակված է մարտի 30-ից մինչև ապրիլի 10-ի աշխատանքային ծրագիրը:

Հրապարակված բոլոր աշխատանքների բնույթն այնպիսին է, որ պահանջում է ֆիզիկական ոչ վիրտուալ անհատական աշխատանք՝ հաշվի առնելով արտակարգ իրավիճակային պայմանները: Պարզ է, որ Արտակ Ռշտունին ինքն է անելու այս բոլորը:

 

 

 

 

Իմ աշխատանքային պլանը մարտի 30-ին

09:00-10:00 – փոստի ստուգում, նամակների պատասխանում – կատարված է

09:00-12:00 – աուդիտորական աշխատանք. կերպարվեստ-դիզայնի, տեխնոլոգիայի ուսուցիչների, քանդակի, խաղողի և գինու դպրոցների բլոգների ուսումնասիրում և առանձնակի լավ աշխատանքների հայտնաբերում, արժևորում – պատրաստել եմ հաղորդում

12:30-15:00 –  Քոլեջի ուսանողների և կրթահամալիրի սովորողների հեռավար աշխատանքների ստուգում, սխալների ուղղում` իմ  բացատրություններով – ստուգել եմ Նինել Աղանյանի, Անի Պետրոսյանի կատարած առաջադրանքները և սխալների ուղղումով պատասխանել եմ:

15:00-16:00 – Առցանց մանկավարժական խորհուրդ – մասնակցել եմ:

16:30-18:00 – Կայքի անգլերեն էջի սպասարկում

18:00-21:00 – Նոր հեռավար դաս-առաջադրանքների կազմում, թարգմանչական աշխատանք. ավարտելու եմ «The Dos and Don’ts of Distance Learning in a Pandemic – Այն, ինչը պետք է անել և ինչը պետք չէ անել հեռավար ուսումնառությունում համավարակի ընթացքում» հոդվածի կիսատ մնացած թարգմանությունը:

 

Առցանց-հեռավար ուսուցման դաս-առաջադրանքները. մարտի 16-20-ը

Կորոնավիրուսի տարածման կանխարգելման պատճառով մարտի 2-6-ի հարկադրված արձակուրդային օրերին «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրը ճիշտ ժամանակին անցավ առցանց ուսուցմանը, ինչի հնարավորությունը մենք ունեինք շնորհիվ մեր հեղինակային մանկավարժության առցանց ու հեռավար ուսուցման, բլոգային ու նախագծային ուսուցման կուտակած փորձի: Հիմա էլ է կրթահամալիրը անցել առցանց ուսուցման ռեժիմին: Ուսումնասիրելով տարբեր ուսումնական առարկաներ ուսուցանող դասավանդողների ուսումնական բլոգները՝ ուզում եմ մի քանի օրինակով ցույց տալ այն դրականը, որն առկա է այս գործընթացում:

Առցանց-հեռավար ուսուցումը, նախ և առաջ, ուսուցում է, այլ ոչ թե՝ գիտելիքների հերթական ստուգում: 

Առցանց-հեռավար ուսուցման ընթացքում սովորողը պետք է զգա, որ իր դասավանդողը իր կողքին է, իսկ դասավանդողը կարող է իր սովորողի կողքին լինել իր ստեղծած ուսումնական նյութերով: Որպես ասվածի լավ օրինակ կարող է ծառայել Արևմտյան դպրոց-պարտեզում մաթեմատիկա դասավանդող Գրետա Բակունցի դաս-առաջադրանքները 4-5-6-րդ դասարանցիների համար: Առաջադրանքները տալուց առաջ նա պարզ ձևով տալիս է իր բացատրությունները՝ մի քանի օրինակների իր լուծումներով, որից հետո սովորողների ուշադրությանն է ներկայացնում նաև նույն թեմայի բացատրությունները Քան ակադեմիայի հայաֆիկացված կայքում:  Այս ամենից հետո սովորողն ինքնուրույն է կարողանում կատարել առաջադրանքներըը:

Հետաքրքիր է հետևել Միջին և Ավագ դպրոցներում աշխարհագրություն դասավանդող Էմանուել Ագջոյանի առցանց ուսուցման աշխատանքին: Նախքան յուրաքանչյուր դասարանի առաջադրանքը կատարելը խորհուրդ է տրվում կարդալ տվյալ առաջադրանքի վերաբերյալ ուսումնական նյութը և ուսումնասիրել ինտերակտիվ քարտեզը, որոնք օգնում են սովորողին: Թեման ավելի լավ յուրացնելու համար տրված են նաև ինտերակտիվ խաղերի կայքեր: Մարտի 2-6-ի առցանց ուսուցման շաբաթը այսպես է ամփոփվել: Նույն հետևողականությամբ էլ Էմանուել Ագջոյանը սկսել է մարտի 16-20-ի առցանց ուսուցման շաբաթը:

Բլոգային, նախագծային ուսուցումը յուրաքանչյուր սովորողի ստեղծագործելու հնարավորություն է տալիս, ինչն ավելի ակնհայտ է դառնում առցանց ուսուցման ժամանակ: 

Եթե մաթեմատիկայի և բնագիտական ուսումնական առարկաների առցանց-հեռավար ուսուցման առաջադրանքների համար անչափ կարևոր են նախնական մատչելի բացատրությունները, ապա մայրենիի համար առաջնային են դառնում ընթերցելը, սեփական կարծիքի արտահայտելը, ստեղծագործելը: Այս առումով ժամանակի շունչն ունեն Միջին դպրոցում մայրենիի դասավանդող Տաթև Աբրահամյանի առցանց ուսուցման առաջադրանքները: Ավագ դպրոցին բնորոշ հետազոտական առցանց աշխատանք է առաջարկում իր սովորողներին Ավագ դպրոցում մայրենիի դասավանդող Հասմիկ Ղազարյանը: Ինձ՝ 60-ական թվականների դպրոցականիս, առաջարկում էին կարդալ Չարենցի «Լենինն ու Ալին», «Մուժիկին հարկավոր էր մի զույգ կոշիկ» ստեղծագործությունները, իսկ հիմա՝ «Երկիր Նաիրի»-ի առցանց քննարկում:

Առաջընթաց է ապրել նաև օտար լեզվի դասավանդումը կրթահամալիրում՝ շնորհիվ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կիրառման: Կարո՞ղ էինք նախկինում պատկերացնել, որ 9-րդ դասարանում անգլերեն դասավանդողը, մեր օրինակով՝ Հերմինե Գևորգյանը, իր սովորողներին շարադրություն հանձնարարի, որի թեման է՝ «Հեռավար-առցանց ուսուցման առավելություններն ու թերությունները – The advantages and disadvantages of distance learning»:

Առցանց ուսուցման ամփոփումը

Արդեն ամփոփվել են մարտի 2-6-ի առաջին առցանց ուսուցման արդյունքները: Հիմա այն պահն է, երբ ստեղծվում են մարտի 16-20-ի արդյունքները: Կարծում եմ, որ կարևոր աշխատանք է առցանց ուսուցման ամփոփումը: Յուրաքանչյուր դասավանդող նշում է ամփոփվող շաբաթվա բացթողումները և ձեռքբերումները, սովորողների կատարած աշխատանքի ոչ թվանշանային գնահատում է անում, նշում է այն գիտելիքները և կարողությունները, որոնք ամրապնդվեցին, կամ էլ՝ ձեռք բերվեցին: Սովորողի և ծնողի համար դա շատ կարևոր է:

Please Take Note

Translated from Ashot Bleyan’s diary note

December 23, 2019.  The section of the material I will not allow you to be indifferent

An Open Letter to Everybody – 2

“The community land of the Northern School of Yerevan “Mkhitar Sebastatsi” Educational Complex, which is subject to permanent-daily possession (address: Raffi 69/1), is fully created, maintained and used by the state organization for the statutory purposes.

The building of the state-owned institution with its basements, roofs and land have been turned into educational areas with our author pedagogy and non-state resources. These areas are constantly being improved with the efforts of all the learners and teachers. They are turning into a hygienic, attractive-comfortable, inclusive educational environment for the children beginning from two years old.

We are carrying out transparent, open, open-air public educational activities. We return the seized, alienated, isolated, unused and uncared for community-owned areas to the community, the inhabitants. We make all these a residential environment for each person who lives here. We do that by informing about every specific case and appealing to relevant authorities and the public for help. Realizing the project “Educational Garden in a Residential Suburb” we have created a spectacular public space in the neighborhood by clearing decades of garbage, and instead of dilapidated walls and fences we create green slopes, groves, pedestrian and bicycle paths which are used by everybody – the teachers and students of the Educomplex and Public School 181, the kindergartens of Yerevan Municipality, parents, employees, and the residents of the district. The educational garden bears the seal of the Annual Festival of Sculpture, Architecture and Environment, the Art School of the Educomplex.

Today, we have found ourselves in a state of a forced self-defense situation, preventing the neighboring kindergarten 93 from installing fences along the green slopes we have created. The fences with their official permission and with the support of the police, will obstruct our normal activities defined by our educational calendar and the curriculum, create barriers for students, teachers and parents to move freely to the educational establishments of the Educomplex in different places of the residential area.

We demand that the City Hall of Yerevan should provide all day long uninterrupted, convenient, inclusive, safe, lighted passages. For the quick realization of our demand, we will maximize our participation in author pedagogy projects.

We have presented the project “Educational Garden in a Residential Suburb”, and the initiative “Residence without Bars” to the City Council during the public hearing of the city’s 2020 budget. We have personally submitted the proposal to the City Council Members and the mayor for a conclusion. We expect a public discussion of our proposal.

We consistently offer to complete the landscaping and beautification of the Educational Garden in a Residential Suburb as a model for the prospect of using it nationwide. We have also submitted our proposals verbally or in writing to the Government of RA, the Ministry of Education, Science, Culture and Sport, the Ministry of Territorial Administration and Development, the state, public figures, intellectuals, and journalists visiting the educational complex on an official and unofficial visit. We have received them and registered their endorsement, approving reactions. They are open.

That is why our educational environment is without any bars and all kinds of out-door educational areas are gardens and groves. Come together to walk, get to know them better, ask questions and get answers to them, discuss, assimilate, protect and spread them.

Welcome in groups and individually at any time. Ring us up and come, inform us and come. ։

You can also read my first letter on this subject.

2019-ի «Մխիթար Սեբաստացի» մրցանակի համար թեկնածուի ներկայացում

Արդեն երկրորդ ուսումնական տարին է, ինչ Քոլեջի «Զբոսաշրջության ծառայությունների կազմակերպում» մասնագիտությամբ 4-րդ կուրսի ուսանող Անժելա Շամոյանը ակտիվորեն մասնակցում է իր ընտրած մասնագիտության անգլերենի դասընթացի հայերեն և անգլերեն տեքստերի կազմման աշխատանքներին: Ստեղծագործական հեղինակային աշխատանքի արդյունքում շաբաթ առ շաբաթ, ամիս առ ամիս համացանցը հարստանում է Հայաստանի տեսարժան վայրերը ներկայացնող հայերեն և անգլերեն զբոսաշրջիկ-էքսկուրսավար երկխոսություններով, մատչելի ու գրավիչ լեզվով  գրված տեքստերով: Տեքստերի թարգմանությունները հայերենից անգլերեն կամ անգլերենից հայերեն արել է Անժելա Շամոյանը:  Օրինակ, եթե Google-ի որոնման համակարգում գրենք «Pagan Temple Garni – Գառնիի հեթանոսական տաճարը», ապա մի քանի այլ տեղեկատվական նյութերի մեջ կգտնենք նաև Անժելա Շամոյանի կատարած թարգմանությունը: Այդ մասնագիտական դաս-տեքստերի թիվն արդեն 13-ն է:

Կարծում եմ, որ Քոլեջի «Զբոսաշրջության ծառայությունների կազմակերպում» մասնագիտությամբ 4-րդ կուրսի ուսանող Անժելա Շամոյանը արժանի թեկնածու է 2019-ի «Մխիթար Սեբաստացի» մրցանակի համար: Այդ մրցանակի համար նա վերափոխված  Քոլեջի առաջին թեկնածուն կլինի:

«Զբոսաշրջության ծառայությունների կազմակերպում» մասնագիտության անգլերեն դասընթացի հայերեն և անգլերեն տեքստերը:

 

 

 

Երբ խմբում առաջատարները տղաներն են

Նոյեմբերի 19-ին ներկա էի Ավագ դպրոցում անգլերեն դասավանդող Անժելա Մովսիսյանի ուսումնական պարապմունքին, որն ինձ երկու հաճելի անակնկալ մատուցեց: Առաջինն այն էր, որ Անժելա Մովսիսյանը լիովին ընդունել էր իմ անցյալ ուսումնական տարվա վերջին  արված դիտարկումները և սկսել էր իր ուսումնական պարապմունքների  վերափոխման աշխատանքները: Նա մեծ առաջընթաց է ունեցել: Հիմա նա արդեն ամբողջ ուսումնական պարապմունքը վարում է անգլերեն և նույնիսկ նոր բառերի բացատրությունները արվում է դրանց հոմանիշներով՝ առանց թարգմանությունների: Ուսումնական պարապմունքի ընթացքում գերազանցապես լսվում է սովորողների անգլերեն խոսքը:

Երկրորդ անակնկալն այն էր, որ խմբում առաջատարները տղաներն էին: Տարիներ առաջ սովորաբար անգլերենով հետաքրքրված էին աղջիկները, ովքեր ուզում էին իրենց ուսումը շարունակել Բրյուսովի անվան լեզվահասարակագիտական համալսարանում կամ Պետական համալսարանի ռոմանագերմանական լեզուների բանասիրության ֆակուլտետում: Հիմա արդեն տղաներն են ակտիվացել՝ այն տղաները, ովքեր ուզում են ծրագրավորողներ դառնալ: Այո, փոխվել են ժամանակները, փոխվել են պատանիների հետաքրքրությունները:

Grape Wine Making Ritual in the Pre-school

Elya Grigoryan

https://dpir.mskh.am/en/node/1934

Grape cultivation has been developed in Armenia since earliest times. During numerous excavations many wine making centers were unearthed in Armenia the oldest of which is the winepress in Areni dated 6000 years old. It was discovered in 2011. A winepress is a structure-device for extracting juice from crushed grapes. It has a sloping basin where wine makers squeeze or trample the crushed grapes with hands or bare feet, and the sweet juice flows into an adjacent container through a tube. But such winepresses rarely can be found in Armenia now. As in all areas, everything is automated in this area as well.

I think it will be interesting for the reader to know that there is a Grape and Wine School at the College of ″Mkhitar Sebastatsi″ Educomplex where they study gardening, viticulture, and winemaking, from founding a vineyard to producing and consuming wine.

Within the framework of the Annual International Festival of Sculpture Architecture and Environment, a big sloping stone basin of the winepress was created and installed in the College yard. Here the Educomplex learners and teachers enjoy themselves making grape wine.

All rituals in our educational complex have a prologue. The grape wine making ritual is no exception. Students are getting ready for it. They are learning songs and song-dances. They turn to winemaker Artak Rshtuni for advice, and he explains in detail how they can separate the grapes from the stem, how they can squeeze the grapes. During such a discussion, for example, we found out that grapes cannot be washed when making wine because the yeasts on the grapes are cleansed and without it the wine will not be produced. On the eve of the wine making ritual, children go shopping with their parents, choose grapes, ask for prices, compare, weigh, get to know different sorts of grapes, distinguish ripe and underage grapes by their color.

Առաջին վիդեոն

As in all our activities, great is the home-kindergarten connection. When a child feels that there is the same atmosphere at home and in the garden, the same zeal for ritual, our work becomes more efficient and easier. When everything is ready, without any formality, without artificial tension, without fake staging, the ritual begins with pure national songs and dances, performances, blessings and lauds.

We begin trampling the grapes in the winepress sloping basin. Hmmm, one can go crazy… the trampling sounds, children’s faces shining with grape must, trampling feet, laugհter and fun, songs and dances… what else do we need to enjoy the real festivity. The College kindergarten children were the first to test the winepress basin in all its charm.

Երկրորդ վիդեոն

The parents were following the ritual on the Facebook through live broadcasting, and here are their comments:

″What a pleasure!″

″What a fun!″

″I wish I myself went to this kindergarten!″

″I am happy that my daughter goes to this kindergarten.″

 

Երրորդ վիդեոն

On October 17 the pre-school teachers presented the performance of their ritual lesson ″Grape Harvest″. At the appointed time a group of pre-school teachers had gathered near the winery winepress basin, and grape wine making ritual began. You could hear and see the pre-school teachers singing and laughing enjoying themselves by the winepress basin. We praised and blessed the grape harvest by singing the songs ″Mummy, Mummy  the Grape is Ripe″, ″We harvested Grapes″, … let’s trample the grapes. How crazy we were!  What a fun he had! The group of pre-school teachers were separating the grapes from their clusters, and a bare feet expectant mother was trampling the grapes. We sent our squeezed grape juice to our school winery to undergo fermentation so that we can have our handmade wine on the days of celebrating the 30th anniversary of ″Mkhitar Sebastatsi″ Educomplex.

Չորրորդ վիդեոն

We carried out the same grape wine making ritual with the group of the teacher training course.  They were inspired by our ritual and joined in it by squeezing the grapes and singing ritual songs. Then we visited our College Grape and Wine School where the wine making preparation work was in full swing. The girls were hanging the grapes, and the boys were weighing and squeezing them. The trainees were very much impressed. ″I think you do not even feel how your day begins and ends. Your every second is full of activities″, said Manae Ghazaryan, a trainee.

Հինգերորդ վիդեոն

National rituals, customs, song-dances that have come to us from pure, living origins, which are connected and harmonious with nature, must be preserved and prevented from becoming foul.

The only thing left for us is to join in the fun and go crazy together.

In my article, I have used the video materials created by pre-school teachers of Yerevan  ″Mkhitar Sebastatsi″ Educational complex.

 

 

The most important thing in the changes of the 30th anniversary of our Educomplex is that you should try to see the author pedagogy and what is yours in it

 

October 10, 2019  From Thursday to Thursday

Weekly platform of the Educomplex holiday preparation: press conference with Mr. Ashot Bleyan in the Educomplex High School

Thank you! These Thursdays preceding the Sebastatsi Days, our holiday, are very important.

The creation of a new school, an open school was dictated by the necessity of changes brought by the 1988 movement, also called Artsakh Movement, as well as the 2018 rebirth, the uplift  which resulted in new economic, political relationships. And with the breath of Gorbachev’s changes, we went deeper into pedagogy at school # 183. The building, where we are sitting now, was acting as a secondary school known as Ashots’ School. In 1984 Ashot Manucharyan was deputy director of the school, and our good friend Ashot Dabaghyan was the other school administer. As they were so active and brave, the authorities in those years didn’t trust them the director post, so the demand of a third Ashot arose. I was “exiled” from the centre of the city to the South-West district of Yerevan, and in the August of 1985 I was appointed director of school number 183.

In 1989, the Yerevan “Mkhitar Sebastatsi” Educomplex was created as an experimental and research union of educational institutions, representing different educational programs, with the aim of creating author pedagogy, that is, pedagogy whose curricula, programs are developed and disseminated by the teachers themselves.

For the first time in the history of Armenia there has been such an educational network called ″Mkhitar Sebastatsi″ Educational Complex. And today we are unique as an educational institution implementing author pedagogy. We are celebrating the 30th anniversary of this author educational network, but we emphasize the connection with school number 183 created in 1984, because there are still teachers in the Educomplex who have been working here since 1984. It is very important that for 30 consecutive years we have been able to meet the right of choice for the form of education to thousands of children of different age groups because if don’t give them the opportunity to choose you reprimand a definite form of education on them.

We are going to try using this holiday platform to disseminate our educational programme so that it can reach out to residents and learners, both in the suburbs of Yerevan, and in other administrative regions and big communities.

Quetion:

Why is the use of blackboards removed if it benefits us more than does any harm?

Very well, this is an auditorium, isn’t it? Where is the blackboard? This situation, environment is pleasing, isn’t it? The blackboard is something that would fit the barracks. You have seen the ordinary classrooms, haven’t you? The blackboard is on the wall, and then one row, two rows or three rows of desks, and the teacher is standing in the center. That is the barracks. It is not bad, but the barracks are built on the principle of obeying one person.   Maria Montessori called this the instruments of slavery. Everyone knows one thing, or not everyone knows the same thing. Everyone knows one thing, or everyone don’t know one and the same thing. That is, the teacher knows something, and all the others don’t.

Question:  So, there is no need to have a blackboard, is there?

Haven’t you got a blackboard now? You are recording my voice, shooting a video-film. You have got both paper and electronic blackboards. We should overcome this stage. You are doing team work. You can ask your friend if you don’t know, you can work a little harder. And the teacher should be free too. We have abandoned the chalkboard, then the marker, the electronic board, and offered individual tools where the most important is independence, autonomy, where you dictate the pace and way of learning, and so on.

Quetion: I am a robotix teacher, and we are having our lessons in the Middle School where the learners are noisier than the High School learners. That noise is disturbing, and we would like the rooms with glass walls to be more soundproof. We don’t have that problem in the High Scool because there the learners are more mature and they realize the necessity of keeping silent, but it is a problem in the Middle School.

This year the number of students has grown quicker than it was anticipated. As you know this was the accounting office room. The accounting office was evacuated on the demand of the High School principal. And it was a fair demand as the High School office has already become a classroom. More changes took place and are still taking place. The biggest changes in our Mother School will be during the 2019-2020 school year. If you have any project you can offer them. We can try to realize them.

Question: My question concerns the educational trips which are mandatory. Can they become as desired?

If it is made as desired, students will soon wish to use paper and pen instead of digital means, or they will stop participating in the general morning trainings. In this case, we will very soon be embraced by the state educational programme. You may call it a hot bosom.

The point is about author pedagogy, because the lesson-classroom system is described as having 30 students sitting at their desks, and the teacher comes in… this curriculum is the same in all classrooms, it has to be. But we have incorporated a variety of classes – conditional classes, which we call educational trainings and country study educational trips. You go, you see, you study not only the homeland but also other countries. These also include educational scientific and creative gatherings. The same approach is towards the military science lessons. We want to have real conditions. We are preparing you for the real life where there is compulsory military service; there is an emergency situation which is very typical of our country. The trips are first for the teenagers to be with each other, to love each other, to wander. If there is a parent’s concern, let him or her join in. Why not? They are also interested in traveling, aren’t they? Traveling is a self-overcoming stage where we need to help each other.

Question:  Mr.Bleyan, I want to ask you a question outside the Educomplex: what would you do in our current education field if you were minister of education?

Let me remind you that I have been the minister of education and now there are no such intentions in my plans. I feel full in my job. If I don’t feel full in this job, I’ll change it. The important thing is for you to choose a job that will make you full, because that job is your investment, your life.

Question: And have you ever regretted choosing this serious and responsible profession?

I will ask a question in answer to your question. Have you ever regretted my being your director for so many years? Of course, not. I love my job and I can’t help feeling full in this job because I am invested here, I express myself here, I register my success here. You can change if you do not like what you are doing. You have great choices and opportunities. We live one life, and it is worth being your choice.

Question: Is it possible to create a unified schedule in the Middle School?

That is a hard thing to do, dear Elen; it means imposing. Let’s understand why the lesson-classroom system is so popular and why they don’t give it up, because it is very easy: 30 learners, one classroom, and there is no individual teaching, at least in some cases, the class is divided into two groups. The teacher comes in and begins the lesson. There is not even a question of individual teaching-learning process. But here, we make things easier when the learning process really becomes for the individual learner. When an individual says: ″I am very much interested in my lessons, and my aim is not escaping the lessons or ridiculing teachers, or making sure that the lessons do not succeed, but….″ You should be the main person who takes control of your lessons, the main participant. Once you’ve started participating in group work with individuals like you, teamwork will become more convenient and your participation will be easier. That is why we do not have secretaries in the offices, we have an office manager, a young person like Lilit, who knows the Educomplex very well, has passed through this school and so on…

Question: Mr. Bleyan, why did you decide to name the school after Mkhitar Sebastatsi?        

Because Mkhitar Sebastatsi, the Great Armenologist, Missioner, showed such braveness: having passed such a long way he made a decision to create a congregation that would bring together people, Armenologists, to engage in what they wanted to do in Armenology. We are somewhat similar to them. We came from different parts. True, this was not St. Lazar, it was the South-West district of Yerevan (Bangladesh), and it was still a question whether this suburb would come to pass or not… And coming from different places, we got to know each other better and united around a new pedagogy which we called author pedagogy and created it on our island. And that’s how the Mkhitar Sebastatsi Educational Complex, your school, was built.

Question: How do you imagine the Educomplex after another 30 years?

Dear Avet, the worry of the day is enough for the day. We have so much to worry about during a day, we have such a busy day. It is up to lazy people to dream about what will happen.

Most importantly, in these 30th anniversary changes you should try to see and value the author pedagogy, and what is yours in it. It is important to have your own investment in all of this, because it is only with that investment that participation becomes yours. Otherwise, it’s not yours, and you’ll be easily torn apart.

This holiday is a stimulus for you to set your deeds apart, to become the author of new works.

Only in this case will the holiday be justified with all its expenditures.

Respectful partners, continue to be partners!

Thank you!

 

The English translation by Yura Ganjalyan

Հերմինե Գևորգյան. անգլերենի դասավանդող Ավագ դպրոցում

Հոկտեմբերի 10-ին, 6-րդ ժամին ներկա եղա Ավագ դպրոցի 9-րդ դասարանցիների անգլերենի ընտրությամբ ուսումնական պարապմունքին: Դասավանդում էր Հերմինե Գևորգյանը, որն այս տարի է մուտք գործել կրթահամալիր: Միանգամից պետք է ասեմ, որ ականատեսն ու ինչ-որ չափով մասնակիցը եղա մի ուսումնական պարապմունքի, որը համապատասխանում է կրթահամալիրի Ավագ դպրոցում օտար լեզվի դասավանդմանը ներկայացվող պահանջներին. յուրաքանչյուր սովորողի հետ անհատական աշխատանք՝ ըստ իր լեզվական կարողությունների, անհատական նոթբուք-նեթբուբերով ուսուցման գործընթաց, լեզվի ուսուցման հաղորդակցական մոտեցում, աշակերտակենտրոն ուսուցում (ամբողջ ուսումնական պարապմունքի ընթացքում հազվադեպ էր լսվում դասավանդողի խոսքը, սովորողները մեկը մյուսից հետո արտահայտում էին իրենց սեփական կարծիքները, իսկ Հերմինեն միայն կարճ, ուղղորդող ու քաջալերող հրահանգներով էր աշխատում):

Ո′չ Բրյուսովի անվան լեզվահասարակագիտական համալսարանում և ո′չ էլ Երևանի Պետական համալսարանի ռոմանագերմանական լեզուների բանասիրական ֆակուլտետում լեզվի դասավանդման նման գործնական մոտեցում չեն սովորեցնում: Հերմինե Գևորգյանը շատ արագ է ձեռք բերել անհատական համակարգիչներով, տարբեր լեզվական բարդություններ ունեցող դասագրքերով տարբեր սովորողների հետ անհատապես աշխատելու կարողությունը:

Ընտրությամբ խումբը բաժանված է տարբեր փոքր խմբերի, ուր սովորողները ստանում են Հերմինեի առաջադրանքները և սկսում են իրենց թիմային աշխատանքը: Կատարելով հանձնարարված առաջադրանքը՝ մի խումբը սկսում է բարձրաձայն կարծիքներ արտահայտել, իսկ մյուսները շարունակում են իրենց թիմային աշխատանքը: Դասասենյակում աշխատանքային հաճելի բզզոց է: Խմբերը կիսաձայն քննարկում են իրենց հանձնարարված առաջադրանքը, լուծումներ առաջարկում, իսկ այդ պահին որքան կարող է բարձրաձայն մի սովորող է խոսում, որին լսում են իր թիմակիցները և դասավանդողը: Մի այլ խմբից մի սովորող հարց է ուղղում դասավանդողին: Հերմինեն մոտենում է հարց տվողին՝ ասելով խոսողին, որ նա շարունակի խոսելը: Ուսումնական պարապմունքի ընթացքում դասավանդողն անընդհատ մի խմբից մյուսին էր մոտենում, կարճ հարցեր տալիս, լսում սովորողների պատասխանները, քաջալերում նրանց և երբեմն էլ՝ ուղղում լեզվական սխալները:

Ուշագրավն այն էր, որ խմբի 16 սովորողներից 13-ը տղաներ էին և գրեթե բոլորն էլ որոշել էին ծրագրավորողներ դառնալ: Ամբողջ խմբի սովորողների մոտ 80%-ը ակտիվ մասնակցություն ունեցավ ուսումնական պարապմունքին, իսկ Առնոյի, Գրիգորի, Սերգեյի անգլերեն խոսքը ուղղակի հիանալի էր: Տղաներից հետ չէր մնում նաև Մարիամը, ով մի քանի տարի է, ինչ լրջորեն զբաղվում է երաժշտությամբ (դաշնամուրի դասերին է հաճախում կրթահամալիրի երաժշտության ուսկենտրոնում) և մաթեմատիկայով:

Ուսպարապմունքի վերջում հոգիս հրճվանքով էր լցված: Լավ սովորողներ ունենք և բանիմաց ու իր գործին նվիրված նոր դասավանդող՝ Հերմինե Գևորգյան անուն ազգանունով:

 

Լեզուների Եվրոպական օրը Մանկավարժական համալսարանում

Երբ այսօր ավարտվեց Լեզուների Եվրոպական օրվա տոնակատարությունը Մանկավարժական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետի դահլիճում, ներկաներից մի քանիսը մոտեցան ինձ և ասացին, որ հիացած են «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրով: Ի՞նչն էր այդ հիացմունքի պատճառը: Կարծում եմ, որ նրանց համար անսովոր ու զարմանալի էր, որ միևնույն ավագ դպրոցի սովորողները կարող են ոգևորված, իրենց խոսքը նախօրոք անգիր չսովորած տարբեր օտար լեզուներով մտքեր ու կարծիքներ արտահայտել:

Իլոնա Սահակյանը և Արեգ Սերոբյանը անգլերեն խոսեցին Մոլդովայի խաղաղության միջազգային ճամբարի մասին: Զգացվում էր, որ նրանք պարզապես պայմանավորվել էին իրար հետ, թե ինչի մասին են խոսելու, մինչդեռ իրենց բուն խոսքը լիովին ազատ էր, սահուն ու անկաշկանդ: Խաղաղության ճամբարի մի խաղ-գործունեություն էին ներկայացնում, որտեղ հակամարտող կողմերի ներկայացուցիչները պետք է բանակցությունները տանեին խաղաղ հանգուցալուծման ուղիով:

Մանավիի միջազգային ճամբարը վրացերեն ներկայացրեցին Նարե Խաչատրյանը և Մերի Զաքոյանը: Վրացերեն խոսքի հնչելը նույնպես զարմանալի էր ներկաների համար: Բայց արդյո՞ք զարմանալի պետք է լինի այն փաստը, որ դպրոցում սովորողը որպես երրորդ օտար լեզու ընտրել է մեր հարևան երկրի լեզուն:

Իսկ հետո էկրանին երևաց Էյֆելյան աշտարակը ու Երևան – Փարիզ միջազգային կրթական փոխանակումների ճամբարի մասին ֆրանսերեն սկսեցին պատմել Լիլիթ Գաբրիելյանը և Վայք Նիզիբլյանը: Զարմանալի ու մի քիչ էլ նախանձելի էր:

Անգլերեն խոսելու հերթը հասավ Ղանդիլյան Մարինեին, ով պատմեց Իզմիրի տիեզերագիտական ճամբարի մասին: Նա ասաց, որ երկու կարևոր ձեռքբերում են ունեցել Իզմիրի ճամբարի շնորհիվ՝ տիեզերքի, տիեզերանավերի մասին գիտելիքներ և տարբեր ազգությությունների նոր ընկերներ:

Վերջում, երբ այս հանդիսությունը վարող բանասիրական գիտությունների դոկտոր պրոֆեսոր Մելանյա Աստվածատրյանը հարցրեց, թե արդյոք որևէ մեկը ուզում է խոսել, ես բեմ բարձրացա և մի փոքր խոսեցի կրթահամալիրում օտար լեզուների ուսուցման մեր փորձի մասին, որն այսպիսի արդյունք է տալիս:

Կրթահամալիրային նախագծերի մանկավարժական ուղղվածությունը. քանդակագործը

Թվում է, որ «Գետը բնակավայրում» նախագիծը իր էությամբ բնապահպանական է, բայց այն, նախ և առաջ, մանկավարժական է, եթե դրա իրականացմանը մասնակցում են սովորողները: Իրականացվող նախագծի արդյունքում Երևանի միջով հոսող Հրազդան գետի ու նրանից սկիզբ առնող ջրանցքների  ջրերը ու ափամերձ տարածքները մինչև Արաքսավան միանգամից չմաքրվեցին, բայց, միևնույն ժամանակ, հարյուրավոր տարատարիք սովորողներ գիտակցեցին ու գիտակցում են գետը, շրջակա միջավայրը մաքուր պահելու անհրաժեշտությունը: Հզոր է մանկավարժության ազդեցությունը ու մենք ունենալու ենք մաքուր Հրազդան ու նրա մաքուր ջրերով ջրանցքներ: Հայրենասիրությունն էլ ինչպե՞ս է փոխանցվում:

Թվում է, որ «Բանգլադեշը 100 սովորողի աչքերով» նախագիծը իր էությամբ քաղաքաշինական է, և ընդամենը մի քանի օրում կամ մեկ ամսում կվերանան մեր թաղամասի անհրապույր ցանկապատները, կբացվեն թաղամասի տարբեր վայրերը իրար կապող հետիոտնի ու հեծանվորդի համար հարմարավետ արահետներ, կկառուցվեն թեքահարթակներ, բազմաբնակարանային շենքերին կից որոշ «ճարպիկ» բնակիչների զավթած հողակտորների փշոտ մացառուտները կփոխարինվեն աչք շոյող կենսահաստատ խաղողի թառմաներով, բայց՝ ավ˜աղ: Եվ, այնուամենայնիվ, այս ամենը կիրականանա, ինչպես իրականություն է դարձել մեր կրթական պարտեզը, որովհետև այս նախագիծը մանկավարժական է: Դանդաղ ու հաստատուն քայլերով կիրականանա, որովհետև այն արդեն տարատարիք սովորողների մտքի սեփականությունն է: Հզոր է մանկավարժության ուժը: Հայրենասիրությունն էլ ինչպե՞ս է փոխանցվում:

Մեր իրականության մեջ արդեն երրորդ անգամ հարսանիքը չի ասոցացվում տասնյակ ավտոմեքենաների խլացնող ձայնային ազդանշանների, ռեստորանային ուտուշ-խմուշների ու կեսգիշերային անհարկի հրավառությունների հետ: «Իսկական հարսանիք. ժողովրդական օպերա» նախագծով սովորողները հայկական ծիսական  հարսանիքի մասնակիցն են դառնում. սովորում ու ներկայացնում են հին հայկական հարսանեկան անուշ պարերգեր: Հայրենասիրությունն էլ ինչպե՞ս է փոխանցվում:

Թվում է, որ «Քանդակագործության, ճարտարապետության, շրջակա միջավայրի միջազգային ամենամյա փառատոնի» քանդակների արարման հարթակը Մայր դպրոցի ծառաշատ բակում իր էությամբ մշակութային է, բայց այն, նախ և առաջ, մանկավարժական ազդեցություն է ունենում, տարատարիք սովորողների, ուսուցիչների, համայնքի բնակիչների վրա: Քանդակագործությամբ սերմանվում ու ձևավորվում են անհատի համար այնպիսի կարևոր հատկանիշներ, ինչպիսիք են՝  երևակայությունը, նպատակին հասնելու անկոտրուն համառությունը, առարկայի ծավալային եռաչափ պատկերացման կարողությունը, իրերի խորհրդանշականությանը մարմնավորում տալու կարողությունը, գեղեցիկի զգացողությանը մարմնավորում տալու կարողությունը: Լավ քանդակագործն իր աշխատանքում սիրով ներդաշնակություն ու հավասարակշռություն է փնտրում նյութի կշռի, ձևի ու դիմադրողականության մեջ: Նա երջանիկ է, երբ գտնում է այդ ներդաշնակությունը: Եվ այս ամենով հանդերձ, լավ քանդակագործը չի կարող լինել ֆիզիկապես թույլ և վատառողջ: Արդյո՞ք մանկավարժությամբ չենք ձգտում սերմանել այս բոլոր որակները մեր սովորողների մեջ:

Երևակայության բարձր թռիչքի օրինակ է իտալացի քանդակագործ Մասիմո Լիպիի մեծածավալ մոնումենտալ ռելիեֆային ստեղծագործությունը՝ մեծ ու փայլող աչքերով Հիսուսի խորաթափանց դեմքը:

Ստավրոպոլցի քանդակագործ Իվան Կիսլիչենկոյի «Արևը ամպերի մեջ» ստեղծագործությունը նույնպես խթանում է երևակայությունը:

Փանոս Թեռլեմեզյանի անվան գեղարվեստի պետական քոլեջի ուսանող Ալիսա Դանիելյանը փոքրիկ աղջկա երազանքի երևակայական նավն է ստեղծում, որը չնայած սպիտակ ու կարծր քարից է կերտվում, մի օր հասնելու է «կապուտակ ծովին»՝ իր հետ տանելով փոքրիկ աղջկան, որը երևում է, եթե այլ դիտանկյունից նայենք այդ բոլորաքանդակին:

Խորհրդանշանականության մարմնավորումը արտահայտված է Մասիմո Լիպիի որդի Քրիստոֆերի աշխատանքում: Քրիստոֆերն իր քանդակի անունը «Բողբոջ» է դրել: Քրիստոֆերի մտահղացմամբ այդ քանդակը խաղողի թառմայի հենասյուն է պատկերելու և խորհրդանշելու է սովորող երեխաներին, ովքեր իրենց ուսերին են պահելու ապագա կենսահաստատ բերքի ծանրությունը:

«Նրբագեղություն ու գեղեցկություն» բառերով կարելի է բնորոշել Գոռ Դավթյանի և Կորյուն Գևորգյանի աշխատանքները:

Նպատակին հասնելու անկոտրուն համառություն, ֆիզիկական ուժ ու քաջ առողջություն է հարկավոր այս հսկայական պառկած քարից խաղողի ճմռման ավազան կերտելու համար: Չնայած իր հասուն տարիքին, Հովհաննես Գրիգորյանը ծնկած կամ կռացած դիրքով ամեն օր ժամերով զգույշ մրճնահարվածներ է տալիս հատիչին: Մի քանի օրերի տքնաջան աշխատանքից հետո քարն արդեն ունի նկատելի գոգավորություն ու նմանվում է ավազանի, իսկ քարե ավազանի եզրերին խաղողի զարդաքանդակներ են: Երբ աշխատանքն ավարտվի, այն դրվելու է կրթահամալիրի քոլեջի Խաղողի և գինու դպրոցի բակում և արվեստի գործ լինելուց բացի ունենալու է նաև կիրառական նշանակություն:

Էսթետիկական և կիրառական նշանակություն ունի նաև չին քանդակագործ Ջի Ֆու Ժոուի խմելու ջրի աղբյուրի քանդակը:

Աշխարհի տարբեր երևույթների միջև եղած ներդաշնակ կապի, հավասարակշռության ու աշխարհաստեղծման մասին է խորհում վրացի քանդակագործ Արչիլ Դիդիշվիլիի ստեղծագործությունը, որի անունը ինքնին մի հարցադրում է «Իսկ դուք գիտե՞ք, թե ինչպես է ստեղծվել աշխարհը»:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2019-ի 4-րդ ուսումնական շրջանի ամփոփումը Արևելյան դպրոց-պարտեզում. ներկրթահամալիրային ուսումնասիրություն

«Իմացումի հրճվանք» ծրագիր 6 տարեկաններ   1-3-րդ դասարաններ

Ճամբարային նախագիծը (նախագծերը) դասվարի բլոգում՝ ներկայացում, իրականացում

Էլմիրա Մարգարյան– 6 տարեկանների դասվար

Ուսումնական բլոգում հրապարակել է մայիսի 27-31 և հունիսի 3-7 աշխատանքային նախագծերը:

Իմ բլոգով ես ավելի գրագետ դարձա. կլոր-սեղան քննարկումը Հարավային դպրոց-պարտեզում

Մայիսի 15-ին, ժամը 13:30-ին Հարավային դպրոց-պարտեզի առաջին հարկի միջանցքում էի, որտեղ պատի վրա ամրացված էր մեծ սմարթ հեռուստացույցը: Սովորողներ, դասվարներ, դասավանդողներ ու ծնողներ…բոլորը սպասում էին կլոր-սեղան քննարկմանը, որը սկսեց Կարինե Բաբուջյանը իր երրորդ դասարանցիների հետ՝ ‹‹Բլոգավարությունը երրորդ դասարանում›› ներկայացմամբ: Հենց միայն PowerPoint պրեզենտացիայից երևում է, թե որքան մեծ աշխատանք է կատարել Կարինեն իր սովորողների հետ: Տպավորիչ էին երրորդ դասարանցիներ Հայկ Փիլիփոսյանի, Դավիթ Հայրապետյանի, Էվելինա Հակոբյանի մեկնաբանությունները իրենց բլոգների բաժինների մասին: ‹‹Իմ բլոգով ես ավելի գրագետ դարձա››, այսպես համոզիչ ամփոփումով ավարտեց իր խոսքը Հայկ Փիլիփոսյանը: Դավիթ Հայրապետյանն էլ այն կարծիքն արտահայտեց, որ բլոգը թափանցիկ է բոլորի համար, իսկ թուղթը՝ ոչ:

Իր շնորհակալական խոսքն արտահայտեց Դավիթ Հայրապետյանի մայրը՝ Լիլիթ Պահությանը: Նա հիացած էր, որ իր որդին այդքան վաղ տարիքում կարողանում է  աշխատել բլոգով ու իր մտքերն ազատ արտահայտել:

Հաջորդ ներկայացումը Լուսինե Գասպարյանինն էր իր առաջին դասարանցիների ուղեկցությամբ ‹‹Ճամփորդությունը՝ ուսումնական աշխատանք›› թեմայով: Լուսինեն մանրամասն նկարագրեց, թե ինչպես է կարողանում ճամփորդությունը դարձնել ուսումնական աշխատանք: Քանի որ առաջին դասարանցիները դեռ չեն կարողանում ինքնուրույն նախապատրաստվել ճամփորդությանը, մեծ է դասվարի աշխատանքը այս հարցում: Ինչպե՞ս պետք է հագնվեն սովորողները, ի՞նչ վերցնեն իրենց հետ, ինչի՞ մասին և ի՞նչ բառապաշարով պետք է պատմել նրանց ճամփորդությից առաջ, ճամփորդության ընթացքում և ճամփորդությունից հետո:

Երրորդ ներկայացումն արեցին Հասմիկ Պողոսյանը և Շուշան Ալեքսանյանը՝ ‹‹Ճամփորդույթունները՝ որպես հեղինակային կրթական ծրագիրը տարածող գործիքներ›› թեմայով: Հասմիկ Պողոսյանը նշեց, որ ուսումնական ճամփորդությունները երեք փուլերով են իրականացվում՝ նախապատրաստական փուլ, ճամփորդության ընթացքը և հետճամփորդական փուլը իր պատումներով, լուսանկարների շարքերով ու ֆիլմաշարերով: Շուշան Ալեքսանյանը ներկայացումը ավելի ուսումնական էր դարձնում սովորողներին ուղղված իր բնագիտական հարցերով:

 

Կլոր սեղան-քննարկման ողջ ընթացքում ամենահիացած դեմքերը, ամենաբարի  ժպիտները ծնողներինն էին:

 

 

Բլեյան կրթական բաց ցանցի հավաքի առաջին օրը Քոլեջում

Վանաձորից, Դիլիջանից և Արարատից ժամանած մանկավարժների շրջայցը Քոլեջում Լիլիթ Բլեյանը սկսեց Նորաբաց Խաղողի և գինու դպրոցի ներկայացմամբ: Անսովոր էր հյուրերի համար՝ խաղողի և գինու դպրոց: Անսովոր էր և միևնույն ժամանակ՝ այնքան ջերմ ու կենսահաստատ տրամադրություն հաղորդող: Երբ հյուրերը ըմպում էին գինին և գովաբանում այն, Դպրոցի ղեկավար Արտակ Ռշտունին հպարտությամբ շեշտում էր, որ Ավագ դպրոցի ու Քոլեջի սովորողների ձեռքերի սիրով քաշած գինին են խմում:

Խաղողի և գինու հյուրընկալ դպրոցից հետո ներկա եղանք Գայանե Թերզյանի ‹‹Գրական թատրոն›› նախագծային խմբի պարապմունքին: Պարապմունքի մասնակիցները ‹‹Նախադպրոցական մանկավարժություն›› մասնագիտության երկրորդ կուրսեցիներն էին: Ուսանողների առջև Վահան Տերյանի, Եղիշե Չարենցի, Համո Սահյանի, Պարույր Սևակի բնագիր բանաստեղծություններն էին, որոնց կողքին՝ այդ նույն բանաստեղծությունները երգերի խոսքերի վերածած տարբերակներն էին: Ղազարյան Ալյոնան, Աթալյան Արփինեն, Ղևոնդյան Անահիտը, Հաջյան Մերին և Հովհակիմյան Գրետան կարդում էին իրենց ընտրած բանաստեղծությունը, որից հետո քննարկում էին երգի խոսքերի և բնագրի միջև եղած տարբերությունները: Քննարկումը ավարտվում էր այդ խոսքերով գրված Լևոն Արևշատյանի երաժշտությամբ ու Գոռ Սուջյանի կատարմամբ արված ձայնագրությունների ունկնդրումով: Հյուրերն այնքան ոգևորվեցին, որ նրանցից մեկը վերցրեց թերթիկը և ինքը կարդաց Վահան Տերյանի Աշնան Մեղեդին: Դիլիջանի թիվ 5 դպրոցի տնօրենի խնդրանքով մեր ուսանողները մի ազգագրական երգ երգեցին, որին միացավ նաև Տաթև Բլեյանը: Կանցնի մեկ-երկու տարի և այս բանաստեղծություններ, երգ ու երաժշտություն սիրող  աղջիկները կդառնան մեր 2-4 տարեկանների զարգացման խմբերի դաստիարակներ:

Քոլեջը ունի նաև իր նախակրթարանը: Այս սենյակում Նելլի Պողոսյանի և Էմմա Տերտերյանի 2-4 տարեկան սաները թափանցիկ մոմլաթի վրա ջրաներկով նկարում էին և վազում դեպի մեզ ասելով՝ տեսե՛ք ինչ եմ նկարել, տեսե՛ք ինչ եմ նկարել:

Իսկ Քոլեջի այգում ուրախ իրարանցում էր: Անահիտ Գրիգորյանի 5 տարեկանների խումբը ավելի լուրջ գործով էր զբաղված:

 

Զրույց անգլերենի երիտասարդ մասնագետի հետ

Մարտի 22-ին կրթահամալիրի մանկավարժության կենտրոնում զրույց ունեցա անգլերենի երիտասարդ մասնագետ Միլենա Մանուչարյանի հետ: Միլենա Մանուչարյանը 2018-ին է ավարտել Երևանի Բրյուսովի անվան լեզվահասարակագիտական համալսարանի ‹‹Միջմշակութային հարաբերություններ›› ֆակուլտետը: Միլենան այդ օրը ներկա էր եղել Լիանա Ասատրյանի անգլերենի պարապմունքներին Արևմտյան դպրոցում:

Մոտ 40 րոպե անգլերեն զրուցեցինք: Միլենայի անգլերենի իմացությունը լիովին բավարարում է՝ անգլերենի դասավանդող աշխատելու համար: Միակ մտավախությունն այն է, որ այդ ֆակուլտետում չեն դասավանդել անգլերենի դասավանդման մեթոդիկա: Զրույցի ընթացքում նրան բացատրեցի այն հիմնական սկզբունքները, որոնցով պետք է ուղղորդվել կրտսեր դպրոցում անգլերեն դասավանդելիս: Խորհուրդ տվեցի ուսումնասիրել Աննա Գանջալյանի, Լիանա Ասատրյանի ուսումնական բլոգները: Դասավանդման մի քանի իրավիճակային դերախաղեր ստեղծեցինք զրույցի ընթացքում, որի ժամանակ ես երևակայական 4-րդ դասարանցի էի, իսկ նա՝ անգլերենի ուսուցիչը: Ես խոստացա ներկա գտնվել նրա առաջին փորձնական դասերին:

 

Դասավանդողի իմ հետազոտական աշխատանքը

Դասավանդողի իմ երկար տարիների հետազոտական-ստեղծագործական աշխատանքը մի քանի ուղղություններով 2016-ի դեկտեմբերին ամփոփել եմ իմ ‹‹Երևակում եմ դասավանդողի կյանքի իմ հետքը›› էլեկտրոնային գրքում, որը հրապարակված է մեր մեդիագրադարանում: Անցել է երկու տարի: Նոր հետազոտական-ստեղծագործական աշխատանքներ եմ արել: Նոր երիտասարդ դասավանդողներ են մոտք գործել կրթահամալիր, և կարծում եմ, որ ժամանակն է արժևորելով հինը՝ ներկայացնել նորը: Այս ամփոփումը կարևորվում է նաև նրանով, որ այս երկու տարիների ընթացքում ‹‹Դպիր›› մանկավարժական ամսագրում հրապարակված իմ 10-ից ավելի հոդվածներ կապի խափանման պատճառով ջնջվել են և այստեղ ինձ օգնության հասավ ‹‹Երևակում եմ դասավանդողի կյանքի իմ հետքը›› էլեկտրոնային գրքի pdf տարբերակը, որի մեջ պահպանվել են իմ բոլոր կարևոր աշխատանքները և որի հետ ավելի հեշտ ու հարմար է աշխատելը:

Քոլեջի առաջին կուրսեցիները յուրահատուկ կերպով ամփոփեցին 2018-2019-ի առաջին ուսումնական շրջանը

 

Մարդաշատ էր Քոլեջի առաջին հարկի ընդարձակ սրահը հունվարի 15-ին, ժամը 10:30-ին: Մի կողմում առաջին կուրսեցիների երեք դասարանների վեցական ուսանողներով խմբերն էին, իսկ մյուսում՝ բոլոր առաջին կուրսեցիներն էին, որոնք ոգևորում էին իրենց համակուրսեցիներին: Խաղ-մրցույթը կազմակերպել էին դասավանդողներ   Թամար Ղահրամանյանը, Կարինե Պետրոսյանը, Անահիտ Մելքոնյանը և Գայանե Թերզյանը: Մրցույթում հաղթելու համար սովորողները պետք է ցուցաբերեին իրենց գիտելիքներն ու կարողությունները հայոց լեզվից, գրականությունից, բանահուսությունից ինչպես նաև՝ ազգային երգ ու պարից:

Խաղ-մրցույթի հարցերն այնպիսին էին, որ հիշեցնում էին մայրենիի ֆլեշմոբը:  Մրցույթն ազնիվ էր ընթանում: Յուրաքանչյուր հարցին 1-3-5 րոպե ժամանակ էր տրվում, որի ընթացքում մրցող խմբերը գրում էին իրենց պատասխանները և ներկայացնում ժյուրիին: Գրականության հարցերի մեծ մասը Հովհ. Թումանյանի ստեղծագործություններին էին վերաբերում: Տպավորիչ հնչեցին Թումանյանի քառյակները 1.3 խմբի Արթուր Աբրահամյանի արտասանությամբ: Արթուրը մրցույթից դուրս ներկայացրեց նաև Համո Սահյանի ‹‹Հայաստան ասելիս…›› բանաստեղծությունը:

Խաղ մրցույթի հարց ու պատասխաններին հետևում էին սովորողների երգն ու պարը, որոնց հաճույքով միանում էին նաև դասավանդողները:  Ո՞վ կմտածեր, որ  ուսումնական կիսամյակի ‹‹Ես կարողանում եմ›› հաշվետվությունը այսքան հետաքրքիր, աշխույժ, ուսանելի և գեղարվեստական կարող է լինել:

 

 

Մեր նոր ուսուցիչը

Անհնար էր ընդհատել նրան, երբ նա խոսում էր խաղողի տարբեր սորտերից նոր սելեկցիոն սորտի ստեղծման, հայկական ավանդական, արդյունաբերական և տնայնական գինեգործության մասին: Նա բառ չէր փնտրում իր մտքերն արտահայտելու համար: Նրա բառերը, նախադասությունները, տրամաբանական շարունակությամբ փողկապակցված մտքերը անընդհատ ու դանդաղ հոսում էին, ինչպես ճզմվող խաղողի թանձր ու քաղցր հյութը: Մոտ մի ժամ շարունակ նույնիսկ տիար Բլեյանը հարգանքով ու ակնածանքով լի լսողի դերում մնաց, որքան էլ որ ուզում էր շեղել նրա խոսքի ընթացքը դեպի մեր այսօրվա խնդիրը: Մեզ հյուրընկալել էր, իր տան սեղանն ու խոսքը ղեկավարում էր 95-ամյա Դերենիկ Սաֆարյանը՝ Հայաստանում խաղողագործության ու գինեգործության բնագավառում սերունդներ կրթած մեծ ուսուցիչը: Որքան երկարում էր Դերենիկ Սաֆարյանի խոսքը, այնքան այն հարստանում-հասունանում էր, ինչպես գինին է հասունանում տիկերում ու կարասներում: Հարմար պահ ընտրելով ես մի հարց տվեցի նրան. ‹‹Գինի խմելն առողջարա՞ր է››: Ի պատասխան իմ հարցի նա միայն գլխով հավանության նշան արեց ու շարունակեց իր խոսքը ‹‹պարտեզների քաղաք›› հին Երևանի մասին, ավանդական ու տնայնական գինեգործության ու գինի խմելու հայկական մշակույթի մասին: Իմ հարցը տալուց 15-20 րոպե հետո միայն նա այսպես պատասխանեց. (լսենք նրա խոսքը)

Երբ արդեն լցված էին բաժակները, նա զգուշացրեց.

– Գինին օղու նման միանգամից չեն կոնծում. սկզբում պետք է հոտ քաշել ու վայելել նրա բուրմունքը, որից հետո դանդաղ երկու-երեք կում ըմպել ու վայելել նրա համը:

Վարպետի ձեռքով քաշած ‹‹մուսկաթ›› խաղողի սորտի գինին աննկարագրելի բուրմունք ուներ: Երևի տարբեր մարդկանց համար այդ բուրմունքը տարբեր կթվար: Ինձ թվաց, որ այն վարդի բուրմունք ուներ:

Հանդիպման վերջում տիար Բլեյանը Դերենիկ Սաֆարյանին ներկայացրեց կրթահամալիրի նոր Խաղողի, գինու դպրոցի ստեղծման աշխատանքները և հույս հայտնեց, որ գինեգործության մեծ գիտնականն ու ուսուցիչը իր օրհնությամբ ու գործնական խորհուրդներով ճիշտ գիտական ուղու վրա կդնի դրանք:

Հանդիպումը գրեթե ամբողջությամբ նկարահանել է Քնարիկ Ներսիսյանը, ով մի նոր նախագիծ է սկսել՝ ‹‹Գինեգործը››: Նախագծի նպատակն է որքան հնարավոր է պատշաճ կերպով լուսաբանել մեր նոր Խաղողի, գինու դպրոցի ստեղծման աշխատանքները: Քնարիկի առաջին նյութի վերնագրում առկա է նաև ‹‹երրորդություն›› բառը, որը խորհրդանշում է գինեգործների երեք սերունդների ներկայացուցիչներին. ավագը`Դերենիկ Սաֆարյան, միջինը՝ Գագիկ Մելյան և կրտսերը՝ Էդվարդ Հովհաննիսյան: Էդվարդ Հովհաննիսյանը մեր կրթահամալիրի շրջանավարտն է:

Օտար լեզու դասավանդողների աշխատանքային հավաքների ծրագիրը դեկտեմբերի 24-27-ը

Դեկտեմբերի 24-ին

Ժամը 12:30, Ավագ դպրոցի ընթերցասրահ

Անգլերեն դասավանդողների հետ քննարկվում և փորձարկվում են սովորողի լեզվական կարողությունները զարգացնող լեզվական տարբեր խաղեր: 

Հավանության արժանացած լեզվական խաղերը օգտագործվելու են հունվարյան ճամբարային, նախագծային ուսումնական շրջանի ժամանակ:

Հավաքի աշխատանքային լեզուն անգլերեն է:

Դեկտեմբերի 25-ին

12:30-ին, Ավագ դպրոցի ընթերցասրահ

Օտար լեզու դասավանդողների մասնակցությունը «Հանրակրթական Դիջիթեք 2019. թվային ուսուցման միջոցներով ուսուցման նախագծերի և մեթոդների ստուգատես»-ին:

Քանի որ մի քանի նոր դասավանդողներ կան, սկզբում ներկայացվելու է կրթահամալիրում անցկացվող ամենամյա հանրակրթական դիջիթեքի մասին տեղեկատվություն, որից հետո նշվելու է անցյալ տարիների և այս տարվա՝ Դիջիթեք 2019-ի տարբերությունը: Դասավանդողների հետ քննարկվելու են, թե ինչ աշխատանքներ կարելի է ներկայացնել Դիջիթեք 2019-ին:

Դեկտեմբերի 26-ին

12:30-ին, Ավագ դպրոցի ընթերցասրահ

Դասավանդողները ներկայացնում են իրենց հունվարյան նախագծային-ճամբարային  ուսումնական շրջանը:

Դեկտեմբերի 27-ին

12:30-ին, Ավագ դպրոցի 2-5 դասասենյակում

Քննարկում ենք կրթական տարբեր աստիճաններում սովորողների օտար լեզվի իմացության ելքային կարողությունները:

 

Կրթահամալիրը ներկայացնող անգլերեն ֆիլմաշարի առաջին ֆիլմի սցենարը

Yerevan “Mkhitar Sebastatsi” Educational Complex

Fun of Knowledge Acquisition

Film 1

 

Screenplay

 

Խոսք – կարդում են Ավագ դպրոցի սովորողները	Պատկեր
1.…Then the whining schoolboy, with his satchel and shining morning face, creeping like snail unwillingly to school…” .	1.…Then the whining schoolboy, with his satchel and shining morning face, creeping like snail unwillingly to school…” . William Shakespeare “As you like it” (10 վայրկյանի ընթացքում հաղորդավարը կարդում է այս տողերը)
2.William Shakespeare wrote these lines in his play “As you like it” about 400 years ago. For centuries the school has been a place where children get knowledge and prepare for their future life. They do not live a child’s life full of happiness, and as they do not realize the fact that they are preparing for their future life, they are not happy to go to school. How can we create an educational environment where children will feel comfortable? How can we make the freedom of children and their education become inseparable? How can we make the teaching-learning process be based on fun activities at primary school? How can we make the project based teaching-learning process be more purposeful and motivating for the learners of middle school? How can teachers gradually become mentors in the learning process of high school students? How can the learners empower their will, learn different foreign languages, know and respect cultures of other peoples, love, preserve and carry our culture and become good citizens of our country? The founder director of Yerevan “Mkhitar Sebastatsi” Educational Complex Ashot Bleyan and the staff of the Educomplex have been trying to create such a school for already 33 years. We are going to present a series of films about our Educomplex. The first film is called “Fun of Knowledge Acquisition”	2.Հաղորդավարը կանգնած խոսում է Մայր դպրոցի դիմաց, իսկ ետնամասում երևում է mskh.am ցուցանակը շենքի ճակատային մասում:   Խոսքի տևողությունը՝ 2 րոպե 10 վայրկյան:
3. The usual school day at all the 4 school-gardens with their pre-school groups and primary school children, at Middle and High Schools and at the Vocational College begins with a 15-minute general morning training at 9:00. These everyday general morning trainings help the school children and teachers be full of positive energy, toss away any kind of anxieties or worries. An atmosphere of mutual love and care is created while dancing and singing together. The child feels the spiritual warmth of the family early in the morning, as soon as he comes to school.	3. Առավոտյան ընդհանուր պարապմունքի տեսագրություն Արևմտյան, Հարավային, Միջին և Ավագ դպրոցներում: Լսվում է հաղորդավարի ձայնը: Տևողությունը՝ մոտ 5 րոպե:
4. The atmosphere of love and cheerfulness is maintained during the whole day in the pre-school groups and in the primary school classrooms. The rooms for the pre-school groups are designed so that the children can feel comfortable and safe. Even a two-year-old child can go to bed without anybody’s help. In the primary school nobody reproaches the child for not having written the first letters of the alphabet in a straight line. Just on the contrary, learning the first Armenian letters is really a fun activity. Here is how the 6-year-old children learn their first letters. They are making cookies with the letters of their names, bake them and then eat them.	4. Նախակրթարանի խմբասենյակների հարմարավետ ու անվտանգ միջավայրի ցուցադրումը: Խմբասենյակի հատակին դրված հաստ ներքնակները, երեխայի հասակին համապատասխան խմելու ջրի հասանելի ծորակները: Ցուցադրվում է տառթխիկ տեսաֆիլմը.   Տեսաֆիլմը տևում է 4 րոպե 50 վայրկյան:
5.Now we are at the English lesson. The 5th graders are speaking English.	5.Ցուցադրվում է հաղորդակցական անգլերենի  պարապմունք Արևմտյան դպրոցում: Երկխոսություն 4-րդ կամ 5-րդ դասարանումՙ: Տևողությունը՝ 3-4 րոպե:
6. . The 5th graders are realizing an educational project in Mathematics “Mathematics and Ecology”. At an outdoor lesson, they mow the grass on a 1m2  area. Then they weigh the grass and their task is to find out how much the grass will weigh on an area with the width of 7m and length of 20m.	6. Մաթեմատիկայի բացօթյա դասի ցուցադրություն
7. Children in all the countries like riding bicycles. Why should we keep them away from their most favourite activity? Most of the learners of our primary schools stay at school after classes.	7.Հեծանվային պտույտ Արևմտյան դպրոցի շենքի շուրջը: 2-3 րոպե:
8. Teaching swimming is included in the curriculum of our primary schools.	9. Լողուսուցում Արևմտյան դպրոցի փակ լողավազանում: 3-4 րոպե
9.  “Why did you create such a school?” The first graders asked this question to the Director of the Educomplex Mr. Ashot Bleyan who gave this answer: “I wanted to create a school where nobody gets bored and nobody annoys anybody”,	7. Հաղորդավարը կանգնած է թափանցիկ դասասենյակների առջև և վերջին միտքն է արտահայտում: 2 րոպե:
10. This was our first film about “Mkhitar Sebastatsi” Educomplex.

 

Հաջողված մուտք կրթահամալիր

Նոյեմբերի 12-ին, երկրորդ դասաժամին Ավագ դպրոցում ներկա եղա անգլերենի մեր նոր դասավանդող Ծովինար Կասսաբյանի 10-րդ դասարանի ընտրությամբ խմբի ուսումնական պարապմունքին, որի ընթացքում երկու տեքստ քննարկվեց: Ամբողջ ուսումնական պարապմունքի ընթացքում չլսվեց հայերեն որևէ բառ:

Նույնիսկ նոր բառերի, արտահայտությունների իմաստները բացատրվում էին անգլերեն՝ գործածելով արդեն ծանոթ բառեր, հոմանիշներ: Ուսումնական պարապմունքին մասնակցում էին գրեթե բոլոր սովորողները (մոտ 80%-ը): Այն փաստը, որ Ծովինար Կասսաբյանը մասնագիտությամբ նաև հոգեբան է, օգնում է նրան մանկավարժական ճիշտ մոտեցումներ ցուցաբերել յուրաքանչյուր սովորողի նկատմամբ:

 

Մի քանիսը միայն կարդում էին և պատասխանում տվյալ պարբերությանը վերաբերող հարցերին, մյուսները պատասխանում էին այն հարցերին, որոնց պատասխանները չկաին տեքստում և վերլուծական աշխատանք էր պահանջվում: Սովորողները նույնիսկ միմյանց հետ անգլերեն էին խոսում: Օրինակ, երբ անգլերեն լավ իմացող ու պարապմունքին շատ ակտիվ մասնակցող մի տղա փորձեց պատասխանել մի աղջկա ուղղված հարցին, այդ աղջիկը շրջվեց տղայի կողմը և կտրուկ ասաց. «Shut up!»: Ծովինարը կարողանում է ստեղծել անգլերեն խոսողների միջավայր:

Պարապմունքի ընթացքում ես աչքի անցկացրեցի նաև Ծովինար Կասսաբյանի ուսումնական տարվա սկզբին բացված ուսումնական բլոգը, որտեղ մի ուշագրավ նախագծի` Tabbouleh Party իրականացման մասին կարդացի : Նախագծի իրականացման նպատակն էր սովորողներին ներկայացնել, ինչպես ինքն է ասում, Միջերկրականի հայտնի ուտեստը: Թաբուլեն նա պատրաստել է սովորողների հետ և միասին էլ ճաշակել են այն: Նախագծի իրականացման ամբողջ ընթացքի աշխատանքային լեզուն անգլերենն է եղել:

Ես շատ ուրախ եմ, որ մեր Ավագ դպրոցը համալրվեց նաև Ծովինար Կասսաբյանով:

 

 

 

 

Ընդլայնվում է Բլեյան կրթական ցանցը. Գյումրի

Հոկտեմբերի 31-ին առավոտյան 8:30-ին տիար Բլեյանը, Անի Նավասարդյանը, Անի Սարգսյանը, 10-րդ դասարանցի Տիգրան Արամյանը և ես ճանապարհ ընկանք դեպի Գյումրի: Բոլորն էլ գիտեն, թե որքան ուսանելի է Աշոտ Բլեյանի հետ ճամփորդելը, բայց պետք է փաստեմ, որ կրկնակի ու եռակի հետաքրքիր է, երբ նրա հետ ճամփորդում ես փոքր ավտոմոքենայով, ինչպիսին իմ Օպելն է: Անընդհատ լսվում է երկրի ամեն մի բլրակի, բլրի ու լեռան, գետակի ու գետի, ծառի ու թփի, հրաբխային քարերով ու տատասկներով լեցուն վայրի ու անմշակ դաշտերի ամեն մի թիզը սրտացավ տիրոջ հոգեբանությամբ սիրող Աշոտ Բլեյանի ձայնը: Անցնում ենք հյուսիս-հարավ միջպետական մայրուղու կիսավարտ շինհրապարակների մոտով. ‹‹Ինչու՞ չեն աշխատում: Թանկարժեք, ծանր տեխնիկան կանգնած է: Ոչ մի շարժում չկա..չաշխատել այս արևոտ ու չոր եղանակի՞ն: Չես էլ հասկանա, թե ով է մեղավոր, որ բանվորները աշխատավարձ չեն ստանում…մեկը մյուսի վրա է գցում: Տեսեք ինչ գեղեցիկ են ճամփեզրի քարապատ լանջերը: Եթե ճաշակ ունենան, հենց այդպես էլ կթողնեն…միայն պետք է քարերը ինչ-որ ձևով ամրացնեն: Սխալ կլինի ճիմապատելը…ո՞վ է հետո մշակելու››: Հեռվից մեր առջև մի խրոխտ լեռ է ուրվագծվում ու տիար Բլեյանը հարցնում է մեզ, թե արդյոք մենք գիտենք այդ սարի անունը: Երկու Անիները տարբեր անուններ տվեցին, իսկ ես ու Տիգրանն էլ տղամարդավարի լռեցինք: ‹‹Կարճ ու անուշ անուն է››, շարունակում է տիարը: ‹‹Թեժ››, ասում է Անի Նավասարդյանը: ‹‹Թեժը անու՞շ է››: Լռությունը խզեց հեռախոսի զանգը. ‹‹Էմանուէլ, բարև: Պետոյի հետ Արատեսում վերևի տան մուտքը ….››: Մի քանի հրատապ արատեսյան ցուցումներ տալուց հետո. ‹‹Էմանուէլ, ի՞նչ է Թալին չհասած հեռվում երևացող այն հոյակապ վեր խոյացող սարի անունը… Իհարկե, Արտենի››: Մի քիչ հետո էլ. ‹‹Նայեք, նայեք… կարծես ինչ-որ մեկը ձեռքերով զգույշ շոյելով է այս սարը կերտել››: Մեր աջ կողմում երևում է հավասարասրուն համաչափ կոնի նմանվող մի սար: Մենք, իհարկե, չէինք նկատել այդ գեղեցկուհուն: Ինձ միշտ էլ թվացել էր, որ Երևան – Գյումրի ավտոճանապարհի աջ ու ձախ կողմերի բնությունը լուսնի ամայի լանդշաֆտի է նմանվում: Պարզվում է, որ այդպես չէ: Հայաստանի գեղեցկությունը միայն Տավուշի ու լոռվա անտառներն ու ձորերը չեն:

Պայծառ արև էր Գյումրիում: Երևանի արևը այդքան պայծառ չէ ու երկինքն էլ այդքան կապույտ չէ: Երևի պատճառը Գյումրու բարձրադիր լինելն է և օդի անհամեմատ ավելի մաքուր լինելը:

Հայկական ո՞ր կինոֆիլմն է հիշեցնում այս շենքը:

 

 

 

 

 

Շիրակի մարզպետի և Գյումրու քաղաքապետի հետ հանդիպումներին ես չգնացի: ‹‹Ուսումնական Գյումրի›› նախագծի երաժշտական հարցերի մասին էին լինելու քննարկումները: Ինձ համար հետաքրքիր հանդիպումները դեռ առջևում էին: Հանդիպումներն ամենուր էին, ամեն քայլափոխին: Անհնար է տիար Բլեյանի հետ Գյումրու փողոցներով աննկատ ու հանգիստ քայլել: Բոլոր կողմերից ողջույնի խոսքեր էին լսվում. ‹‹Բարև ձեզ, պարոն Բլեյան, ինչպես ե՞ք: …Պարոն Բլեյան, նորից հյուր եք եկե՞լ մեր Գյուրի››: ‹‹Գյումրիում ես հյուր չեմ: Ես իմ տանն եմ››: ‹‹Պարոն Բլեյան, ճի՞շտ է, որ ձեր դպրոցի նման դպրոց եք հիմնելու Գյումրիում››: Պատասխանը պատասխանատվություն էր հայցում. ‹‹Եթե համայնքը ցանկանա, ամեն ինչ կլինի: Այդ հարցով դիմեք մարզպետարան, նախարարություն: Համայնքի ցանկությունն է կարևոր››: Աբովյան փողոցում ենք: ‹‹Ամեն ինչ լավ է: Հին դռները, պատերը, պատուհանները վերանորոգված են: Վատը միայն այս սպիտակ սալահատիկներով պատված գետինն է, որ չի խոսում Գյումրվա սև տուֆի հետ››: Աջ կողմում Գյումրու տիկնիկային թատրոնի շենքն է: Ներս ենք մտնում: ‹‹Բարև ձեզ, պարոն Բլեյան, հրավիրում ենք ձեզ “Երեք խոզուկները” դիտելու››: ‹‹Սիրով, սիրով կդիտեմ ձեր ներկայացումը, բայց ոչ այսօր››: Հաջորդ շենքը Գյումրու երիտասարդական պալատն էր, որը մեր ‹‹Ուսումնական Գյումրի›› նախագծի մասնակիցներից է: Դիմավորեցին անկեղծ ջերմությամբ և սկսվեց Լիլիթ Մակարյանի՝ երիտասարդական պալատի տնօրենի, շուտասելուկի նման հարցերի տարափը. ‹‹Պարոն Բլեյան, երբ է լինելու մեր հաջորդ համատեղ համերգը: Պարոն Բլեյան, Գյումրիու՞մ լավ կլինի, թե Երևանում: Պարոն Բլեյան, թե՞յ կուզեք խմել, թե՞ սուրճ››: Պատասխանն ընդհատեց մեր Հարավային դպրոցի 5-րդ դասարանցիների աշխույժ աղմուկը: Հասմիկ Պողոսյանի և Շուշան Ալեքսանյանի հետ նրանց եռօրյա ճամփորդության երկրորդ օրն էր Գյումրու Շալեում: Երեխաները տիարին տեսնելուն պես ավելի աշխուժացան ու վազեցին դեպի նա: Դահլիճ, դպրոց-պարտեզի խումբ իրենց կազմակերպիչով ու դասավանդողով, հանդիսատես. դե արի, տիար Բլեյան ու զսպիր երգացնելու, պարացնելու քո մշտարթուն մղումը: Այնքան անսպասելի ու հաճելի էր այդ փոքրիկ համերգը:

Առաջին երգը Ռուբեն Հախվերդյանի ‹‹Սա Երևանն է›› երգն էր:

Հաջորդ երգերը ծիսական հարսանեկան էին:

Երբ մեր հարավցիներին ճանապարհեցինք, Լիլիթ Մակարյանը հրավիրեց մեզ իր սենյակը ու շարունակեց իր կիսատ մնացած շուտասելուկ-հարցերի տարափը: Նրա հարցադրումներում այնքան նվիրվածություն կար իր աշխատանքին, Գյումրու ստեղծագործ երիտասարդների նկատմամբ այնքան հոգատարություն ու սեր էր արտահայտվում: Որոշվեց, որ Գյումրեցի մի քանի ստեղծագործ պատանիներ  ‹‹Հայ-վրացական հանրակրթական կամուրջներ›› նախագծով կրթահամալիրի խմբի հետ կմեկնեն Վրաստան: Որոշվեց նաև, որ նոյեմբերի 15-ին կամ 16-ին կրթահամալիրի նորաստեղծ ‹‹Ֆոլք ռոք›› խումբը և Գյումրու պատանեկան ռոք խումբը համատեղ համերգ կտան Գյումրիում: Եվ հետևեց նորից Լիլիթ Մակարյանի անհանգստությամբ լի խոսք-խնդրանքը. ‹‹Պարոն Բլեյան, խնդրում եմ օգնեք, մի խորհուրդ տվեք, կամ էլ մի դուռ բացեք մեր 5-6 երիտասարդ քանդակագործների համար: Նրանք շատ լավն են››: ‹‹Լիլիթ, “շատ” բառը խոսքում մի օգտագործիր: Ես քեզ հավատում եմ, որ նրանք լավն են››: Ճիշտ է, որ յուրաքանչյուր գործ հաջողություն է ունենում, երբ կողմերը հավատում են իրար:

Ժամը երեքին մեզ սպասում էին Ազատանում: Մենք ճաշեցինք Տեր Մակարի հյուրընկալ տանը: Սեղանի վրա ամեն ինչ բնական էր՝ Ազատանի արտադրանք: Մեզ հետ էր նաև գյուղի դպրոցի տնօրեն Ոսկանյանը: Ազատանը մեծ գյուղ է: Դպրոցն այստեղ ունի 750 սովորող: Ազատանում կա մանկապարտեզ, մշակույթի տուն, ֆուտբոլի դպրոց, որտեղ հաճախում են Ազատանի դպրոցի նույն սովորողները: Հետևում է տիար Բլեյանի տրամաբանական հետևությունը. ‹‹Համայնքի ուժը միասնության մեջ է: Ինչու՞ եք մեկուսանում իրարից: Չէ՞ որ բոլորդ էլ նույն երեխաների կրթական հարցերն եք լուծում: Միավորվեք և հաջողությունը երկար սպասեցնել չի տա››:

Մի ազատանցի անթաքույց հպարտությամբ ասեց ինձ, որ մշակույթի տան այս որմնանկարը Մինաս Ավետիսյանն է նկարել:

Դիմացի պատուհանից արևի լույսն էր ընկել այս լուսավոր նկարի վրա:

 

Օտար լեզու դասավանդողների հավաքները

 

Մանկավարժական աշնանային ճամբարը օտար լեզու դասավանդողների համար նշանավորվեց մասնագիտական աշխատանքային հավաքներով: Հավաքները կարևորվում են, նախ և առաջ, նրանով, որ օտար լեզու դասավանդող մի քանի նոր մասնագետ ունենք՝ Շուշան Միկոյանը և Ծովիկ Կասսաբյանը՝ Ավագ դպրոցում, Լիլիթ Խալաթյանը՝ Հարավայինում, Աննա Ֆրանգյանը՝ Հյուսիսայինում, Դիանա Ղազարյանը՝ Արևմուտքում, Դիանա Նազարյանը՝ Միջին և Ավագ դպրոցներում: Հոկտեմբերի 29-ի հավաքի թեման էր ‹‹Օտար լեզուների առարկայական չափորոշիչների, առարկայական ծրագրերի և ուսումնական նախագծերի համադրումը, փոխկապակցվածությունը››: Դասավանդողներին ներկայացրեցի ‹‹Անգլերեն սովորողներին ներկայացվող ընդհանրական որակական պահանջները››, բացատրեցի, թե ինչպես կարելի է օգտվել այդ եռամակարդակ չափորոշիչներից, երբ դասավանդողներն իրենց առաջ խնդիր է դնում կազմել օտար լեզվի դասավանդման առարկայական ծրագրերը, ուսումնական նախագծերը կրթական տարբեր աստիճաններում:

Հոկտեմբերի 30-ի հավաքի թեման էր ‹‹mskh.am-ի օտար լեզուներով էջերի պատշաճ սպասարկումը››: Մեկ առ մեկ բացեցինք և քննարկեցինք մեր կայքի տարբեր լեզուներով էջերի վերջին երկու ամիսների հրապարակումները, արվեցին օտարալեզու էջերի ակտիվացմանն ուղղված առաջարկություններ:

Harmony of Speech and Melody

 

On October 23 the students and teachers of the “Mkhitar Sebastatsi” Educomplex had an exceptionally exciting meeting in the Media Hall of the Mother School. The guest speaker was Lilit Bleyan, the well-known songwriter and singer. She spoke about language intonation, stress, tempo and rhythm and about how important it is to take them into account while composing music. Lilit stated that the well-known Armenian scholar Manuk Abeghyan was the first to investigate these prosodic features of the Armenian language. She had brought the copy of Manuk Abeghyan’s book entitled “Տաղաչափություն-Prosody” published in 1932. As to Manuk Abeghyan, many Armenian poets and songwriters do not follow the rules of Armenian prosody. Lilit Bleyan read out some extracts from Manuk Abeghyan’s book and then she gave some examples of songs in which the lyrics and melody violated the language rules of prosodic features, and on the contrary, she gave examples of real art when poets and composers create a harmony of speech and melody.

Խոսքի ու մեղեդու ներդաշնակություն

 Հոկտեմբերի 23-ին «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի սովորողները և դասավանդողները մի բացառիկ հետաքրքիր հանդիպում ունեցան կրթահամալիրի Մեդիա դահլիճում: Հանդիպումը կազմակերպել էր կրթահամալիրի Գրական ակումբը: Ակումբի հյուրն էր երգահան-երգիչ Լիլիթ Բլեյանը: Նա խոսեց լեզվի հնչերանգի, շեշտի, տեմպի և ռիթմի մասին և այն մասին, թե որքան կարևոր է դրանց կանոնները հաշվի առնելը՝ երգեր գրելիս: Լիլիթը նշեց, որ հայ հայտնի լեզվաբան Մանուկ Աբեղյանը առաջինն էր, որ հետազոտեց հայերենի տաղաչափական բաղադրիչներին բնորոշ կանոնները: Նա իր հետ բերել էր Մանուկ Աբեղյանի «Տաղաչափություն» վերնագրով գիրքը, որը հրատարակվել է 1932 թվականին: Ըստ Մանուկ Աբեղյանի շատ հայ բանաստեղծներ և երգահաններ չեն հետևում հայերենի տաղաչափական կանոններին: Լիլիթ Բլեյանը բարձրաձայն կարդաց հատվածներ Մանուկ Աբեղյանի գրքից, իսկ հետո օրինակներ բերեց երգեր դարձած հայկական չափածոյից, որտեղ խախտված են լեզվի տաղաչափական կանոնները, որից հետո էլ տվեց իսկական արվեստի օրինակներ, երբ բանաստեղծները և երգահանները խոսքի ու մեղեդու ներդաշնակություն են ստեղծում: Փաստորեն Լիլիթը փորձեց գիտական բացատրություն տալ անբացատրելի համարվող մտքին՝ «ինչու՞ է մի երգ այդքան հաճելի մեր ականջին, իսկ մյուսը՝ ոչ»: Իմ կարծիքով Լիլիթին հաջողվեց անել դա:

I am Sorry, I Can’t Speak French

–I am sorry I can’t speak French. Do you speak English?

These were the two introductory sentences with which our college students, Angela and Milena Shamoyans, Marianna Sulyan, Narine Manasyan and Gohar Jhangiryan studying “Organization of Tourism Services”, came up to the representatives of Francophonie Countries in their Francophone pavillions.   Of course, coming up with this question and request is a little impropriety of the Francophone prior idea ″speaking French″ but with our kind and sincere smiles we were showing that we fully accepted and maintained the fundamental principles of the Francophone General Assembly: establishing international relations based on friendship, love, solidarity and tolerance, appreciating democratic values, protecting human rights. French is an official language in 40 countries 21 out of which are African countries. At first it was not easy for us to find a pavilion where it would be appropriate for our students to come up with that request. Our efforts were in vain in the pavilions of Congo, Cote d’ivoir (Ivory Coast) and in two other pavilions where there were many visitors speaking French, and in one pavilion we were welcomed in Armenian. It turned out that we had stepped into the pavilion of Goris Cultural Francophone Center.

The first pavilion, where Angela Shamoyan was able to start a conversation, belonged to Canada. The pavilion was run by a Canadian woman, Catherine by name, with a kind and sincere smile. Catherine said that she liked sunny Armenia and Yerevan. She was showing landscapes of Canada on the monitor, and at the same time, saying that Armenia is also a very beautiful country.

In return for that, Angela said that she was studying the specialty “Organization of Tourism” and she would show Catherine the places of interest of Armenia with great pleasure. We said good bye to the mistress of Canadian pavilion in French “Au revoir” which was taught to our students by Gayane Terzyan at the right time. Catherine’s smile became kinder and more sincere. Au revoir, Catherine.

The second pavilion where they kindly agreed to speak to us in English belonged to Ruanda. A beautiful woman, with a national costume on, introduced her country to our group. She said that Ruanda has two similarities with Armenia: like Armenia, Ruanda is one of the few countries in the world where there are fountains with drinkable water, and the second is that Ruanda is also a mountainous country.

When Angela asked her whether many tourists visit their country, she answered that tourists from different countries of the world come to Ruanda to see their elephants, zebras and other animals and birds of the subequatorial zone.

We also spoke in the pavilions of Morocco and Maurice. The students again and again revised the speech patterns and expressions of our first English lessons: greeting words, introducing ourselves, meeting strangers, kind words of saying good bye.

Eventually, we had a live lesson of communicative language in the Freedom Square of Yerevan.

 

Կներեք, որ ֆրանսերեն չեմ խոսում

–Կներեք, որ ֆրանսերեն չեմ կարողանում խոսել: Դուք անգլերեն խոսու՞մ եք:

Այս երկու ներածական նախադասություններով էին մոտենում Ֆրանկոֆոնիայի ավանի տաղավարներում ֆրանսախոս երկրների ներկայացուցիչներին մեր Քոլեջի ‹‹Զբոսաշրջային ծառայությունների կազմակերպում›› մասնագիտությունը սովորող ուսանողները՝ Անժելա և Միլենա Շամոյանները, Մարիաննա Սուլյանը , Նարինե Մանասյանը, Գոհար Ջհանգիրյանը: Իհարկե, այս հարցադրումով և խնդրանքով մոտենալը մի փոքր խախտում է Ֆրանկոֆոնիայի առաջնային գաղափարը՝ ‹‹Խոսել ֆրանսերեն››, բայց մեր բարեհամբույր ու անկեղծ ժպիտներով ցույց էինք տալիս, որ լիովին պահպանում և ընդունում ենք Ֆրանկոֆոնիայի վեհաժողովի հիմնարար սկզբունքները՝ ‹‹տարբեր ժողովուրդների միջև բարեկամության, սիրո և հանդուրժողականության հաստատում, ժողովրդավարական արժեքների գնահատում, մարդու հիմնարար իրավունքների պաշտպանություն››: Ֆրանսերենը պաշտոնական լեզու է աշխարհի 40 երկրներում, որոնցից 21-ը աֆրիկական են: Մեզ համար սկզբում դժվար էր գտնել տաղավար, որտեղ կընդառաչեին մեզ և կխոսեին անգլերեն: Մեր ճիգերն ապարդյուն անցան Կոնգոյի, Կոտ դ՛իվուարի (Փղոսկրյա ափի) և երկու այլ տաղավարներում, որտեղ ֆրանսերեն խոսող շատ այցելուներ կային, իսկ մի տաղավարում էլ սկսեցին հայերեն խոսել: Պարզվեց, որ մենք Գորիսի ֆրանսախոսների մշակութային կենտրոնի տաղավարում ենք:

Առաջին տաղավարը, որտեղ Անժելա Շամոյանը կարողացավ երկխոսության մեջ մտնել, Կանադայինն էր, որը տնօրինում էր Քեթրին անունով ու բարեհամբույր ժպիտով մի կին: Քեթրինն ասաց, որ շատ է սիրում արևաշող Հայաստանը և Երևանը: Նա մոնիտորի վրա սիրով ցույց էր տալիս Կանադայի բնապատկերներ և, միևնույն ժամանակ, ասում էր, որ հայաստանը նույնպես շատ գեղեցիկ երկիր է:

Անժելան ասաց, որ ինքը սովորում է ‹‹զբոսաշրջության կազմակերպում›› մասնագիտությունը և հաճույքով նրան ցույց կտա Հայաստանի տեսարժան վայրերը: Կանադայի տաղավարի տիրուհուն հրաժեշտ տվեցինք ֆրանսերեն, որը մեր ուսանողներին ճիշտ տեղին ու պահին սովորեցրեց Գայանե Թերզյանը՝ ‹‹Au revoir››: Ֆրանսերեն խոսք լսելով Քեթրինի ժպիտն ավելի անմիջական դարձավ:

Երկրորդ տաղավարը, որտեղ սիրով համաձայնվեցին խոսել անգլերեն, Ռուանդայինն էր: Ազգային տարազ հագած կինը սիրով ներկայացրեց իր երկիրը: Նա ասաց, որ Ռուանդան երկու նմանություն ունի Հայաստանի հետ. մեկն այն է, որ իրենց երկիրը  Հայաստանի նման աշխարհի այն քիչ երկրներից է, որտեղ խմելու ջրի ցայտաղբյուրներ կան, իսկ երկրորդն էլ այն է, որ Ռուանդան նույնպես լեռնային երկիր է:

Երբ Անժելան հարցրեց, թե արդյոք շատ զբոսաշրջիկներ են այցելում իրենց երկիրը,  նա պատասխանեց, որ աշխարհի տարբեր երկրներից գալիս են Ռուանդա, որպեսզի տեսնեն իրենց փղերին, զեբրաներին և այլ մերձհասարակածային կենդանիներ ու թռչուններ:

Խոսեցինք նաև Մարոկկոյի տաղավարում: Սովորողները նորից ու նորից կրկնեցին անգլերենի մեր առաջին դասերի խոսքային նմուշներն ու արտահայտությունները՝ ողջույնի խոսքերը, ներկայանալը, ծանոթանալը, հրաժեշտի բարեմաղթանքները: Պարզվեց նաև, որ Մարոկկոյում խոսում են արաբերեն, ֆրանսերեն և մի քիչ էլ անգլերեն:

Փաստորեն այսօր անգլերենի կենդանի շփման հաղորդակցական դաս անցկացրեցինք Երևանի Ազատության հրապարակում:

 

 

Լեզուների եվրոպական օրը-European Day of Languages

Սեպտեմբերի 26-ին Խ.Աբովյանի անվան Հայկական պետական մանկավարժական համալսարանի կուլտուրայի ֆակուլտետի մեծ դահլիճը լի էր Երևանի և Հայաստանի այլ մարզերից ժամանած դպրոցների և համալսարանների ուսանողներով, մանկավարժական աշխատողներով. նշում էին լեզուների եվրոպական օրը:

Օտար լեզուների դասավանդման մեթոդոլոգիայի ամբիոնի վարիչ պրոֆեսոր Մելանյա Աստվածատրյանը բացման խոսքը սկսեց Յոհան Վոլֆգանգ ֆոն Գյոթեի այս իմաստուն պնդումով, որը նա ներկայացրեց չորս լեզվով. «Wer fremde Sprache nicht kennt, weiß nichts von seiner eigenen. If a man doesn’t know a foreign language is ignorant of his own. Человек, который не знает чужих языков, не знает ничего о своем. Այն մարդը, ով չգիտի օտար լեզու, անտեղյակ է իր մայրենիից:»

Այո′, 21-րդ դարի շարժուն կյանքը շատ բան է փոխել ամբողջ աշխարհում: Միջմշակութային հարաբերությունները, միջազգային կրթական փոխանակումները, բարձր տեխնոլոգիաների արագ զարգացումները, համաշխարհային համընդհանուր համացանցի առկայությունը և եվրոպական երկրներում ներգաղթյալների հոսքի բարձր մակարդակը շատ բաներով են փոխել մեր կյանքը: Եվրոպան ավելի ու ավելի բազմալեզվային է դառնում: Նշված փոփոխությունների արդյունքում Հայաստանի շատ դպրոցներում սկսել են երրորդ օտար լեզու դասավանդել: Մեր ապագա բազմալեզվային հասարակության ձևավորման առաջին քայլերն արվում են ինստիտուցիոնալ բազմալեզվային կրթության զարգացումով:

Պրոֆեսոր Մելանյա Աստվածատրյանի ելույթին հաջորդեցին դպրոցականների և համալսարանի ուսանողների ներկայացումները՝ հայերեն, ռուսերեն, անգլերեն, գերմաներոն և ֆրանսերեն լեզուներով: Իսկ ես էլ ներկայացրեցի «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի դպրոցական բազմալեզու կայքը՝ https://mskh.am/ :

 

European Day of Languages

https://mskh.am/en/78084

On September 26 the big hall of the Faculty of Culture of Armenian State Pedagogical University after Khachatur Abovyan was full of school and university students, teachers and educators from Yerevan and different provinces of Armenia. The European Day of Languages was being celebrated. Professor Melanya Astvatsatryan, head of the chair of methodology of teaching foreign languages, began her opening speech with this wise statement by Johann Wolfgang von Goethe in four languages: “Wer fremde Sprache nicht kennt, weiß nichts von seiner eigenen. If a man doesn’t know a foreign language is ignorant of his own. Человек, который не знает чужих языков, не знает ничего о своем. Այն մարդը, ով չգիտի օտար լեզու, անտեղյակ է իր մայրենիից:”

Yes, the mobile life of the 21^st century has changed a lot in the whole world. Intercultural relationships, international educational exchanges, the rapid development of high technologies and the existence of the global network of the Internet, the high rate of immigration in the European countries have changed a lot in our lives. Europe is becoming more and more multilingual. In the result of these changes, many schools in Armenia have started to teach a third foreign language. The first steps of our future plurilingual society are made in the educational sphere by developing multilingual education.

Professor Melanya Grigoryan’’s speech was followed by the students’ performances in Armenian, Russian, German, French and English. I, myself, presented the multilingual website of “Mkhitar Sebastatsi” Educational Complex.

Անգլերենի ուսումնական պարապմունք Հարավային դպրոցի երրորդ դասարանում

Պարապմունքը վարում էր իր աշխատանքային փորձաշրջանն անցնող Լիլիթ Խալաթյանը: Լիլիթ Խալաթյանին ճանաչում էի դեռ այս տարվա հունիսյան մանկավարժական ճամբարից: Նա ամեն օր մասնակցում էր օտար լեզու և հասարակագիտական ուսումնական առարկաներ դասավանդողների անգլերենի պարապմունքներին: Դեռ այն ժամանակ Լիլիթը իր ակտիվ մասնակցությամբ ցույց տվեց, որ ունի մասնագիտական բավարար գիտելիքներ՝ կրթահամալիրում անգլերենի դասավանդող աշխատելու համար: Այսօրվա պարապմունքին իմ ներկա գտնվելը ավելի նեղ նպատակ էր հետապնդում: Ուզում էի պարզել, թե արդյոք նա կարող է պարապմունքը վարել այնպես, որ այն սովորողների մեծ մասի համար արդյունավետ լինի: Նա ուզում էր ներգրավել բոլորին, փորձում էր տարբեր հնարքներ, բայց չեմ կարող ասել, որ պարապմունքը արդյունավետ ստացվեց: Նա անընդհատ շտապում էր և սովորողները չէին հասցնում յուրացնել, ամրապնդել դասի հիմնական առանցքը կազմող լեզվական կառուցվածքը «can-կարողանալ» բայով: Պարապմունքից հետո խորհուրդ տվեցի Լիլիթին չշտապել, երբ հարց է ուղղվում սովորողին, չասել հարցի պատասխանը նախքան սովորողը կասի դա: Սովորողը ամեն պահի պետք է գիտակցի ոչ թե այն, որ իրենց ուսուցիչը լավ գիտի ամեն ինչ, այլ այն, որ սովորողն ինքը գիտի պահանջվածը և կարող է վստահ ասել դա: Անընդհատ լսվում էր Լիլիթի ձայնը՝ ավելի ու ավելի ինքնավստահ, իսկ սովորողների՞նը: Լիլիթիը խոստացավ հաշվի առնել իմ դիտողություններն ու խորհուրդները, իսկ ես խոստացա, որ նորից կայցելեմ իր ուսումնական պարապմունքներին 2-3 շաբաթ հետո:

1994-ի ամառը Արատեսում

1994-ի ամռանը, երբ արդեն ազատագրվել էր Շուշին, երբ արդեն Ադրբեջանի Միլի Մեջլիսի, Հայաստանի Գերագույն խորհրդի և Լեռնային Ղարաբաղի ներկայացուցիչները ստորագրել էին Բիշքեքյան համաձայնագիրը անժամկետ զինադադարի մասին, երբ Երևանում արդեն կանոնավոր կերպով երկու անգամ երկու ժամով էլեկտրականություն էին տալիս, երբ Հայաստանի գրեթե բոլոր հանգստյան տները դեռ լիքն էին Ադրբեջանից ժամանած փախստականներով և որևէ տեղ հնարավոր չէր ընտանիքով մեկնել ամռան տապին, ես իմ ընտանիքի հետ հաճույքով միացա Արատեսի ամառային տասնօրյա ճամբար մեկնող մեր կրթահամալիրի մոտ 30 հոգանոց խմբին: Ճամբարի ղեկավար էր նշանակվել այն ժամանակ դեռ չամուսնացած (կես կատակ կես լուրջ ասում էր, որ կամուսնանա, երբ կկարողանա «Բոթասներ» գնել…որքան դժվար և միևնույն ժամանակ հուսառատ տարիներ էին) Արտեմ Ալեքյանը: Ճամբարային 10 օրերից միայն երկու օրը Արտեմը կարողացավ ղեկավարել այդ մեծ խմբին: Արտեմը շատ մեղմ բնավորությամբ երիտասարդ մաթեմատիկոս էր, ում հետաքրքիր տրամաբանական խնդիրները շատ շուտ կորցրեցին իրենց գրավչությունը այդ երբեմնի ադրբեջանաբնակ ու հիմա արդեն՝ լքված լեռնային գյուղում: Շատ դժվար էր Միջին դպրոցի անհանգիստ չարաճճիներին աչքի առաջ պահել. մեկին ձգում էր արագահոս ու զուլալ մաքրությամբ գետակը, մյուսին՝ քարանձավը, ուր արջի թարմ ոտնահետքեր էին նկատել, մյուսներին էլ՝ դաշտային ծաղիկներով բացատները:  Հետագայում պարզվեց, որ այդ խումբը կարողացավ հրաշալիորեն ինքնակազմակերպվել: Խոհանոցի հոգսերն իր վրա վերցրեց ութերորդցի Տաթև Բլեյանը: Բոլորը կուշտ էին ու առողջ:

 

Իմ Աննային շատ էին հետաքրքրում դաշտային ծաղիկները, իսկ Դավիթը չէր ուզում հեռանալ գետակից:  Զարմանալի ջուր ունի Արատեսի գետակը: Այն այնքան սառն է ու այնքան մաքուր, որ կարելի է խմել: Այնպիսի տպավորություն է, որ մի մեծ ու ջրառատ աղբյուր է հոսում: Հենց այդպես էլ կա. նրա ափերի տարբեր տեղերում գետնի տակից աղբյուրներ են դուրս գալիս ու միանում  գետակի ջրերին:

 

Արատեսի ճամբարի ամենահետաքրիր հիշողություններից մեկն էլ այն եղավ, որ ես ավելի  մոտիկից ճանաչեցի Աշոտ Բլեյանին,  չնայած արդեն 5 տարի աշխատում էի Կրթահամալիրի Ավագ դպրոցում, որն այն ժամանակ Գիմնազիա էր կոչվում: Ճամբարի 5-րդ օրն էր ընթանում, երբ մի անասելի աշխուժություն սկսեց տիրել: Ճամբար էին ժամանել Գևորգ Հակոբյանը, Նորայր Այվազյանը (ընկերական շրջապատում նրան Սպարապետ են կոչում) և Աշոտ Բլեյանը:  Տիար Բլեյանը չհանդուրժեց ճամբարային արդեն հաստատված ծույլ ու խաղաղ ռեժիմը: Նա տագնապ բարձրացրեց, բոլորին հանեց քնից, նիրհից ու ննջելուց: Պետք է քայլարշավի գնանք իր հետևից: Սկզբում նա մեզ տարավ այն քարանձավը, որտեղ արջի հետքեր էին տեսել: Քայլարշավի ընթացքը բավականին արագ էր: Ժամանակ չկար տնտղելու, թե ուր ես դնում ոտքդ, արդյո՞ք այդտեղ թաքնված օձ կա, թե՞ ոչ: Համարձակ եղի՚ր, առա’ջ, առա’ջ: Քարանձավում ենք, մեզնից վախեցած տասնյակ չղջիկներ միանգամից սկսում են թռչել այս ու այն կողմ: Ահա «մեր կրթահամալիրի արջի» թարմ հետքերը, բայց պետք չէ երկար մնալ այստեղ. օրը ճաշ դառավ, արջը կարող է շոգել և վերադառնալ քարանձավ՝ մի քիչ զովանալու: Քարանձավից զառիթափով արագ դեպի գետակ է իջնում մեր Բլեյանը: Պետք է հետևել նրան՝ թեկուզև արջին չհանդիպելու պատճառով: Արագ, արագ դեպի ներքև, դեպի սառը գետակը: Ես վերջինը հասա գետակին: Մի իսկական փորձություն էր քայլել գետակն ի վար տիար Բլեյանի հետևից: Այստեղ մեծ քար է, որին պետք է շրջանցել, իսկ այստեղ մեծ փոս է, բայց ջուրն այնքան զուլալ է և խոշորացույցի նման հատակը մոտեցնում է ու չի զգացվում  խորությունը: Պետք է հաղթահարել, ճչալով կամ անտրտունջ, ծիծաղով կամ խոժոռ հայացքով, իսկ տիար Բլեյանը այնքան առաջ է անցել ու բարձրաձայն պատմում է շրջապատող լեռների, դաշտերի ու աղբյուրների մասին՝ հետ չնայելով ու կանչելով բոլորին. «Եկեք, եկեք, հետ մի մնացեք»: Այդ տարվա սեպտեմբերին մեր Գիմնազիան տեղափոխվեց այժմյան Քոլեջի մասնաշենքը ու այդ ուսումնական տարվա սկզբից փոխվեց մեր գիմնազիական ակադեմիական ուսուցմամբ հանգիստ կյանքը: Եվ արդեն 24 տարի շարունակ. «Հետ մի՚՚ մնացեք, առա՚ջ, առա՚ջ, անհոգնել առա՚ջ»:

 

 

 

Վրաստանի 2017-ի լավագույն ուսուցիչը

Առավոտյան սեմինարի ընթացքում անընդհատ ինձ մի միտք էր տանջում: Ինչպե՞ս են Հայաստանում որոշում տարվա լավագույն ուսուցչին: Վրաստանում ուսուցիչն ինքն է հայտ լրացնում և իր կատարած նախագծերով ներկայանում հանրությանը: Մի քանի բաց մրցութային փուլերով որոշվում է 5 եզրափակիչ դուրս եկածների անունները, որոնք բոլորն էլ արժանի են լավագույնը համարվելու: Լադո Աբխազավան այնքան սիրով ներկայացրեց նրանց: Իսկ մեր հանրապետությունում ամեն ինչ թաքուն է արվում: Ուսուցչի օրը հեռուստատեսային երեկոյան լուրերում ասում են, թե ով է ընթացիկ տարվա լավագույն ուսուցիչը և ավտոմեքենայի բանալի են տալիս: Դրանից հետո այլևս երբեք չենք լսում այդ ուսուցչի անունը, չենք լսում նրա կատարած նախագծերի, հանրության հետ աշխատանքի, մանկավարժական նորարարությունների մասին: Նա ոչ մի սեմինար չի անցկացնում, չի տարածում իր փորձը: Եվ հիմնավորված կասկած է առաջանում, թե արդյոք նա որևէ նորարարական փորձ ունի, որը կարելի է տարածել: Ո՞վ կարող է ասել հիմա, թե ով է համարվել Հայաստանի 2017 թվականի լավագույն ուսուցիչը: Ինչպե՞ս կարող է հիշվել մեկ ամիս առաջ կայացած մի անհետաքրքիր ու ձևական միջոցառում: Դրան հակառակ՝ Վրաստանի 2017-ի լավագույն ուսուցիչը համարվող Լադո Աբխազավան սեմինարներ է անցկացնում իր երկրում և իր երկրից դուրս, տարածում մարդկային սիրո վրա հիմնված իր նորարարական հեղինակային մանկավարժությունը: Նրան ամենուր հետևում են լրագրողները, որպեսզի հարցազրույց վերցնեն: Լադոն հասարակագիտության ուսուցիչ է, բայց նա սեմինարի ընթացքում իր ուսումնական առարկան դասավանդելու նորարարական մեթոդների մասին չխոսեց: Նա խոսում էր միայն մարդկային ջերմ փոխհարաբերություններ ձևավորող նախագծերի մասին: Օրինակ, իրենց գյուղում իր սովորողների հետ տնետուն էին ընկել և հայտնաբերել, որ 27 այլազգի հարսներ կան: Հերթով այցելել են նրանց, հետաքրքրվել են այդ հարսների ազգային սովորությունների, ճաշատեսակների մասին: Այդ 27-ից մեկն էլ հայուհի է եղել: Հենց այդ նախագծի իրականացմամբ է պարզել, թե որքան համեղ են հայկական ճաշատեսակները՝ տոլմայով հանդերձ: Լադոն ամեն ինչ անում է, որ մի քիչ ավելի հետաքրքրիր դարձնի իրենց գյուղական կյանքը: Օրինակ՝ մեկ այլ նախագծով նա սովորողների ծնողներին հրավիրել էր դպրոցի բակ և հորդորել էր իրենց հետ բերել իրենց սիրելի ընտանի կենդանիներին: Կենդանիներին տարբեր շորեր էին հագցրել և մի իսկական գյուղական տոնախմբություն էր եղել դպրոցի բակում:

Լադո Աբխազավան պատմում է, որ Վրաստանում գյուղական դպրոցը մեծ դեր ունի գյուղացու կյանքը ավելի լավացնելու գործում: Լավագույն ուսուցիչների հնգյակ եզրափակիչում հայտնված Վրաստանի բարձրլեռնային հեռավոր մի գյուղի ուսուցիչ էլ իր սովորողներին կար ու ձև է սովորեցրել և իրենց արտադրանքը բարձր գներով վաճառվում է Թբիլիսիում: Դա նույնպես օգնում է, որ երիտասարդությունը մնա գյուղում:

Արկու օր առաջ Երկիր Մեդիա   հեռուստաալիքով Շիրակի մարզի Ամասիայի շրջանի գյուղերից մեկն էին ցույց տալիս: “Երկիրը երկիր է” հաղորդման հեղինակ և վարող  Վարդանը մտավ դպրոց, որտեղ նրան դիմավորեց դպրոցի տնօրենը: Դպրոցում ոչ ոք չկար: Պատերի վրա ազատ տեղ չկար: Ամենուր ազատամարտիկների, ֆիդայիների նկարներն էին փակցված: Դպրոցում քար լռություն էր: Տնօրենը խախտեց լռությունը՝  ասելով, որ իրենց դպրոցը ընդամենը 31 աշակերտ ունի և հպարտությամբ շարունակեց՝ նշելով, որ ամեն տարի իրենց դպրոցի շրջանավարտները Երևանի պետական համալսարան են ընդունվում առանց մասնավոր պարապմունքների: Իսկ դպրոցը դատարկ էր:

Օտար լեզուների ուսումնական լաբորատորիա. Նոյեմբերի 2-ի բազմալեզու սեմինարը

Հոգեբանական հետազոտությունները ցույց են տվել, որ անձնավորության երկարատև հիշողության մեջ մնում է հատկապես այն տեղեկատվությունը, որի բովանդակությունը զուգորդվել է որոշակի հույզերի, զգացմունքների ապրման հետ: Այս առումով վստահ եմ, որ Աննա մարությանը, Ռինա Շագինյանը, Էլեն Քոքչյանը, Լիլիթ Հայկազունին, Աննա գանջալյանը, Իրինա Ապոյանը, Լիանա Ասատրյանը և Մարիամ Քալանթարյանը երկար են հիշելու այս սեմինարը: